Elizabeth Holmes tại phòng thí nghiệm của công ty. Ảnh: Wakelet

Holmes năm nay 32 tuổi, từng theo học ngành kỹ sư hóa học Đại học Stanford. Chỉ chưa đầy hai năm, cô đã nộp đơn xin cấp bằng sáng chế đầu tiên. Đến nay, Holmes có hơn 80 bằng sáng chế.

Tuy nhiên, khi đang học năm 2, cô đã quyết định bỏ ngang, dành toàn bộ tiền bạc và sự tập trung cho việc thay đổi thế giới. Holmes thành lập Theranos năm 2003, với mục tiêu giúp người dân xét nghiệm máu nhanh, dễ dàng và rẻ hơn nhiều so với đến bệnh viện. Để lập công ty riêng, cô còn phải xin bố mẹ số tiền mà họ đã dành dụm để nộp học phí cho mình.

Ngành công nghiệp xét nghiệm không có nhiều đột phá, do hoạt động thử máu vẫn chưa thay đổi từ khi các phòng thí nghiệm hiện đại xuất hiện vào thập niên 60. Chi phí đắt đỏ và nỗi sợ đau đã khiến nhiều bệnh nhân ngần ngại làm các bài xét nghiệm cần thiết.

Vì thế, ý tưởng của cô là không cần các dụng cụ như ống nghiệm, băng gạc và thời gian chờ lấy kết quả dài đằng đẵng cho các xét nghiệm. Chỉ cần một chiếc kim lấy máu xếp trong chiếc hộp nhỏ như đồng xu. Do đó, khoảng 70 phép xét nghiệm có thể thực hiện chỉ bằng một giọt máu và trong thời gian ngắn hơn nhiều phương pháp truyền thống.

Holmes cho rằng đơn giản hóa việc này sẽ giúp mọi người xét nghiệm máu dễ dàng và chẩn đoán bệnh sớm hơn. Cô lấy cảm hứng từ bố - ông Christian Holmes IV - người đã dành cả đời làm công tác cứu trợ nhân đạo.

"Tôi lớn lên trong căn nhà toàn ảnh những trẻ em ở các vùng khó khăn trên thế giới. Việc này đã khiến tôi tự nhủ mình phải làm được điều gì đó. Sau này, tôi nhận ra lập công ty chính là cách có thể tạo ra ảnh hưởng trực tiếp", cô cho biết.

Sau đó, cô lập ra Theranos Wellness Center, bày biện bên trong bằng những tờ tạp chí hấp dẫn, mở nhạc nền êm dịu, và cam kết thử máu không đau. Mục tiêu của Holmers là mỗi người Mỹ đều có thể tiếp cận một trung tâm trong vòng 8 km.

Theranos đã hợp tác với chuỗi hiệu thuốc Walgreens để thực hiện việc này. Vì vậy, các trung tâm của họ cũng được xây ngay trong cửa hàng của Walgreens. 

Năm 2014, Theranos huy động được 400 triệu USD và được định giá 9 tỷ USD. Năm ngoái, tài sản của cô được Forbes định giá 4,5 tỷ USD và là nữ tỷ phú tự thân giàu nhất nước Mỹ. Holmes cũng là nữ tỷ phú tự thân trẻ nhất thế giới năm 2014.

Cô từ đó trở nên nổi tiếng, được ca ngợi vì sự thông minh, tính sáng tạo và cương quyết điển hình của một doanh nhân khởi nghiệp. Holmes có lối sống trầm lặng, kiêng cà phê, không hẹn hò, không xem TV, ít ngủ và làm việc 7 ngày trong tuần.

Cô còn được ví với Steve Jobs, do thường mặc áo len cổ lọ, và sáng lập công ty sau khi "nghĩ về những thay đổi lớn nhất mà tôi có thể làm được cho thế giới này". "Đây là công ty mang tính đột phá lớn, đe dọa thay đổi ngành y tế theo cách mà Amazon thay đổi ngành bán lẻ, Intel hay Microsoft thay đổi công nghệ máy tính, hay Apple thay đổi khái niệm điện thoại di động", Jim Cramer - người dẫn chương trình "Mad Money" của CNBC nhận xét.

Tuy nhiên, bước ngoặt xảy đến vào tháng 10 năm ngoái, khi Wall Street Journal có bài viết nghi ngờ sự chính xác của Edison - thiết bị thử máu của Theranos. Trên website công ty, Theranos cho biết thông tin trên WSJ không chính xác và hoàn toàn dựa trên các nguồn giấu tên.

Hồi tháng 1, Trung tâm Dịch vụ Y tế (CMS) - một trong những cơ quan liên bang quản lý việc xét nghiệm máu, cho biết Theranos vi phạm ít nhất 5 quy định về xét nghiệm. Vì thế, họ đề nghị cấm Holmes tham gia điều hành và sở hữu một phòng xét nghiệm nào trong ít nhất 2 năm.

Theranos sau đó đã có hàng loạt động thái nhằm xoa dịu CMS. Tháng trước, họ thu hồi hàng nghìn kết quả kiểm tra bằng máy Edison trong 2 năm 2014, 2015 và công bố lại bản chỉnh sửa. Nhưng CMS vẫn chưa cho biết sẽ có quyết định pháp lý chính thức nào với Theranos.

Ngày 26/5, một khách hàng lại nộp đơn kiện Theranos vì xét nghiệm máu sai. Người này cho biết anh đại diện tất cả khách hàng từng sử dụng dịch vụ của công ty ở Arizona và toàn nước Mỹ. Anh cáo buộc công ty dùng thông tin sai lệch để thu hút khách hàng và không tuân thủ các quy định liên bang. Theranos cho biết sẽ đối đầu với tất cả cáo buộc này.

Ủy ban Chứng khoán Mỹ và Bộ Tư pháp cũng đang điều tra về công ty. Theranos hiện đứng trước nguy cơ bị chính quyền liên bang cấm tham gia hoạt động xét nghiệm máu.

Vì vậy, tạp chí Forbes hôm qua đã điều chỉnh tài sản của Holmes từ 4,5 tỷ USD xuống 0. Con số này dựa trên việc định giá Theranos tại 800 triệu USD, đã bao gồm quyền sở hữu trí tuệ và 724 triệu USD vốn huy động được.

Holmes nắm 50% công ty, nhưng toàn bộ đều là cổ phiếu phổ thông. Điều này có nghĩa nếu Theranos bị bán, Holmes sẽ là người nhận tiền sau các nhà đầu tư nắm cổ phiếu ưu đãi. Vì thế, cô có thể sẽ chẳng nhận được một xu.

(tổng hợp)