Chuyển đổi số để khai thác lợi thế của môi trường số

Trong bối cảnh bùng nổ của công nghệ được hỗ trợ bởi các thành tựu đột phá của công nghệ số, với khả năng đảm bảo kết nối và tương tác thời gian thực, khả năng thu thập, phân tích và khai thác khối lượng dữ liệu số khổng lồ để tìm ra tri thức giúp nâng cao hiệu quả của các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội, môi trường số đã mang đến các lợi ích, ưu thế vượt trội so với môi trường kinh doanh, nghiệp vụ truyền thống.

Trong lĩnh vực quản lý xã hội, chính phủ số sử dụng các công nghệ số để nâng cao hiệu quá hoạt động, cải thiện sự hài lòng của người dân đối với các dịch vụ công.

Trong lĩnh vực kinh tế, thương mại, các doanh nghiệp số khai thác các lợi thế tốt nhất của môi trường số để cải tiến các dịch vụ, sản phẩm hiện có, phát triển sản phẩm mới, tăng cường sức cạnh tranh, tối ưu hoạt động nội bộ và phát triển các mối quan hệ hợp tác kinh doanh, thâm nhập thị trường toàn cầu trong phạm vi không giới hạn một cách hiệu quả.

Ông Đào Đình Khả, Vụ trưởng Vụ Công nghệ thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông)

Doanh nghiệp số là thành phần cơ bản để tạo nên một nền kinh tế số nơi các hoạt động kinh tế được thực hiện nhờ số lượng khổng lồ các kết nối trực tuyến giữa con người, thiết bị, dữ liệu và quy trình. Kinh tế số mang lại cho chúng ta những giá trị mới, là trụ cột phát triển kinh tế trong tương lai.

Về khía cạnh xã hội, xã hội số áp dụng và tích hợp các công nghệ số toàn diện, từ nơi ở, nơi làm việc, nơi học tập và nơi giải trí, qua đó giúp người dân kết nối và cộng tác với nhau, tiếp cận thông tin và dịch vụ như họ mong muốn. Đây là một môi trường sống cho phép con người tìm kiếm và khai thác các cơ hội để làm việc và sống thông minh hơn, qua đó hướng tới một xã hội hạnh phúc hơn.

Muốn xây dựng xã hội số, chính phủ số, doanh nghiệp số để khai thác các lợi ích vượt trội do các xu thế phát triển mới mang lại, cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp  cần chuyển đổi từ mô hình hoạt động, kinh doanh truyền thống sang mô hình phù hợp với môi trường số.

Quá trình chuyển này được gọi là chuyển đổi số.

Việc chuyển các hoạt động kinh tế - xã hội sang môi trường số là một bước tiến lớn của nhân loại, từ thế giới thực quen thuộc sang thế giới số nơi tri thức phát huy hết giá trị tiềm năng, để sau đó quay lại thế giới thực nhằm phục vụ nhu cầu cuộc sống, phát triển của cải vật chất, hướng đến các mục tiêu xã hội – chính trị, an ninh - quốc phòng.

“Sandbox là công cụ để để sáng tạo”

Sandbox cho phép chúng ta thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ mới, sáng tạo khi chưa có các quy định chính thức được ban hành, khi chưa rõ quy định cụ thể nào sẽ áp dụng. Việc thử nghiệm nhăm giúp tìm hiểu cần xây dựng quy định gì và áp dụng đối với đối tượng nào để phù hợp với thực tiễn phát triển và hỗ trợ cho sự sáng tạo, đổi mới. Điều này giúp các tổ chức, doanh nghiệp nâng cao hiệu quả, cạnh tranh để dẫn dẳt trong lĩnh vực kinh doanh nghiệp vụ của mình.

Tại sao chúng ta cần áp dụng Sandbox cho chuyển đổi số?

Do các quy định đã hình thành trong một thời gian dài, để điều chỉnh các mô hình kinh doanh cũ được phát triển dựa trên các công nghệ đã được phát minh trước đây, rất khó để giới thiệu những mô hình kinh doanh mới, có tính đột phá, mà vẫn tuân thủ các quy định pháp lý có tính ràng buộc cao như hiện nay. Việc tuân thủ quy định đòi hỏi một đội ngũ nhân lực pháp lý hùng hậu, trong khi đó các doanh nghiệp và nhỏ, động lực đổi mới sáng tạo, thì không đủ nguồn lực để đảm bảo tuân thủ tất cả các quy định pháp lý đã được ban hành.

Việc không vượt qua được rào cản của các quy định cũ có thể làm hạn chế những ưu điểm mà công nghệ mới do các doanh nghiệp sáng tạo mang lại. Ví dụ điển hình nhất thời gian vừa qua là quy định về gắn mào để quản lý xe taxi công nghệ (khái niệm tạm dùng). Nếu không được điều chỉnh phù hợp thì quy định xe taxi dù công nghệ hay truyền thống đều phải gắn mào sẽ làm mất đi lợi ích mà công nghệ số mang lại đó là cho phép chia sẻ tài nguyên.

Sandbox và chuyển đổi số quốc gia 

Xác định được tầm quan trọng của việc chuyển đổi nền kinh tế cũng như cả đất nước để phù hợp với cuộc cách mạng số, tại Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 01/01/2019 Chính phủ đã giao Bộ Thông tin và Truyền thông nhiệm vụ xây dựng Đề án Chuyển đổi số quốc gia.  

Trên góc độ quốc gia, chuyển đổi số đặt ra các bài toán lớn để giải quyết dó là đưa Việt Nam trở thành quốc gia số với nền kinh tế số chủ động, một chính phủ số hiệu quả, minh bạch kiến tạo và một xã hội số bình đẳng nơi  người dân và doanh nghiệp có được cơ hội sinh sống, học tập, phát triển, kinh doanh tốt nhất dựa trên khai thác được các lợi ích mà công nghệ số mang lại, nơi giá trị cơ bản của con người và bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam được gìn giữ.

Để hoàn thiện thể chế tạo thuận lợi cho quá trình chuyển đổi số quốc gia một loại các vấn đề liên quan đến các quy định pháp lý đã được đặt ra cần giải quyết.Do tính mới và các tác động của các quy định này cần được đánh giá để xác định mức độ ảnh hưởng đến các bên có liên quan nói riêng vã xã hội nói chung, Sandbox là một cách tiếp cận có tính khả thi cao. Điển hình là:

- Hoàn thiện pháp luật về khởi nghiệp sáng tạo: Sandbox giúp đánh giá thử nghiệm khi điều chỉnh các quy định pháp lý hiện nay nhằm đưa các doanh nghiệp này với các ý tưởng sáng tạo đột phá nhất “gia nhập thị trường khi chưa có kinh nghiệm” nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho đưa các sản phẩm sáng tạo hỗ trợ quá trình chuyển đổi số quốc gia

- Có cơ chế cho doanh nghiệp nhà nước thực hiện đầu tư nghiên cứu phát triển công nghệ, đầu tư mạo hiểm, đầu tư vào khởi nghiệp đổi mới sáng tạo: Sandbox giúp đánh giá mức độ tác động và các rủi ro khi thay đổi, điều chỉnh các quy định pháp lý, phương thức hạch toán, đánh giá hiệu quả đầu tư để nâng tính sáng tạo của các doanh nghiệp này.

- Xây dựng cơ chế quản lý phù hợp với môi trường kinh doanh số, tạo thuận lợi cho đổi mới sáng tạo: Sandbox giúp đánh giá, thử nghiệm các quy định về kinh doanh sở hữu trí tuệ, quyền dữ liệu khi tách nhập chủ sở hữu, quyền thu thập dữ liệu, quyền của đối tượng tạo ra dữ liệu  đối với dữ liệu được thu thập từ họ,…

- Hoàn thiện các chính sách tài chính nhằm khuyến khích, huy động mọi nguồn lực xã hội đầu tư cho các hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển và ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo: Sandbox giúp thử nghiệm, đánh giá các quy định về thu hút vốn, mua cổ phần, mua bán sáp nhập doanh nghiệp công nghệ; các nhà đầu tư nước ngoài góp vốn vào các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, thành lập các quỹ xã hội hỗ trợ sáng tạo.

- Hoàn thiện pháp luật, chính sách về tài chính - tiền tệ: Sandbox giúp thử nghiệm quy định pháp lý cho các hình thức thanh toán điện tử, quản lý thuế và các dịch vụ xuyên biên giới phù hợp với xu thế phát triển của kinh tế số.