Gần đây, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, doanh nghiệp gặp khó khăn trong hoàn thuế làm ảnh hưởng trực tiếp tới nguồn vốn của doanh nghiệp. Bộ Tài chính vừa khẳng định, lỗi này do chính sách chưa đồng bộ và cần phải sửa đổi chính sách. Bộ Tài chính cam kết sửa trong thời gian nhanh nhất, cố gắng trước ngày 15/3/2016.

Kinh phí hoàn thuế không thiếu

Cụ thể, theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn, về câu chuyện hoàn thuế, Bộ Tài chính đã có những báo cáo, đánh giá kết quả bước đầu. Trong 2 tháng đầu năm 2016, số lượng hồ sơ doanh nghiệp gửi đến cơ quan thuế để hoàn cơ bản được giải quyết hết với 3.100 hồ sơ hoàn thuế trên tổng số 13.000 tỷ hoàn thuế. Trong đó, 52% là hoàn thuế trước kiểm tra sau, 48% thực hiện kiểm tra trước, và hoàn thuế sau. Số doanh nghiệp bị chậm hoàn là 287 hồ sơ. Có cả nguyên nhân khách quan và chủ quan trong việc chậm hoàn thuế cho số hồ sơ này.

Giải thích cụ thể hơn, ông Tuấn cho biết, có 2 nguyên nhân chủ quan: Thứ nhất, doanh nghiệp nợ NSNN và NSNN cũng cần phải hoàn thuế cho doanh nghiệp. Trên thực tế chưa có quy định cho bù trừ, mà doanh nghiệp phải nộp hết tiền nợ thuế mới thực hiện hoàn. Bộ Tài chính đang gấp rút sửa đổi quy định này và sẽ sửa ngay trong tháng 3/2016 về quy định thực hiện bù trừ.

Thứ hai, về kinh phí hoàn thuế thì kinh phí hoàn thuế của toàn bộ ngành thuế là không thiếu, nhưng có tỉnh thừa tỉnh thiếu. Ví dụ, TPHCM chỉ còn 92 tỷ đồng trong quỹ hoàn thuế, nhưng Hà Tĩnh số dư tài khoản quỹ này trên 1.100 tỷ đồng dẫn tới tình trạng dư luận có lúc cho rằng quỹ hoàn thuế không còn để xử lý hoàn thuế.

Về nguyên nhân khách quan, cần nói rằng trong 287 trường hợp doanh nghiệp bị chậm hoàn thuế, cơ bản hồ sơ hoàn thuế của các doanh nghiệp này không đảm bảo các quy định của pháp luật về quản lý thuế. Nói cách khác hồ sơ, chứng từ, sổ sách, hóa đơn mua bán, hợp đồng…của các DN này không hợp lệ và không đủ điều kiện đáp ứng yêu cầu hoàn thuế.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp không thanh toán qua ngân hàng, hồ sơ hoàn thuế đó đang bị cơ quan điều tra điều tra thì chưa thể hoàn, đợi khi có kết luận điều tra mới hoàn được

Phải sửa chính sách thuế

Trước thực trạng này, để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp hoạt động, Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn cho biết, Bộ đang gấp rút sửa đổi một số quy định không còn phù hợp. Cụ thể, đối với doanh nghiệp nợ NSNN và NSNN cũng cần phải hoàn thuế cho doanh nghiệp thì theo quy định hiện hành, DN phải khắc phục bằng cách nộp phạt thì cơ quan thuế mới hoàn thuế cho doanh nghiệp. Trong thời gian ngắn tới, sẽ sửa chính sách để hạch toán bù trừ cho nhau. Có thể nói, lỗi này do chính sách chưa đồng bộ và cần phải sửa đổi chính sách đó. Bộ cam kết sửa trong thời gian nhanh nhất, cố gắng trước ngày 15/3/2016 tới.

Và để điều hòa linh hoạt hơn quỹ hoàn thuế, sẽ sửa quy định không giao hạn mức cho từng địa phương mà là dự toán cho toàn Tổng cục Thuế, đảm bảo không có nơi thừa nơi thiếu.

Phải trả lời kịp thời và công khai phản ảnh của doanh nghiệp

Liên quan đến câu chuyện cải cách của ngành thuế, Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn phân tích: Yêu cầu của Nghị quyết 19 của Chính phủ là cải cách hành chính trong khâu kê khai, nộp thuế và việc hoàn thuế đảm bảo đúng và kịp thời. Thực hiện yêu cầu này đã có những kết quả quan trọng như việc giảm tần suất khai thuế. Trước đây đối với thuế giá trị gia tăng (VAT), doanh nghiệp phải thực hiện kê khai 12 lần/năm. Hiện nay doanh nghiệp vừa và nhỏ chỉ phải khai theo quý, tức chỉ 4 lần/năm.

Tương tự, đối với thuế thu nhập doanh nghiệp, trước đây doanh nghiệp phải khai 4 lần và quyết toán 1 lần/năm, nay doanh nghiệp chỉ quyết toán 1 lần/năm. Ngành đã thực hiện kê khai thuế điện tử và nộp thuế điện tử.

Đối với năm 2016, Nghị quyết 19 đưa ra 3 yêu cầu: Một là, cải cách và điện tử hóa khâu hoàn thuế. Thứ hai, thanh tra kiểm tra phải theo nguyên tắc quản lý rủi ro. Xây dựng cơ sở dữ liệu người nộp thuế. Trên cơ sở đó theo quy định của pháp luật, những doanh nghiệp nào có dấu hiệu rủi ro, vi phạm pháp luật thì mới thực hiện thanh tra kiểm tra, đảm bảo doanh nghiệp thực hiện tốt không phải thanh tra kiểm tra. Thứ ba, phải làm tốt công tác giải quyết vướng mắc khó khăn cho doanh nghiệp, những phản ảnh của doanh nghiệp phải được trả lời kịp thời và công khai.

Hải quan một cửa quốc gia cần thực chất

Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn cũng cho biết, việc thực hiện các yêu cầu về cải cách thủ tục hành chính của hải quan theo Nghị quyết 19 của Chính phủ cần rất nhiều sự phối hợp giữa hải quan và 8 bộ chuyên ngành liên quan đến công tác kiểm tra chất lượng an toàn thực phẩm, kiểm tra tiêu chuẩn chất lượng an toàn hàng hóa. Do vậy, một trong những nhiệm vụ trọng tâm của hải quan năm 2016 là thực hiện Đề án của Thủ tướng Chính phủ quyết định về nâng cao hiệu quả, hiệu lực và cải cách chính sách đối với kiểm tra tiêu chuẩn chất lượng hàng hóa để làm sao xây dựng các cơ sở kiểm tra tại cửa khẩu, thực hiện kiểm tra hàng hóa được ngay và đảm bảo chất lượng công tác kiểm tra. Tôi cho đấy là vấn đề quan trọng nhất.

Đồng thời, thực hiện hải quan một cửa quốc gia, nhưng thủ tục hành chính qua một cửa điện tử ấy mới chiếm 30%; 70% còn lại phải tiếp tục thực hiện mới đưa một cửa quốc gia vào thực chất.

Đối với cơ quan thuế và bảo hiểm xã hội, sau khi xin ý kiến bộ ngành và BHXH sẽ trình Chính phủ đề án phối hợp. Theo đó, cơ quan thuế sẽ làm nhiệm vụ ủy nhiệm thu cho các cơ quan bảo hiểm xã hội để vừa nâng cao hiệu quả, hiệu lực của công tác, đồng thời làm giảm đầu mối quan hệ giữa cơ quan nhà nước và doanh nghiệp.