Trụ sở và nhà xưởng Công ty TNHH TS Vina đặt tại xã Định Liên, huyện Yên Định

Công ty TNHH TS Vina là doanh nghiệp FDI được thành lập năm 2013, ngành nghề kinh doanh chính là may trang phục; đại diện pháp luật là ông Sung Tai Sub, Giám đốc là ông YANG HYUNG CHUL, đều là người Hàn Quốc.

Năm 2014, Cty thuê nhà xưởng của Tổng Công ty Tiên Sơn (ở xã Định Liên, huyện Yên Định, Thanh Hóa) để hoạt động. Từ khi đi vào hoạt động, Công ty đã giải quyết công ăn việc làm cho hàng trăm, có thời điểm lên tới hàng nghìn lao động, góp phần nâng cao đời sống của người dân địa phương.

Nhưng niềm vui “ngắn chẳng tày gang”, từ tháng 4/2017, Công ty bắt đầu không đóng tiền bảo hiểm xã hội (BHXH) cho người lao động. Việc này kéo dài cho đến cuối năm 2019, đó cũng là thời điểm ông chủ nước ngoài này “mất tích”. Hiện, nhà xưởng và số máy may công nghiệp đang được Công ty Tiên Sơn sử dụng.

Người lao động lao đao

Giám đốc "biến mất", hàng trăm công nhân Công ty TS Vina bị mất việc, nợ tiền bảo hiểm, không có chế độ thai sản, đau ốm…, đời sống ngày càng chật vật.

Anh Nguyễn Văn Hải, Tổ trưởng Tổ Cơ điện Công ty TS Vina cho biết: "Tôi là một trong những công nhân đầu tiên làm việc tại Công ty từ năm 2014. Nhưng đến hết tháng 4/2017, Công ty không đóng BHXH cho công nhân nữa. Hàng tháng chúng tôi vẫn bị trừ tiền lương vào khoản bảo hiểm. Đại diện phía Công ty năm lần bảy lượt hứa sẽ cố gắng giải quyết nhưng đến nay vẫn không thực hiện. Vợ tôi cũng là công nhân của Cty này và cũng bị nợ bảo hiểm. Gia đình tôi còn bị thiệt đơn thiệt kép, bởi vợ tôi sinh con tháng 11/2017, trong khi tiền bảo hiểm nợ từ tháng 5 nên không được hưởng tiền thai sản".

Theo tìm hiểu của PV, hiện nay Công ty đang giữ 50 sổ BHXH của người lao động đã nghỉ việc, nhưng chưa trả sổ cho người lao động. Qua kiểm tra bảng lương, bảng chấm công từ tháng 1/2018 đến tháng 10/2019 cho thấy, Công ty huy động người lao động làm thêm giờ vượt quá số giờ quy định trong tháng. Trong đó, bộ phận may mỗi người làm thêm từ 31 giờ đến 110 giờ/tháng.

Ngoài ra, tính đến tháng 4/2019, tiền đoàn phí Công đoàn do người lao động đóng và kinh phí công đoàn (2%), Công ty TS Vina đã không chuyển về tài khoản Công đoàn cơ sở với số tiền trên 3 tỷ đồng.

Từ tháng 4/2017 đến nay, có 392 người chưa được nhận các chế độ của người lao động như ốm đau, thai sản,... với 35.037 ngày và số tiền trên 3,8 tỷ đồng.

Trên bảng chấm lương hàng tháng, Công ty vẫn trích thu 10,5% tiền BHXH, BHYT, BHTN của người lao động, nhưng Công ty lại không nộp về cơ quan BHXH, tính đến 31/12/2019 tổng cộng là trên 18 tỷ đồng.

Nhiều lao động của công ty TNHH TS Vina đang lo lắng, bức xúc trước sự “bặt vô âm tín” của Giám đốc người nước ngoài 6 tháng nay

Ông Nguyễn Ngọc Khang, Giám đốc BHXH huyện Yên Định (Thanh Hóa) cho biết, Công ty TS Vina đã nợ bảo hiểm từ tháng 4/2017. Đã có nhiều đoàn liên ngành của tỉnh, trung ương về kiểm tra và xử phạt đối với Công ty hàng trăm triệu đồng. Công ty đã nộp phạt và vạch ra kế hoạch trả nợ, nhưng thực tế lại không thực hiện.

"Tính đến ngày 31/1/2020, Công ty TS Vina còn nợ lương của công nhân, riêng nợ bảo hiểm lên đến trên 18 tỷ. Hiện, không ai biết ông chủ đã đi đâu.Tôi khẳng định đây là sự chây ỳ, trốn tránh của doanh nghiệp. Tình trạng doanh nghiệp nước ngoài cứ làm ăn thua lỗ thì bỏ đi, để lại hậu quả là người lao động mất quyền lợi, rồi ảnh hưởng đến an ninh - trật tự xã hội, ai sẽ chịu trách nhiệm?”, ông Khang lo ngại.

Theo nhận định của các nhà chức trách thì công cuộc “đòi nợ” này sẽ còn rất gian nan, bởi ông chủ là người nước ngoài nên việc liên lạc, triệu tập rất khó. Nếu Công ty tiếp tục chây ỳ thì chỉ còn con đường khởi kiện.

Nhưng ngay cả khi khởi kiện cũng không dễ đòi lại quyền lợi cho người lao động. Bởi nếu tòa xử Công ty TS Vina thua, thì thi hành án bằng gì? Bản thân ông chủ doanh nghiệp (DN) không có tài sản ở đây, chỉ thuê mặt bằng nhà xưởng với số lượng máy móc đã qua sử dụng mà giá trị không cao.

Ông Trịnh Ngọc Dũng, Giám đốc Sở LĐ-TB&XH tỉnh Thanh Hóa cũng bày tỏ quan ngại, vì trường hợp này nợ BHXH quá lớn và thiệt thòi nhất sẽ là người lao động. Nhất là những trường hợp lao động chuẩn bị về hưu, nếu thiếu thời gian chốt để nghỉ hưu, thì phải tự đóng tiền vào. Đây là bài toán rất khó.

Trao đổi với PV, Đại tá Khương Duy Oanh, Phó giám đốc, Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Thanh Hóa cho biết, Công an tỉnh đã tiếp nhận hồ sơ từ BHXH tỉnh chuyển sang, kiến nghị của Liên đoàn Lao động tỉnh Thanh Hóa về vụ Công ty TNHH TS Vina nợ BHXH, BHTN, BHYT của người lao động để giải quyết theo quy định của pháp luật.

Lúng túng vì những kẽ hở pháp lý

Nhìn nhận từ góc độ pháp lý, Luật sư Hoàng Văn Tùng, Trưởng Văn phòng luật Sư Trung Hòa (Đoàn luật sư TP.Hà Nội) cho biết, hiện nay, các quy định về đầu tư và doanh nghiệp cơ bản là tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nhân, doanh nghiệp hoạt động tại Việt Nam.

Tuy nhiên, thực tế cũng cho thấy, có những kẽ hở để các DN lợi dụng nhằm trốn tránh các nghĩa vụ như thuế, bảo hiểm xã hội, tiền lương,…Quy định về “Chủ doanh nghiệp bỏ trốn” trong pháp luật hiện hành gần như đang bị “bỏ ngỏ”; chưa có các chế định cụ thể đối với hiện tượng này.

Chỉ có Thông tư liên tịch số 06/2009/TTLT-BLĐTBXH-BTC ngày 27/2/2009 của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội và Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện Quyết định số 30/2009/QĐ-TTg ngày 23/2/2009 của Thủ tướng Chính phủ về việc hỗ trợ đối với người lao động mất việc làm trong DN gặp khó khăn do suy giảm kinh tế thì có nêu đến việc chủ DN bỏ trốn.

Cụ thể, nội dung thông tư này nêu: DN có chủ DN bỏ trốn là DN không có người đại diện hợp pháp đứng ra giải quyết quyền lợi của người lao động và được UBND cấp tỉnh hoặc cơ quan được UBND cấp tỉnh ủy quyền xác định.

Tuy vậy, lại chưa có văn bản pháp luật nào quy định về DN có chủ bỏ trốn, quy định từ khái niệm DN có chủ bỏ trốn, quy trình tổ chức thanh lý tài sản, đến việc giải quyết chế độ chính sách cho người lao động; trả các khoản nợ có liên quan đến BHXH, BHYT, nợ các tổ chức tín dụng… Điều này tạo ra “kẽ hở” để một số chủ DN lợi dụng, trốn tránh trách nhiệm tài chính với người lao động và nhà nước.

Theo Luật sư Tùng, cần nhanh chóng bổ sung các quy định pháp lý, các chế tài để ngăn chặn, xử lý có hiệu quả tình trạng chủ doanh nghiệp bỏ trốn. Cần sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật để giải quyết tình trạng chủ doanh nghiệp bỏ trốn, nhằm đảm bảo quyền lợi của người lao động.

Bên cạnh còn thiếu các quy định cụ thể về chủ DN bỏ trốn, trong vụ việc này, còn nổi lên nguy cơ, rủi ro từ việc các DN FDI đến đầu tư tại địa phương nhưng thuê lại đất, tài sản trên đất của một doanh nghiệp trong nước.

"Về việc này tôi cũng đã cảnh báo lâu rồi. Những công ty này đầu tư vốn không lớn, nhà xưởng, máy móc cũng không có gì nhiều. Khi có đơn hàng thì họ làm, không có việc thì họ "xách vali" đi, lúc đó công nhân sẽ phải chịu thiệt thòi. Biết rõ điều này, nhưng hiện tại ở Thanh Hóa các nhà đầu tư ngành may đã và đang giải quyết công ăn việc làm cho hàng chục, hàng trăm nghìn lao động nông thôn, nâng cao đời sống cho nông dân, giúp địa phương ổn định trật tự xã hội, giúp người nông dân không phải vất vả tha phương cầu thực. Do đó, dù biết là làm như vậy, về lâu dài không bền vững, nhưng trước mắt địa phương vẫn cần những doanh nghiệp như vậy, bởi Thanh Hóa là tỉnh đông dân, nguồn lao động nhiều, thậm chí là dư thừa, nhất là vùng nông thôn", ông  Hoàng Văn Hùng, Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Thanh Hóa chia sẻ.

Theo ông Hùng, hiện toàn tỉnh có 33 DN FDI, giải quyết công ăn việc làm cho 143.602 lao động, trong đó 32/33 DN đã chi trả tiền lương, tiền ăn ca, tiền chuyên cần, phụ cấp... cho người lao động đúng kỳ. Tuy nhiên, khi xảy ra việc DN làm ăn thua lỗ dẫn đến nợ nần thì rất khó khăn trong vấn đề giải quyết, như trường hợp Công ty TS Vina.

Ông Ngô Hoàng Kỳ, Chánh Văn phòng UBND tỉnh Thanh Hóa cho hay, tỉnh đang tích cực xử lý vụ việc trên. Theo ông Kỳ, nếu Công ty đầu tư một cách chính thống, “danh chính ngôn thuận” với tỉnh thì căn cứ vào pháp luật đầu tư nước ngoài để áp dụng sẽ dễ hơn. Nhưng Công ty TS Vina lại thông qua hình thức thuê đất lại của DN khác trong nước, nên khó khăn hơn trong quá trình giải quyết.

Rõ ràng, những kẻ hở về mặt pháp lý liên quan đến DN FDI bỏ trốn đang “làm khó” các cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa. Đây có lẽ cũng là bài học đáng lưu tâm đối với nhiều địa phương trên cả nước, bởi tình trạng chủ DN FDI bỏ trốn để lại những hệ lụy như Công ty TS Vina không phải là cá biệt.