Phát hiện dị tật tim hiếm gặp ở tuổi 60

Sau hơn một năm mệt mỏi và khó thở tăng dần khi đi lại, bà Thêm, TP.HCM được chẩn đoán mắc dị tật tim bẩm sinh hiếm gặp, thông liên nhĩ thể xoang tĩnh mạch kèm hồi lưu tĩnh mạch phổi bán phần (PAPVR). Đáng chú ý, đây là bệnh thường chỉ phát hiện ở trẻ nhỏ, hiếm gặp ở người trưởng thành, và càng hiếm hơn ở bệnh nhân đã từng đặt máy tạo nhịp.

Các bác sỹ đang thực hiện phẫu thuật cho bệnh nhân.

Trước đó, bà Thêm được đặt máy tạo nhịp hai buồng vì hội chứng suy nút xoang. Tuy nhiên, một năm trở lại đây, bà bắt đầu có cảm giác mệt, khó thở khi vận động. Dù đã đi khám nhiều nơi, kết quả siêu âm tim và X-quang không phát hiện tổn thương rõ ràng, khiến việc điều trị kéo dài mà triệu chứng không cải thiện.

Khi bà đến viện khám, kết quả siêu âm cho thấy buồng tim phải giãn, kèm tăng áp động mạch phổi, dấu hiệu gợi ý có sự “rò” máu giữa hai buồng tim. Tuy nhiên, hình ảnh bị che khuất bởi dây điện cực máy tạo nhịp khiến bác sỹ chưa xác định được nguyên nhân chính xác.

Chỉ khi chụp CT tim chuyên sâu, bác sỹ mới phát hiện cấu trúc bất thường khi một tĩnh mạch phổi bên phải vừa đổ về nhĩ trái như bình thường, vừa đổ sai đường lên tĩnh mạch chủ trên. Đây là dạng dị tật rất hiếm, gọi là hồi lưu tĩnh mạch phổi bán phần kèm thông liên nhĩ thể xoang tĩnh mạch.

Sau khi hội chẩn đa chuyên khoa giữa các bác sỹ tim bẩm sinh, chẩn đoán hình ảnh và phẫu thuật tim, ê-kíp chọn giải pháp phẫu thuật tạo đường hầm trong tim để chuyển hướng dòng máu về đúng buồng nhĩ trái.

ThS.BS Nguyễn Minh Trí Viên, người trực tiếp điều trị cho bệnh nhân cho biết, ca mổ này tiềm ẩn nhiều nguy cơ vì dây điện cực máy tạo nhịp nằm ngay đường nối bất thường.

Nếu không tính toán kỹ, việc bóc tách có thể làm đứt hoặc di lệch dây điện cực, khiến bệnh nhân mất nhịp và phải đặt lại máy tạo nhịp.

Trong ca mổ kéo dài hơn 5 giờ, bác sỹ tạm ngưng máy tạo nhịp, mở tim phải và tĩnh mạch chủ trên để tạo đường hầm chuyển hướng máu từ tĩnh mạch phổi về nhĩ trái, đồng thời giữ lại các đường lưu thông tự nhiên để phòng ngừa hẹp sau này. Sau phẫu thuật, bệnh nhân được kiểm tra và kích hoạt lại máy tạo nhịp an toàn.

Chỉ sau vài ngày, bà Thêm đã có thể đi lại nhẹ nhàng, hết mệt, hết khó thở, xuất viện sau 7 ngày. Kết quả siêu âm tim sau mổ cho thấy buồng tim phải co nhỏ lại, áp lực động mạch phổi trở về gần bình thường, các điện cực hoạt động ổn định.

“Đây là một ca lâm sàng rất đặc biệt. Nếu không chụp CT tim chi tiết, bác sỹ có thể bỏ sót dị tật và điều trị sai hướng. Ca mổ thành công không chỉ nhờ chẩn đoán chính xác mà còn nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên khoa. Nhờ vậy, bệnh nhân tránh được nguy cơ tăng áp phổi mạn, suy tim phải và rối loạn nhịp nặng”, bác sỹ Phúc chia sẻ.

Theo bác sỹ Phúc, 1.000 trẻ sinh ra thì có 8 trẻ bị bệnh tim bẩm sinh. Trong đó, hồi lưu tĩnh mạch phổi bán phần và thông liên nhĩ thể xoang tĩnh mạch là dị tật hiếm, chỉ chiếm 0,4-0,7% trong tổng số bệnh tim bẩm sinh, nhưng có thể không biểu hiện triệu chứng suốt nhiều năm. Khi lớn tuổi, người bệnh dễ nhầm lẫn triệu chứng mệt, khó thở với bệnh phổi hay tăng huyết áp, khiến việc phát hiện bị chậm trễ.

Một số yếu tố nguy cơ trong thai kỳ có thể làm tăng khả năng trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh gồm mẹ bị đái tháo đường thai kỳ, nhiễm rubella, sử dụng thuốc không an toàn, hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc, uống rượu bia thường xuyên. Không có cách phòng ngừa tuyệt đối, nhưng khám thai định kỳ và siêu âm tim thai chuyên sâu có thể phát hiện bệnh sớm để can thiệp kịp thời.

Ở những bệnh nhân đã đặt máy tạo nhịp, hình ảnh trong tim có thể bị che khuất hoặc sai lệch. Do đó khi có triệu chứng bất thường kéo dài, người bệnh nên đi khám sớm để tránh bỏ sót dị tật tiềm ẩn.

Tập gym cường độ cao vẫn thừa cân

Đam mê thể thao, thường xuyên tập luyện nhưng Trung (21 tuổi) vẫn nặng trên 100 kg, vòng bụng dưới 98 cm với lớp mỡ dày, khó giảm.

Với chiều cao 1m75, Trung thường xuyên tập gym và đấm bốc để duy trì cơ bắp. Để tăng cơ, Trung chủ yếu chỉ ăn ức gà, trứng gà luộc và uống thêm bột whey.

Thời gian đầu, cơ bắp của Trung lên rất nhanh, cân nặng cũng tăng theo nhưng cơ thể vẫn cân đối, săn chắc. Tuy nhiên, một thời gian sau, cân nặng của Trung vẫn tiếp tục tăng, thêm vào đó do bước vào giai đoạn học thi căng thẳng, stress, thức khuya nhiều, ăn uống thất thường khiến vòng bụng của Trung bắt đầu tích mỡ.

Trung quyết định tìm cách giảm cân, giảm mỡ nhưng không giảm cơ để lấy lại vóc dáng mong muốn, sau khi nghe khuyên răn, Trung tìm tới cơ sở y tế để tìm kiếm giải pháp giảm cân.

TS.Lâm Văn Hoàng, Trưởng khoa Nội tiết - Đái tháo đường, chuyên gia giảm cân, điều trị thừa cân, béo phì cho biết, Trung nặng 105kg, chỉ số BMI 34,3 thuộc nhóm béo phì độ 2, tuy nhiên Trung là người tập thể thao thường xuyên nên khối lượng cơ chiếm phần lớn.

Dù vậy, mỡ nội tạng của Trung vẫn cao, mức 125 cm2 (mức an toàn là dưới 100 cm2) nên vẫn cần phải điều trị để giảm bớt mỡ dư thừa tích trữ trong cơ thể.

Giải thích vì sao người bệnh ăn nhiều ức gà, trứng luộc mà vẫn tăng cân, bác sỹ Hoàng cho biết, nhiều người hiểu sai về cách ăn này.

Mặc dù ức gà cung cấp nhiều đạm, calo, không chứa tinh bột và chất béo, phù hợp cho người ăn kiêng, hỗ trợ tăng cơ cho người tập luyện thể thao nhưng nếu lượng ăn quá nhiều vẫn dẫn đến dư thừa protein trong cơ thể nên tăng cân.

Protein dư thừa cũng gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm cho sức khỏe như tăng nguy cơ bệnh tim mạch, thận và gia tăng áp lực lên hệ thống tiêu hóa. Do đó, các chuyên gia khuyến cáo người trưởng thành chỉ nên ăn 100gr ức gà cho mỗi khẩu phần, người tập luyện thể thao có thể ăn 200gr và không nên ăn quá nhiều.

Trung được bác sỹ Hoàng xây dựng liệu trình giảm mỡ riêng biệt phù hợp với chế độ sinh hoạt và luyện tập thể thao của mình.

Với sự hỗ trợ của thuốc uống và thuốc tiêm, kết hợp điều chỉnh chế độ ăn đảm bảo đủ chất dinh dưỡng, không dư thừa protein, Trung đã giảm được 5 kg trong tháng đầu, phân tích các chỉ số cơ thể bằng máy InBody ghi nhận khối lượng cơ bắp không bị hao hụt sau giảm cân.

Với lớp mỡ tích tụ ở bụng dưới, Trung được bác sỹ tư vấn sử dụng công nghệ đông hủy mỡ để tiêu hủy lớp mỡ thừa dưới da, nhanh chóng lấy lại vóc dáng.

Thực hiện một liệu trình đông hủy mỡ trong 60 phút, sau 2 tuần, vùng bụng dưới của Trung đã gọn hơn. 4 tuần sau, vòng bụng của Trung giảm được 4,5 cm.

Đông hủy mỡ là phương pháp giảm những vùng mỡ tích tụ dưới da, hiệu quả có thể thấy sau 2 tuần điều trị và những thay đổi lớn nhất thường thấy trong khoảng 8-12 tuần. Vùng được điều trị sẽ tiếp tục thay đổi trong tối đa 16 tuần sau đó, hiệu quả có thể kéo dài 3-5 năm.

Với những người tập thể thao thường xuyên, cường độ cao như Trung, bác sỹ Hoàng khuyến cáo cần có chế độ ăn uống phù hợp. “Không phải cứ bổ sung nhiều protein là tốt”, bác sỹ Hoàng nói và giải thích thêm rằng khi cơ thể tiêu thụ nhiều protein, một số axit amin được kích hoạt. Cơ thể sẽ sử dụng citrate và carbonate từ xương để trung hòa các axit này. Điều này có nghĩa là việc tiêu thụ protein tăng cũng làm tăng mức độ thải canxi.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tăng gấp đôi lượng protein trong chế độ ăn cũng làm tăng mức độ đào thải canxi qua nước tiểu lên đến 50%. Điều này không chỉ gây ra mất canxi trong xương, dẫn đến loãng xương mà còn làm tăng nguy cơ mắc sỏi thận, bệnh tim mạch, tiêu hóa…

“Nhiều người lớn hoặc thanh thiếu niên, đặc biệt là vận động viên hoặc người tập thể hình tự bổ sung protein mà không lường được những nguy cơ về sức khỏe”, bác sỹ Hoàng cảnh báo và lưu ý nên ăn uống theo hướng dẫn của chuyên gia dinh dưỡng vì chưa có bằng chứng cho thấy người trưởng thành, khỏe mạnh, thường xuyên tập thể dục cần cung cấp nhiều protein hơn.

Kỳ tích cứu sống bé sinh cực non 25 tuần

Một bé gái sinh non chỉ 25 tuần tuổi, nặng vỏn vẹn 700 gram, chào đời không khóc, tím tái toàn thân, ngừng thở và không có phản xạ đã được các bác sỹ Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội cứu sống thành công. Ngay sau 3 ngày, bé còn được can thiệp đóng ống động mạch do bệnh tim bẩm sinh, trải qua giai đoạn nguy kịch nhưng hiện sức khỏe ổn định.

Ths.Nguyễn Thu Vân, Phó trưởng Khoa Sơ sinh, cho biết đây là ca sinh cực non nhiều thử thách. “Mỗi mililit dịch truyền, mỗi chỉ định thuốc hay từng bước can thiệp đều được tính toán cẩn trọng. Ê-kíp túc trực 24/24, theo dõi sát sao từng thay đổi nhỏ nhất để kịp thời điều chỉnh phác đồ, giúp bé vượt qua giai đoạn nguy kịch”, bác sỹ Vân nói.

Mẹ bé từng sinh non ở tuần thứ 22 và em bé mất ngay sau sinh. Lần này, chị mang thai nhờ kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) sau 7 năm mong con.

Đến tuần 22, chị có dấu hiệu rỉ ối và chuyển dạ, nhập viện theo dõi, điều trị bằng thuốc giảm co và khâu eo cổ tử cung nhằm kéo dài thai kỳ và chuẩn bị điều kiện tốt nhất nếu bé sinh non.

Tình trạng rỉ ối tái diễn ở tuần 25, kèm dấu hiệu sa dây rau, buộc các bác sỹ phải mổ lấy thai khẩn cấp. Trẻ sinh ở 25 tuần, ngưỡng cực non (extremely preterm), các cơ quan như phổi, não, hệ tiêu hóa, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, nguy cơ biến chứng sau sinh rất cao. Vì vậy, chỉ những bệnh viện có đơn vị chăm sóc sơ sinh chuyên sâu (NICU) mới đủ điều kiện tiếp nhận và nuôi dưỡng trẻ.

Ê-kíp Sơ sinh phối hợp với Trung tâm Sản Phụ khoa chuẩn bị đầy đủ trang thiết bị và phương tiện hồi sức: hệ thống thở máy, ống nội khí quản, máy theo dõi chuyên dụng, thuốc hồi sức, dụng cụ giữ ấm, nhiệt độ phòng mổ được điều chỉnh tối ưu.

Ngay khi chào đời, bé ngừng thở, tím tái, được hồi sức tích cực ngay trên bụng mẹ, kẹp rốn muộn giúp nhận trọn nguồn máu từ bánh rau.

Sau khi ổn định, bé được chuyển về khoa Sơ sinh, ổn định thân nhiệt, thở máy, thiết lập đường truyền trung tâm, khởi động kháng sinh và nuôi dưỡng tĩnh mạch trong vòng một giờ đầu sau sinh.

Ngày thứ 3, bé xuất hiện tình trạng thở rút lõm ngực và không dung nạp tiêu hóa. Siêu âm tim phát hiện còn ống động mạch lớn, các bác sỹ thực hiện đóng ống động mạch hai đợt, đồng thời điều trị viêm ruột bằng kháng sinh, nuôi dưỡng tĩnh mạch hoàn toàn trong một tuần, kết hợp chăm sóc miệng bằng sữa mẹ.

Tình trạng hô hấp của bé cải thiện vào ngày thứ 5, chuyển sang hỗ trợ thở không xâm nhập (CPAP). Trong những tuần tiếp theo, bé được nuôi ăn tối thiểu qua đường miệng.

Đặc biệt, bé được chăm sóc theo tư thế sinh lý chuẩn trong lồng ấp, bảo vệ phổi, não bộ, xương khớp và thúc đẩy phát triển toàn diện. Kangaroo Mother Care (da kề da giữa mẹ và bé) cũng được áp dụng dưới giám sát chặt chẽ, giúp bé hồi phục tốt và nhận hơi ấm từ mẹ.

Sau hơn hai tháng điều trị tích cực, bé được chuyển sang thở oxy, tăng cân đều, tập bú và xuất viện vào cuối tháng 8/2025 nặng 3kg, tự thở tốt, bú tốt, sức khỏe ổn định. Tái khám sau hai tháng, bé tiếp tục tăng cân theo biểu đồ dành cho trẻ sinh non, các xét nghiệm thần kinh vận động, hô hấp và tim mạch đều bình thường. Bé được tiêm chủng theo lịch điều chỉnh phù hợp.

Theo Ths.Nguyễn Thu Vân, để phòng ngừa sinh non và giảm nguy cơ biến chứng, bác sỹ khuyến cáo thai phụ theo dõi thai kỳ sát sao, khám thai định kỳ, duy trì dinh dưỡng khoa học, nghỉ ngơi hợp lý và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ như nhiễm trùng, tăng huyết áp hoặc bệnh lý mạn tính. Phát hiện sớm và xử trí kịp thời giúp đảm bảo thai kỳ an toàn và trẻ chào đời khỏe mạnh.