Thời điểm giao mùa, cha mẹ cần cảnh giác trẻ mắc cúm A

Theo ghi nhận của các bác sỹ chuyên khoa Nhi, Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Thanh Xuân, số trẻ đến khám và được chẩn đoán mắc cúm A đang có xu hướng tăng rõ rệt.

Trường hợp điển hình là cháu Đ.T.L. (13 tuổi, Hà Nội) được đưa đến Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Thanh Xuân trong tình trạng sốt cao đến 41°C, ho, sổ mũi và mệt mỏi. Gia đình cho biết trẻ sốt nóng từng cơn, dù đã uống thuốc hạ sốt nhưng đáp ứng chậm, kèm ho có đờm, ngạt mũi nhiều, hắt hơi và nôn nhẹ. Cháu L. chưa được tiêm phòng cúm, trong khi bố mới khỏi sốt xuất huyết và trong lớp học có nhiều bạn đang sốt chưa rõ nguyên nhân.

Cúm có thể xảy ra quanh năm, song thường bùng phát mạnh vào thời điểm giao mùa như Thu - Đông hoặc Đông - Xuân.

Sau khi thăm khám, ThS.BS Trần Thị Kim Ngọc, Chuyên khoa Nhi, Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Thanh Xuân, ghi nhận trẻ có biểu hiện viêm long đường hô hấp với các triệu chứng sốt cao, ngạt mũi, ho và sổ mũi nhưng phổi thông khí tốt, chưa phát hiện bất thường hay dấu hiệu suy hô hấp. Kết quả xét nghiệm cho thấy cháu L. dương tính với cúm A. Bệnh nhi được kê đơn điều trị và hướng dẫn chăm sóc, ăn uống hợp lý để sớm hồi phục.

Bác sỹ Ngọc cho biết, cúm có thể xảy ra quanh năm, song thường bùng phát mạnh vào thời điểm giao mùa như Thu - Đông hoặc Đông - Xuân. Môi trường hanh khô, ẩm lạnh là điều kiện thuận lợi cho virus cúm phát triển và lây lan nhanh trong cộng đồng, đặc biệt ở trẻ nhỏ.

Trong khoảng một tuần gần đây, trung bình mỗi ngày phòng khám tiếp nhận 20-30 ca khám Nhi, trong đó có tới 70-85% trẻ được xác định mắc cúm.

Bác sỹ khuyến cáo, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám sớm nếu thấy trẻ sốt cao không hạ, khó thở, khò khè, nôn nhiều, bỏ ăn hoặc mệt lả để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nặng.

Cúm mùa là bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, lây trực tiếp qua giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Thời gian ủ bệnh thường kéo dài 2-3 ngày và giai đoạn lây mạnh nhất là trong 5-7 ngày đầu phát bệnh.

Các chủng virus cúm phổ biến hiện nay gồm A/H3N2, A/H1N1 và cúm B. Dù đa số trường hợp lành tính, cúm vẫn có thể gây biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, nhiễm khuẩn tai mũi họng, thậm chí viêm não, viêm cơ tim hoặc suy đa tạng.

Những đối tượng có nguy cơ cao mắc cúm và gặp biến chứng nặng gồm trẻ dưới 5 tuổi (đặc biệt là trẻ suy dinh dưỡng, béo phì, hen hoặc suy giảm miễn dịch), người cao tuổi và người mắc bệnh mạn tính như tim mạch, tiểu đường, hô hấp.

Vì cúm là bệnh do virus gây ra, thông thường không cần dùng kháng sinh, trừ khi có bội nhiễm vi khuẩn. Dấu hiệu nghi ngờ bội nhiễm gồm sốt giảm rồi tăng trở lại, ho đờm xanh hoặc vàng, viêm mũi mủ, viêm tai giữa mủ, xét nghiệm cho thấy bạch cầu và CRP tăng cao, hoặc X-quang phổi có tổn thương.

Trẻ nhỏ là đối tượng có hệ miễn dịch còn non nớt nên rất dễ mắc cúm trong giai đoạn chuyển mùa. Việc chủ động phòng ngừa cúm không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn hạn chế lây lan trong cộng đồng, bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình.

Bác sỹ Ngọc khuyến nghị cha mẹ nên giữ vệ sinh cá nhân cho trẻ, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn, che miệng khi ho hoặc hắt hơi, giữ nhà cửa thông thoáng và hạn chế cho trẻ đến nơi đông người trong mùa dịch.

Bên cạnh đó, cha mẹ cần chú ý chế độ dinh dưỡng đầy đủ, tăng cường rau xanh, trái cây, cho trẻ uống nhiều nước ấm, ngủ đủ giấc và vận động thường xuyên để nâng cao sức đề kháng.

Tiêm vắc-xin phòng cúm định kỳ là biện pháp hiệu quả và an toàn nhất, cần được nhắc lại hàng năm để duy trì miễn dịch. Trẻ từ 6 tháng đến dưới 9 tuổi nếu chưa từng tiêm hoặc chưa mắc cúm nên tiêm hai mũi cách nhau ít nhất một tháng, sau đó nhắc lại mỗi năm. Trẻ trên 9 tuổi và người lớn chỉ cần tiêm một mũi mỗi năm.

Khi trẻ có biểu hiện sốt cao, ho nhiều, khó thở, khò khè hoặc nôn ói, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.

Theo các chuyên gia, cúm mùa hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu cha mẹ chủ động tiêm phòng đầy đủ, giữ vệ sinh và chăm sóc sức khỏe cho con đúng cách trong thời điểm giao mùa bởi đây giai đoạn virus cúm hoạt động mạnh nhất trong năm.

Bé 2 tuổi thở lõm ngực do mắc cúm A

Bé An, 2 tuổi, được gia đình đưa đến cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM trong tình trạng khó thở, co lõm ngực. Kết quả test nhanh cho thấy bé dương tính với cúm A và có biến chứng viêm thanh quản.

Trước đó khoảng ba ngày, bé có biểu hiện ho, sổ mũi và sốt nhẹ. Các triệu chứng tăng dần, trẻ không đáp ứng với thuốc hạ sốt, bỏ ăn, xuất hiện thở rít và co lõm ngực.

Ngay khi nhập viện, bệnh nhi được bác sỹ nhanh chóng phân luồng cấp cứu, tiến hành thở khí dung để đưa thuốc trực tiếp vào đường hô hấp, kết hợp tiêm thuốc kháng viêm đường tĩnh mạch nhằm cải thiện tình trạng viêm thanh quản. Bé được chuyển đến khoa Nhi điều trị nội trú và theo dõi sát sao.

BS.CKI Nguyễn Đông Bảo Châu, Khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết, bệnh nhi được chỉ định sử dụng thuốc kháng virus, kết hợp điều trị triệu chứng như hạ sốt, giảm ho, bổ sung dinh dưỡng và theo dõi các dấu hiệu hô hấp.

Sau hai ngày điều trị, bé đã hết sốt, không còn thở rít hay khó thở, ăn uống cải thiện rõ rệt. Dự kiến, bệnh nhi sẽ tiếp tục được điều trị thêm vài ngày trước khi xuất viện về nhà theo dõi.

Theo bác sỹ Châu, thời gian gần đây, số ca cúm A đến khám ngoại trú và điều trị nội trú tại khoa Nhi tăng cao. Phần lớn bệnh nhi có triệu chứng từ nhẹ đến trung bình.

Các trường hợp được điều trị theo phác đồ của Bộ Y tế, chủ yếu là điều trị triệu chứng, hạ sốt, giảm ho, bù nước, điện giải, hỗ trợ dinh dưỡng và theo dõi sát dấu hiệu hô hấp để kịp thời xử trí biến chứng như viêm phổi hoặc suy hô hấp. Những bệnh nhi có diễn tiến nặng được cách ly điều trị riêng để tránh lây nhiễm chéo.

Trước diễn biến phức tạp của dịch cúm A, Bệnh viện đã chủ động chuẩn bị đầy đủ nhân lực, thuốc kháng virus, vật tư y tế, sinh phẩm xét nghiệm và khu vực cách ly để sẵn sàng ứng phó khi số ca mắc tăng. Bệnh viện cũng thực hiện phân luồng ngay từ khâu khám bệnh để giảm nguy cơ lây lan.

Các bác sỹ Khoa Nhi phối hợp chặt chẽ với Khoa Hồi sức Cấp cứu nhằm đảm bảo xử trí nhanh chóng cho những bệnh nhi có biểu hiện nặng khi đến viện.

Bác sỹ Châu cảnh báo, cúm A có thể dễ nhầm lẫn với cảm lạnh hoặc các bệnh hô hấp thông thường. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển nặng, gây biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm phế quản, viêm cơ tim, viêm não, suy hô hấp, thậm chí tử vong. Trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, trẻ có bệnh lý nền về hô hấp, tim mạch hoặc suy giảm miễn dịch là nhóm nguy cơ cao cần được theo dõi đặc biệt.

Phụ huynh không nên chủ quan khi thấy trẻ có dấu hiệu sốt, ho, sổ mũi, đau họng, nôn ói, đau bụng hoặc tiêu chảy. Cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám và chẩn đoán chính xác.

Với những trường hợp cúm nhẹ điều trị tại nhà, cha mẹ nên cho trẻ nghỉ ngơi nhiều, uống nước ấm, ăn thức ăn loãng, dễ tiêu, dùng thuốc hạ sốt đúng liều theo hướng dẫn của bác sỹ, đồng thời lau mát khi trẻ sốt cao và theo dõi sát nhiệt độ, nhịp thở.

Cần giữ vệ sinh mũi họng cho trẻ bằng cách nhỏ mũi, súc miệng thường xuyên; vệ sinh đồ chơi, không gian sinh hoạt sạch sẽ; đeo khẩu trang cho trẻ khi tiếp xúc với người khác.

Trong thời gian mắc bệnh, trẻ nên được cách ly tại nhà, tránh tiếp xúc với người già hoặc người có bệnh nền. Người chăm sóc trẻ cũng cần đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên để phòng tránh lây nhiễm.

Nếu trẻ có dấu hiệu không đáp ứng với thuốc hạ sốt, thở nhanh, thở mệt, co rút lõm ngực, bỏ bú, nôn ói nhiều, lừ đừ hoặc co giật, phụ huynh cần nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện để được xử trí kịp thời.

Để phòng bệnh hiệu quả trong cộng đồng, cha mẹ nên cho trẻ đeo khẩu trang khi đến nơi đông người, che miệng khi ho hoặc hắt hơi, giữ vệ sinh tay sạch sẽ và không đưa tay lên mắt, mũi, miệng.

Hoại tử tụy do không kiểm soát tốt đường huyết

Bà Ngà (79 tuổi) được đưa vào viện trong tình trạng lơ mơ, nguy kịch. Bác sỹ chẩn đoán bà bị viêm tụy hoại tử thể nặng do kiểm soát đường huyết kém. Sau hai lần lọc máu khẩn và hồi sức tích cực, bệnh nhân đã may mắn qua cơn nguy hiểm, sức khỏe dần hồi phục.

Trước khi nhập viện, bà Ngà bị đau bụng, nôn ói và được bệnh viện gần nhà chẩn đoán là ngộ độc thực phẩm. Nghĩ rằng chỉ cần ăn nhiều để có sức uống thuốc, bà cố gắng bồi dưỡng thêm. Tuy nhiên, sáu ngày sau, cơn đau bụng trở nên dữ dội, cơ thể yếu lả, bà rơi vào trạng thái lơ mơ và được gia đình chuyển khẩn cấp đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Kết quả xét nghiệm cho thấy HbA1C, chỉ số phản ánh đường huyết trung bình 2-3 tháng gần nhất tăng cao tới 8,58% (mức bình thường dưới 6%). Men tụy lipase đạt 287 U/L (bình thường dưới 100 U/L), chỉ số nhiễm trùng PCT tăng tới 1,68 ng/mL, cao gấp 34 lần giới hạn cho phép.

Chụp CT scan cho thấy tụ dịch quanh tụy, viêm tụy cấp thể hoại tử rất nặng với 8/10 điểm mCTSI. Kết quả khí máu động mạch ghi nhận pH giảm còn 7,2, cho thấy tình trạng nhiễm toan nặng trong cơ thể.

Bác sỹ Huỳnh Văn Trung, người trực tiếp điều trị cho bệnh nhân cho biết, bệnh nhân bị viêm tụy cấp thể hoại tử nặng do không kiểm soát đường huyết, dẫn đến rối loạn chuyển hóa, nhiễm trùng máu và nhiễm toan ceton. Đây là tình huống cấp cứu đặc biệt nguy kịch, nếu không được lọc máu và hồi sức kịp thời, người bệnh có nguy cơ tử vong rất cao.

Bác sỹ giải thích, tuyến tụy nằm sau dạ dày, có chức năng tiết enzyme tiêu hóa và hormone điều hòa đường huyết. Khi đường huyết tăng cao kéo dài, gan tăng tổng hợp triglyceride và giảm khả năng phân giải mỡ, dẫn đến tăng triglyceride máu. Men tụy khi đó phân hủy triglyceride, tạo ra acid béo tự do, gây viêm và hoại tử mô tụy.

Đồng thời, người bệnh tiểu đường lâu năm dễ bị tổn thương mạch máu nhỏ nuôi tụy, khiến tụy thiếu oxy, các enzyme tiêu hóa bị hoạt hóa sớm trong nhu mô, gây phản ứng viêm lan rộng. Viêm tụy khiến insulin tiết giảm, đường huyết càng tăng cao, tổn thương tụy càng nghiêm trọng hơn.

Trong viêm tụy cấp, các enzyme tiêu hóa bị kích hoạt sớm khiến tụy tự “tiêu hóa” mô của chính mình, gây phù nề, viêm, hoại tử. Khi vùng hoại tử bị vi khuẩn xâm nhập, bệnh có thể dẫn đến nhiễm trùng, sốc nhiễm khuẩn và suy đa cơ quan, với tỷ lệ tử vong rất cao nếu không được xử trí kịp thời.

Ngay khi nhập viện, bà Ngà được lọc máu liên tục (CRRT) để loại bỏ độc chất, chất trung gian gây viêm và điều chỉnh rối loạn toan kiềm. Song song, ê kíp bác sỹ tiến hành hồi sức tích cực, truyền dịch, điện giải, sử dụng kháng sinh phổ rộng, kiểm soát đường huyết bằng insulin tĩnh mạch, giảm tiết dịch tụy bằng thuốc đặc hiệu và nuôi ăn qua ống thông dạ dày để giảm gánh nặng cho tuyến tụy.

Sau 3 giờ lọc máu, các chỉ số sinh tồn của bệnh nhân cải thiện, bà tỉnh táo hơn và thoát khỏi cơn nguy kịch. Ba ngày sau, bà được lọc máu lần hai để tiếp tục loại bỏ các yếu tố gây viêm. Sau hơn 10 ngày điều trị, bà Ngà hồi phục, ăn uống trở lại, các chỉ số viêm và đường huyết dần ổn định.

Theo bác sỹ Trung, người bị viêm tụy cấp thường có triệu chứng buồn nôn, nôn ói, chướng bụng, đau dữ dội vùng thượng vị lan ra sau lưng hoặc ngực, thường xuất hiện sau bữa ăn nhiều dầu mỡ hoặc rượu bia, kèm sốt và mệt mỏi. Nếu đau bụng kéo dài trên 24 giờ không giảm, người bệnh cần đến bệnh viện ngay, không nên tự uống thuốc hay cố ăn lại, vì sẽ khiến tụy tổn thương nặng hơn.

Có nhiều nguyên nhân gây viêm tụy cấp như uống rượu, hút thuốc lá, sỏi mật, rối loạn mỡ máu, tiểu đường không kiểm soát, nhiễm ký sinh trùng, virus, hoặc biến chứng sau phẫu thuật vùng bụng. Những người có người thân từng mắc viêm tụy cũng có nguy cơ cao hơn.

Bác sỹ khuyến cáo, để phòng ngừa viêm tụy, mỗi người nên hạn chế rượu bia, giảm món chiên xào nhiều dầu mỡ, duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục đều đặn và kiểm soát các bệnh mạn tính như tiểu đường, sỏi mật, rối loạn mỡ máu.

Người có tiền sử bệnh gan, chấn thương bụng, hoặc phẫu thuật quanh tụy nên khám sức khỏe định kỳ. Khi xuất hiện đau bụng, buồn nôn, chướng bụng kéo dài trên một ngày không cải thiện, cần đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh biến chứng hoại tử nguy hiểm đến tính mạng.