Nhiều nỗ lực dù còn đó khó khăn

Định hướng đến năm 2026, ngành Y tế đặt mục tiêu mọi người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí ít nhất một lần mỗi năm và được lập sổ sức khỏe điện tử để quản lý suốt vòng đời, qua đó từng bước giảm gánh nặng chi phí y tế.

Đồng thời, 100% số trạm y tế cấp xã sẽ được đầu tư về cơ sở vật chất, thiết bị y tế và nhân lực nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe người dân ngay từ tuyến đầu. Dù ngành y tế đã có nhiều nỗ lực, vẫn còn nhiều khó khăn trong chăm sóc sức khỏe nhân dân ở tuyến cơ sở.

Định hướng đến năm 2026, ngành Y tế đặt mục tiêu mọi người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí ít nhất một lần mỗi năm và được lập sổ sức khỏe điện tử để quản lý suốt vòng đời, qua đó từng bước giảm gánh nặng chi phí y tế.

Theo đại diện Trạm Y tế xã Đại Thanh (Hà Nội), Trạm y tế xã được thành lập trên cơ sở sáp nhập bốn trạm y tế cũ. Về nhân lực, trạm được tiếp nhận một số cán bộ từ Trung tâm Y tế huyện trước đây và đang duy trì hoạt động khám, chữa bệnh cũng như chăm sóc sức khỏe cộng đồng liên tục, không gián đoạn. Từ khi tổ chức lại theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, nhân lực của trạm đã được tăng cả về số lượng và chất lượng.

Hệ thống máy móc, trang thiết bị y tế được bổ sung từ nguồn phân bổ của Trung tâm Y tế huyện cũ chuyển về. Để công tác y tế tại địa bàn không bị gián đoạn, cán bộ, nhân viên y tế trạm ngay lập tức triển khai các nhiệm vụ chuyên môn như khám chữa bệnh, giám sát dịch, nắm bắt số dân, điều tra và quản lý người bệnh trong cộng đồng.

Dưới sự chỉ đạo trực tiếp của UBND xã, trạm được đầu tư thêm nguồn lực để cải thiện cơ sở vật chất, đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn và chủ động tham mưu các giải pháp bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Công tác phối hợp liên ngành giữa y tế và các ban, ngành, đoàn thể trong xã diễn ra chặt chẽ và hiệu quả. Trạm y tế nhận được sự hỗ trợ chuyên môn thường xuyên, liên tục từ Sở Y tế Hà Nội, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố và Bệnh viện Thanh Trì.

Ngay từ trước khi sáp nhập, trạm đã chủ động chuẩn bị các điều kiện về nhân lực, thuốc men, vật tư y tế, phần mềm quản lý khám chữa bệnh, bảo đảm không xảy ra gián đoạn trong công tác khám, chữa bệnh và điều trị cấp cứu.

Dù đã ổn định và đi vào hoạt động nền nếp, đại diện Trạm Y tế xã Đại Thanh cho hay, cơ sở vẫn đối mặt một số khó khăn cần được tháo gỡ, như cơ sở vật chất hiện chưa đủ không gian cho các khoa, phòng chuyên môn, đồng thời một số cán bộ y tế phải đảm nhiệm thêm nhiệm vụ chuyên môn mới nên cần được đào tạo, tập huấn bổ sung.

Cũng chia sẻ về những khó khăn, lãnh đạo Trạm Y tế phường Hà Đông (Hà Nội) cho biết, sau sáp nhập, trạm gặp một số khó khăn nhất định, chẳng hạn như nguồn nhân sự cần được tập huấn lại do cán bộ chuyên trách trước đây gần như đã phân bổ về các phường khác, trong khi nhân lực mới chuyển về trạm đến từ nhiều đơn vị nên ban đầu còn bỡ ngỡ, chưa quen công việc.

“Chúng tôi đã tổ chức các lớp tập huấn về công tác phòng, chống dịch bệnh; điều tra, xử lý dịch; đồng thời thành lập các tổ chuyên môn như cấp cứu, phản ứng nhanh, tiêm chủng,” vị lãnh đạo này cho biết thêm.

Hiện phường Hà Đông có một trạm y tế chính và ba điểm trạm phụ. Dù dân số phường khá đông, các trạm vẫn cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu chăm sóc sức khỏe cho người dân. Trạm có 111 cán bộ, nhân viên y tế, trong đó có đội ngũ bác sỹ, điều dưỡng, kỹ thuật viên đầy đủ để thực hiện nhiệm vụ. So với trước đây, công tác khám chữa bệnh luôn được duy trì và tập trung phục vụ các đối tượng người có thẻ BHYT của quận Hà Đông (khoảng 90.000 người). Riêng hoạt động tiêm chủng vẫn duy trì đều đặn mỗi tháng một lần.

Trưởng Trạm y tế xã Thanh Oai, bà Nguyễn Thị Hùy cho biết, trạm đã sắp xếp lại, duy trì 4 điểm y tế tại các xã cũ dưới hình thức điểm trạm để người dân không phải đi xa.

Ngay sau sáp nhập, trạm đã phân công cán bộ trực tiếp thực hiện nhiệm vụ, tận dụng cơ sở vật chất hiện có, nâng cao chất lượng công tác khám chữa bệnh ban đầu, chủ động phòng bệnh, kiểm soát tốt dịch tễ. Những nỗ lực này đã góp phần giảm tỷ lệ mắc và tử vong, tăng tuổi thọ trung bình, thúc đẩy bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ y tế và củng cố hệ thống y tế cơ sở theo hướng hiện đại, phù hợp với yêu cầu phát triển mới của địa phương.

Tại Trạm y tế phường Cửa Nam, sau sáp nhập, đơn vị hiện có 3 phòng khám (50C Hàng Bài, 21 Phan Chu Trinh, Nhà hộ sinh A - 36 Ngô Quyền) và 5 điểm trạm y tế (Trần Hưng Đạo, Phan Chu Trinh, Tràng Tiền, Phan Bội Châu, Hàng Bài) với tổng số 111 viên chức và người lao động.

Trưởng Trạm y tế, bà Phạm Hồng Diệp cho biết, đơn vị đã triển khai đồng bộ các biện pháp giám sát, khoanh vùng và xử lý các ca bệnh gây dịch như ho gà, tay chân miệng, viêm não Nhật Bản, sốt phát ban nghi sởi, sốt xuất huyết…

Đồng thời, Trạm y tế cũng lên kế hoạch chi tiết và tổ chức tiêm chủng thường xuyên an toàn, hiệu quả, đúng lịch. Sau một tháng đi vào hoạt động theo mô hình chính quyền hai cấp, các chương trình y tế tại phường tiếp tục được triển khai xuyên suốt, thích ứng hiệu quả với tình hình mới.

Việc chuyển đổi mô hình tổ chức không chỉ là thay đổi về mặt kỹ thuật hành chính, mà còn là bước chuyển quan trọng trong tư duy phục vụ. Sau sáp nhập, những đổi mới về cơ cấu tổ chức, phân công nhiệm vụ, công nghệ quản lý… đang từng bước giúp hệ thống y tế cơ sở tại Hà Nội hoạt động mạnh mẽ, chuyên nghiệp và gần dân hơn.

Đáng chú ý, tại Trạm y tế xã Quảng Oai, công tác chuyển đổi số  được triển khai đồng bộ. Người dân đến khám chữa bệnh chỉ cần mang căn cước công dân gắn chip, toàn bộ hồ sơ, bệnh án được hệ thống hiển thị nhanh chóng. Các thông tin về tiêm chủng, khám thai, bệnh mãn tính… đều được tự động nhắc lịch tái khám.

Đưa y tế cơ sở gần dân hơn

Gần đây, các đoàn công tác của Bộ Y tế do các Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên, Nguyễn Thị Liên Hương và Nguyễn Tri Thức đã đi kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ phân cấp, phân quyền về lĩnh vực y tế và việc sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở y tế khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại ba tỉnh, thành phố.

Đoàn công tác do Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương làm trưởng đoàn đã làm việc với UBND thành phố Hà Nội về hoạt động của y tế cơ sở sau khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Theo Phó chủ tịch UBND TP.Hà Nội Vũ Thu Hà, Hà Nội đã bảo đảm chăm sóc sức khỏe nhân dân không bị gián đoạn. Toàn bộ 126 trạm y tế duy trì ổn định, chủ động thích ứng trong tình hình mới, trở thành “cánh tay nối dài” của hệ thống y tế Thủ đô trong khám chữa bệnh, y tế dự phòng và triển khai các chương trình y tế.

Tuy nhiên, sau hai tháng hoạt động, một số trạm y tế xã, phường còn khó khăn về nhân lực, trang thiết bị, cơ sở hạ tầng xuống cấp; đội ngũ công nghệ thông tin vừa thiếu, vừa phải kiêm nhiệm, chưa được đào tạo chuyên sâu; công tác đấu thầu, cung ứng thuốc cũng còn vướng mắc.

Hà Nội kiến nghị Bộ Y tế sớm quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của trạm y tế theo mô hình chính quyền hai cấp, đồng thời đổi tên trạm y tế xã hiện nay thành trung tâm y tế xã.

Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương và đoàn công tác ghi nhận, đánh giá cao việc Hà Nội kịp thời triển khai chăm sóc sức khỏe nhân dân ngay tại tuyến cơ sở. Tuy nhiên, Hà Nội là một trong bốn địa phương bỏ trung tâm y tế, chuyển sang mô hình trạm y tế xã, phường công lập (có con dấu và tài khoản riêng) trực thuộc UBND xã, phường. Từ các kiến nghị của Hà Nội, Bộ Y tế sẽ tiếp tục nghiên cứu, khảo sát thực tế để ban hành Thông tư triển khai phù hợp với mô hình y tế cơ sở trong thời gian tới.

Nói về đầu tư, phát triển y tế cơ sở, theo Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, Nghị quyết số 72 của Bộ Chính trị xác định rõ, hệ thống y tế dự phòng sẽ được kiện toàn, phát triển theo hướng hiện đại, đủ năng lực giám sát, cảnh báo sớm và khống chế kịp thời dịch bệnh.

Việc tổ chức triển khai các hoạt động phòng, chống dịch bệnh sẽ được thực hiện chủ động, từ sớm, từ xa, và từ cơ sở; sẵn sàng ứng phó với các tình huống y tế công cộng khẩn cấp.

Bên cạnh đó, việc nâng cao chất lượng, hiệu quả của y tế cơ sở được đặt làm trọng tâm. Trạm y tế cấp xã sẽ được hoàn thiện về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy theo mô hình đơn vị sự nghiệp công lập, bảo đảm cung cấp các dịch vụ cơ bản, thiết yếu như phòng bệnh, chăm sóc sức khỏe ban đầu, khám chữa bệnh và chăm sóc xã hội.

Đặc biệt, trạm y tế xã sẽ được củng cố toàn diện về năng lực, từ nhân lực đến cơ sở vật chất, thiết bị y tế và thuốc men, nhất là tại vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới, hải đảo.

Một trong những điểm nhấn nổi bật của Nghị quyết 72 là chuyển trọng tâm từ “chữa bệnh” sang “phòng bệnh”, lấy y tế dự phòng và y tế cơ sở làm nền tảng chính.

Theo đó, người dân sẽ được tiếp cận các dịch vụ y tế chất lượng và quản lý sức khỏe toàn diện ngay tại tuyến xã. Để thực hiện được mục tiêu này, ngành Y tế đang triển khai đồng bộ nhiều nhóm giải pháp đột phá.

Chất lượng dịch vụ và hiệu quả hoạt động của hệ thống y tế cơ sở phụ thuộc vào ba yếu tố then chốt: nhân lực, cơ sở vật chất,  trang thiết bị và cơ chế tài chính.

Về nhân lực, ngành sẽ ưu tiên bố trí, huy động nguồn lực và xây dựng các chính sách đãi ngộ vượt trội để phát triển nhân lực y tế, đảm bảo đồng bộ cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới và hải đảo.

Trạm y tế xã sẽ được bảo đảm có đủ số lượng bác sỹ phù hợp với chức năng, nhiệm vụ; duy trì đội ngũ nhân viên y tế thôn bản, cô đỡ thôn bản, cộng tác viên dân số.

Trong giai đoạn 2025-2030, mỗi năm, các địa phương sẽ điều động luân phiên ít nhất 1.000 bác sỹ về làm việc có thời hạn tại trạm y tế cấp xã; đồng thời bổ sung bác sỹ cơ hữu tại đây, phấn đấu đến năm 2027, mỗi trạm có từ 4-5 bác sỹ và đến năm 2030 có đủ bác sỹ theo yêu cầu.

Công tác đào tạo sẽ được quan tâm đặc biệt. Bộ Y tế sẽ quyết liệt triển khai Đề án đào tạo, bồi dưỡng bác sỹ làm nguồn nhân lực cho tuyến xã, ưu tiên cho các khu vực khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo.

Đồng thời, sẽ đầu tư phát triển một số cơ sở đào tạo y khoa chất lượng cao ngang tầm khu vực; đào tạo chuyên sâu sau đại học trong lĩnh vực sức khỏe theo mô hình giáo dục quốc dân do Bộ Y tế quản lý.

Về cơ sở vật chất, thuốc và thiết bị y tế cơ bản sẽ được đầu tư đầy đủ để đáp ứng yêu cầu công việc, nhất là tại các vùng khó khăn. 100% trạm y tế cấp xã sẽ được đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị y tế theo đúng chức năng, nhiệm vụ.

Bộ Y tế đang tham mưu xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm bảo đảm nguồn cung vắc-xin an toàn, ổn định, kịp thời; đồng thời chủ trì, phối hợp với các bộ ngành liên quan thúc đẩy đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp trong nước nghiên cứu, sản xuất vắc xin, hướng tới làm chủ công nghệ, đáp ứng nhu cầu của Chương trình Tiêm chủng mở rộng và sẵn sàng đối phó với các dịch bệnh mới nổi.

Về cơ chế hoạt động, các trạm y tế xã sẽ được tổ chức theo mô hình đơn vị sự nghiệp công lập, bảo đảm cung ứng dịch vụ cơ bản về phòng bệnh, khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Ngân sách nhà nước sẽ tiếp tục giữ vai trò chủ đạo trong bảo đảm chi thường xuyên và đầu tư phát triển cho y tế cơ sở, y tế dự phòng.

Đồng thời, cần có cơ chế tài chính phù hợp để huy động mọi nguồn lực xã hội vào lĩnh vực dịch vụ sự nghiệp y tế công. Nhà nước sẽ ưu tiên đầu tư cho các lĩnh vực đặc thù như y tế cho vùng dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo; lĩnh vực tâm thần, pháp y, pháp y tâm thần, hồi sức cấp cứu, giải phẫu bệnh, cũng như chăm sóc sức khỏe cho các đối tượng chính sách xã hội và người dân thuộc khu vực khó khăn.

Về chế độ chính sách cho y tế cơ sở, lương bác sỹ mới ra trường bằng các ngành nghề khác dù bác sỹ học đại học 6 năm, thêm 12-18 tháng thực hành, còn các ngành nghề khác hầu hết chỉ học 4 năm. Một số y, bác sỹ, nhà quản lý khi được hỏi đều cho rằng, điều này chưa phù hợp và khiến các bác sỹ "tâm tư" rất nhiều.

Giữ chân bác sỹ công tác lâu dài tại các cơ sở y tế công lập đã khó, để giữ họ lại các cơ sở y tế ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn càng khó hơn. Vì vậy, khi Nghị quyết 72 ra đời nhấn mạnh sẽ thực hiện chính sách đãi ngộ đặc biệt với nghề y, mọi người đều rất vui mừng.

Cụ thể, Nghị quyết 72 nêu rõ, bác sỹ, bác sỹ y học dự phòng, dược sỹ được xếp lương từ bậc 2 của chức danh nghề nghiệp được tuyển dụng.

Nâng mức phụ cấp ưu đãi nghề lên tối thiểu 70% cho người thường xuyên trực tiếp làm chuyên môn y tế tại trạm y tế xã, cơ sở y tế dự phòng lên 100% cho người thường xuyên và trực tiếp làm chuyên môn y tế tại trạm y tế xã, cơ sở y tế dự phòng ở khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, biên giới, biển đảo, lĩnh vực tâm thần, pháp y, pháp y tâm thần, hồi sức cấp cứu, giải phẫu bệnh và một số đối tượng đặc thù khác.

Nghị quyết 72 cũng đề ra mục tiêu phải đổi mới toàn diện phong cách, tinh thần, thái độ phục vụ nhân dân, người bệnh của đội ngũ nhân viên y tế. Thầy thuốc và nhân viên y tế phải phấn đấu sâu y lý, giỏi y thuật, giàu y đức, tận tụy với nghề nghiệp, xứng đáng với sự tin cậy và tôn vinh của xã hội.

Cùng với đó, sẽ cải thiện môi trường làm việc, bảo đảm an toàn, giảm áp lực cho nhân viên y tế. Ưu tiên thu hút đầu tư nước ngoài, đội ngũ trí thức, chuyên gia có chất lượng cao trong lĩnh vực y tế từ nước ngoài vào Việt Nam đầu tư và làm việc; đưa sinh viên giỏi, cán bộ y tế đi đào tạo chuyên sâu ở các nước có thế mạnh, kinh phí được chi trả từ các chương trình học bổng.