Miễn dịch trị liệu ung thư mở ra cuộc cách mạng y học hiện đại

Tại Hội nghị Khoa học Quốc tế thường niên lần thứ hai do Hội Miễn dịch trị liệu ung thư Việt Nam vừa tổ chức, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức khẳng định miễn dịch trị liệu là một trong những thành tựu nổi bật nhất của y học hiện đại, mở ra hy vọng mới cho bệnh nhân ung thư trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam.

Ảnh minh họa.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Tri Thức nhấn mạnh rằng ung thư hiện đang là gánh nặng y tế toàn cầu với xu hướng ngày càng gia tăng mạnh mẽ, và Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng này.

Theo báo cáo GLOBOCAN 2020, tại Việt Nam, cứ mỗi 100.000 người dân thì có khoảng 159 ca mắc mới ung thư và 106 ca tử vong. Dự báo trong thời gian tới, tỷ lệ mắc và tử vong do ung thư sẽ tiếp tục tăng do nhiều yếu tố như già hóa dân số, gia tăng dân số và tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng.

Hiện nay, các phương pháp điều trị ung thư phổ biến tại Việt Nam bao gồm: phẫu thuật, xạ trị, hóa trị và điều trị bằng dược chất phóng xạ.

Song song với đó, một số phương pháp hiện đại cũng đã được triển khai tại nhiều bệnh viện tuyến trung ương và một số tỉnh thành, như điều trị đích, miễn dịch trị liệu, virus trị liệu, vắc-xin phòng ngừa và điều trị ung thư. Trong số này, miễn dịch trị liệu được đánh giá là một bước tiến vượt bậc, đang dần khẳng định vị trí quan trọng trong phác đồ điều trị ung thư.

Miễn dịch trị liệu hoạt động dựa trên nguyên lý kích thích hoặc tăng cường hệ thống miễn dịch của cơ thể để nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư.

Phương pháp này không chỉ cho thấy hiệu quả rõ rệt ở những bệnh nhân không đáp ứng với các phương pháp điều trị truyền thống, mà còn có thể được áp dụng ngay từ giai đoạn đầu để tăng cường hiệu quả điều trị.

Đặc biệt, sự kết hợp giữa miễn dịch trị liệu và các kỹ thuật sinh học phân tử hiện đại như giải trình tự gen thế hệ mới, phân tích đột biến gen đang tạo ra một cuộc cách mạng thực sự trong công tác chẩn đoán và điều trị ung thư.

Hiện đã có hơn 63 quốc gia thành lập Hội Miễn dịch trị liệu ung thư, phản ánh tầm quan trọng và tính cấp thiết của lĩnh vực này.

Tại Việt Nam, Hội chính thức được Bộ Nội vụ phê duyệt thành lập từ năm 2023 và đã nhanh chóng trở thành đầu mối tập hợp, kết nối lực lượng chuyên môn về miễn dịch học và ung thư học trên toàn quốc.

Việc tổ chức Hội nghị quốc tế lần thứ hai trong vòng chưa đầy hai năm kể từ ngày thành lập thể hiện rõ tinh thần học thuật chủ động, cầu tiến và không ngừng phát triển của Hội.

Thứ trưởng Nguyễn Tri Thức kỳ vọng trong thời gian tới, Hội Miễn dịch trị liệu ung thư Việt Nam sẽ tiếp tục mở rộng quy mô hoạt động, không ngừng cập nhật các kỹ thuật tiên tiến từ quốc tế, đặc biệt là trong lĩnh vực sinh học phân tử và điều trị miễn dịch nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa ung thư tại Việt Nam.

Bệnh tim mạch đang tấn công người trẻ tuổi

Nhồi máu cơ tim, đột quỵ không còn là bệnh của người lớn tuổi. Bệnh tim mạch đang ngày càng trẻ hóa, tấn công nhóm tuổi 20–30 với tốc độ đáng báo động. Trong khi đó, sự chủ quan và tâm lý “còn trẻ, còn khỏe” lại khiến nhiều người vô tình rơi vào bẫy bệnh tật.

Theo PGS-TS.Hoàng Văn Sỹ, Trưởng khoa Nội Tim mạch, Bệnh viện Chợ Rẫy, nhóm tuổi từ 20 đến 40 hiện nay gần như luôn được xếp vào vùng nguy cơ thấp đối với các biến cố tim mạch trong vòng 10 năm tới.

Điều này dẫn đến thực tế là họ thường không được chỉ định can thiệp hoặc điều trị sớm. Tuy nhiên, chính sự an tâm này lại là cái bẫy nguy hiểm mà cơ thể âm thầm giăng ra.

Theo PGS.Sỹ, cứ 4 người mắc bệnh tim mạch do xơ vữa thì có 1 người nằm trong độ tuổi từ 20 đến 54. Đây là nhóm tuổi lao động chính, thường xuyên chịu nhiều áp lực từ công việc và cuộc sống, nhưng lại rất ít khi chủ động khám sức khỏe. Họ tưởng rằng bản thân còn khỏe mạnh, trong khi thực tế, nếu xảy ra biến cố y tế như đột quỵ hay nhồi máu cơ tim, thì đây chính là nhóm đối tượng chịu tổn thất lớn nhất.

Thực tế điều trị tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định cũng cho thấy xu hướng trẻ hóa đáng lo ngại. Theo TS.Võ Văn Tân, Trưởng khoa Nội Tim mạch của bệnh viện, mỗi năm nơi đây tiếp nhận khoảng 2.200 ca đột quỵ mới, trong đó 15-20% là bệnh nhân dưới 40 tuổi.

Điều đó khẳng định đột quỵ không còn là căn bệnh của người cao tuổi, mà đã và đang đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe của người trẻ.

Điều đáng lưu ý là khi người trẻ bị đột quỵ, chi phí điều trị thường cao hơn khoảng 1,5 lần so với người lớn tuổi, do thời gian phục hồi kéo dài và phức tạp hơn. Không chỉ là chi phí trực tiếp, họ còn phải đối mặt với sự mất mát về năng suất lao động, ảnh hưởng lớn đến gia đình và toàn xã hội.

Theo các chuyên gia, những yếu tố nguy cơ như cholesterol cao, hút thuốc, lười vận động, chế độ ăn uống không lành mạnh, thiếu ngủ và stress kéo dài, nếu âm thầm tồn tại trong cơ thể suốt 10-20 năm, có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến mạch máu và là nguyên nhân chính dẫn đến các biến cố tim mạch sớm.

Ngoài ra, các bệnh lý nền như rối loạn nhịp tim, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường hoặc các bệnh tự miễn như lupus ban đỏ hệ thống (có thể gây tắc mạch máu não) cũng là những nguy cơ tiềm ẩn mà người trẻ dễ bỏ qua.

Hiện nay, các phương pháp đánh giá nguy cơ tim mạch ngắn hạn (trong 10 năm) đang dần bộc lộ hạn chế khi không phát hiện được những mảng xơ vữa âm thầm tích tụ trong nhiều năm. Nhiều người trẻ có nguy cơ thấp trong ngắn hạn, nhưng lại có nguy cơ cao trong suốt cuộc đời (lifetime risk).

Chính vì vậy, giới chuyên môn đang chuyển hướng sang các mô hình đánh giá nguy cơ dài hạn và tích lũy để sớm phát hiện và kịp thời can thiệp, ngay cả với những người còn trẻ tuổi và có vẻ ngoài khỏe mạnh.

Các chuyên gia khuyến cáo, người trẻ cần thay đổi nhận thức và hành vi ngay từ hôm nay, hãy chủ động khám sức khỏe định kỳ, kiểm soát chỉ số mỡ máu, huyết áp và đường huyết, xây dựng lối sống lành mạnh, tập luyện thể dục thường xuyên, ăn uống hợp lý và tránh căng thẳng kéo dài.

Đồng thời, hệ thống y tế cũng cần triển khai các chiến lược dự phòng sớm và toàn diện, với sự phối hợp giữa ngành y tế, giáo dục, truyền thông và toàn xã hội.

“Chúng ta không thể chờ đến khi có triệu chứng mới bắt đầu lo lắng. Cần hành động sớm để bảo vệ sức khỏe tim mạch, nhất là cho thế hệ trẻ, lực lượng lao động tương lai của đất nước”, PGS.TS.BS Hoàng Văn Sỹ cảnh báo.

Cẩn trọng với dị ứng thuốc

Mặc dù ngành Y tế đã nhiều lần cảnh báo về nguy cơ dị ứng thuốc, nhiều người dân vẫn còn chủ quan khi tự ý mua thuốc, dùng đơn thuốc của người khác hoặc nghe theo lời khuyên từ mạng xã hội, Google... Tình trạng này vẫn khá phổ biến và tiềm ẩn nhiều nguy hiểm.

Dị ứng thuốc không chỉ gây nổi mẩn, ngứa mà còn có thể dẫn đến các phản ứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng. Việc dùng thuốc thiếu kiểm soát đang là thách thức lớn đối với hệ thống y tế trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Dị ứng thuốc là phản ứng bất thường của hệ miễn dịch với một hoặc nhiều thành phần trong thuốc, có thể xảy ra với cả những loại phổ biến như thuốc cảm, kháng sinh hay thuốc giảm đau.

Thời gian qua, nhiều cơ sở y tế đã ghi nhận nhiều trường hợp dị ứng thuốc do người dân tự mua thuốc điều trị theo cảm tính, nghe theo lời khuyên từ người quen, mạng xã hội hoặc từ nhân viên bán thuốc không có chuyên môn kê đơn.

Gần đây, tại Bệnh viện Đa khoa Hà Đông, một bệnh nhân nhập viện trong tình trạng phù nề nghiêm trọng vùng mặt, mắt và mũi sưng to, biến dạng, nguyên nhân do tự mua và dùng thuốc trị cảm cúm mà không qua khám hay kê đơn của bác sỹ.

BSCKII Trần Thị Kim Anh, Trưởng khoa Bệnh nhiệt đới Bệnh viện Đa khoa Hà Đông, cho biết đây không phải trường hợp hiếm. Khoa đã tiếp nhận nhiều ca dị ứng thuốc với các triệu chứng nghiêm trọng như ban đỏ toàn thân, ngứa dữ dội, phù nề mặt, môi, bụng, lưng, tay chân... Dị ứng thuốc nặng có thể dẫn đến sốc phản vệ, phù thanh quản, co thắt đường thở, thậm chí tử vong nếu không cấp cứu kịp thời.

Đã có trường hợp tử vong do sốc phản vệ vì dị ứng thuốc. Tháng 4/2025, một bệnh nhân ở Hà Tĩnh tử vong sau khi tự dùng Paracetamol, Amoxicillin, Loratadine, Alpha Choay và Terpin Codeine.

Vì vậy, bác sỹ Kim Anh khuyến cáo tuyệt đối không dùng lại toa thuốc của người khác và không tự ý mua thuốc khi chưa có chỉ định của bác sỹ. Nếu xuất hiện các biểu hiện như nổi mẩn, ngứa, sưng môi, khó thở sau khi dùng thuốc, cần đến cơ sở y tế ngay để được khám và xử lý kịp thời.

Việc dùng thuốc không đúng cách còn gây nhiều hệ lụy lâu dài như tổn thương gan, thận, rối loạn tiêu hóa, giảm hiệu quả điều trị, đặc biệt nguy hiểm với trẻ nhỏ, người cao tuổi và phụ nữ mang thai. Nhiều trường hợp dùng thuốc sai đã dẫn đến viêm phổi, viêm gan, suy đa cơ quan, thậm chí tử vong. Ngoài ra, tình trạng kháng kháng sinh ngày càng gia tăng là hậu quả trực tiếp của việc dùng thuốc không theo đơn, khiến bệnh thông thường khó chữa, kéo dài thời gian nằm viện và tăng chi phí y tế.

Nguyên nhân dẫn đến việc tự ý dùng thuốc phần lớn do thiếu hiểu biết về nguy cơ và hậu quả, tâm lý chủ quan, lầm tưởng thuốc phổ biến như kháng sinh hay hạ sốt là “an toàn tuyệt đối”. Thêm vào đó, nhiều nhà thuốc vẫn bán thuốc không cần đơn, vi phạm pháp luật và gây nguy hiểm cho người dùng.

Thói quen tra cứu thông tin chưa được kiểm chứng trên mạng xã hội cũng góp phần làm gia tăng tình trạng tự kê đơn, tự điều trị.

Để phòng tránh dị ứng thuốc, bác sỹ Lê Nguyễn Thủy Vy (Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh) khuyên người bệnh cần ghi nhớ và cung cấp đầy đủ tiền sử dị ứng thuốc cho bác sỹ.

Tuyệt đối tránh dùng lại thuốc đã từng gây dị ứng, kể cả các thuốc có thành phần tương tự. Việc lưu giữ hồ sơ y tế và chia sẻ thông tin này trong gia đình giúp bác sỹ đánh giá chính xác và điều trị an toàn hơn.

Trong bối cảnh thuốc được sử dụng tràn lan, bác sỹ cảnh báo sức khỏe không thể thử nghiệm bằng thuốc bừa bãi. Một viên thuốc nhỏ cũng có thể gây hậu quả nghiêm trọng nếu dùng sai cách, vì vậy người dân cần hết sức thận trọng trong việc dùng thuốc.