Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tham quan mô hình Trung tâm Đổi mới sáng tạo Việt Nam. Ảnh: T.H

Cơ hội cho một nền kinh tế ngàn tỷ USD

Một cách hồ hởi, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, sau buổi làm việc với Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc vào sáng 4/3 đã gọi đó là “ngày đặc biệt”. Bởi đó là ngày mà lần đầu tiên, Đề án thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) được Bộ Kế hoạch và Đầu tư chính thức trình Thủ tướng và ngay sau đó, đã nhận được sự đánh giá cao và ủng hộ của Thủ tướng.

Nhiệm vụ này, cùng với nhiệm vụ xây dựng Chiến lược quốc gia về cách mạng công nghiệp 4.0, cũng như xây dựng Mạng lưới đổi mới sáng tạo Việt Nam đã được Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư từ tháng 7 năm ngoái. “Trung tâm này chính là công cụ quan trọng, là điểm nhấn chính để Việt Nam thực hiện Chiến lược cách mạng 4.0”, Thủ tướng nói.

Trong khi đó, báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, việc xây dựng NIC được gắn với phát triển kinh tế, tái cơ cấu, đổi mới mô hình tăng trưởng, chứ không chỉ đơn thuần là khoa học - công nghệ.

“Mục tiêu của chúng ta trong cách mạng công nghiệp 4.0 chính là bắt kịp, đi cùng và tiến nhanh với thế giới. Động lực tăng trưởng tới đây phải là đổi mới sáng tạo. Đó là lý do chúng ta cần xây dựng NIC để có thể đạt được các khát vọng thịnh vượng vào năm 2030 và 2045, như Thủ tướng đã nói”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói và cho biết, Trung tâm đầu tiên sẽ được xây dựng tại Hòa Lạc, sau đó được nhân rộng ra cả nước.

Đề cập cụ thể hơn, ông Chris Malone, Tổng giám đốc BCG (Boston Consulting Group), tập đoàn tư vấn Việt Nam trong xây dựng NIC, cho rằng, đây chính là thời điểm quan trọng để quyết định Việt Nam tiến lên phía trước hoặc thụt lùi về phía sau. Hiện nay, rất nhiều quốc gia đã sử dụng các trung tâm đổi mới sáng tạo để thúc đẩy áp dụng những chiến lược kinh tế dựa trên đổi mới sáng tạo, như Hàn Quốc, Singapore…

“Đây chính là một cơ hội tuyệt vời để Việt Nam nhảy vọt, trở thành một nền kinh tế ngàn tỷ USD. Việt Nam có cơ sở để trở thành một nền kinh tế như vậy”, ông Chris Malone nói và nhắc đến các lợi thế của Việt Nam so với nhiều nước trong khu vực như Malaysia, Thái Lan…, như có nhân tài số, nhiều tài năng Việt đang làm việc tại các thung lũng Silicon ở Mỹ, ở Singapore…

“Trung tâm này hoàn toàn phù hợp với tầm nhìn của Việt Nam trong cách mạng công nghiệp 4.0, mang lại sự phát triển nhảy vọt về kinh tế cho Việt Nam”, ông Malone nói.

Thể chế vượt trội là yếu tố quan trọng nhất

Cùng với BCG, Arup - một tập đoàn kiến trúc hàng đầu thế giới - cũng đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ 2 phương án thiết kế kiến trúc cho NIC. Tuy nhiên, Thủ tướng khẳng định, điều quan trọng của NIC không phải là một tòa nhà, mà là mô hình phát triển.

Liên quan đến vấn đề này, không chỉ Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, mà cả đơn vị tư vấn đều khẳng định, ngay từ đầu, NIC được thiết kế mang tầm cỡ thế giới với 2 mục tiêu chính để dẫn dắt cuộc chuyển đổi số của nền kinh tế. Đó là xây dựng một hệ sinh thái đổi mới, sáng tạo hoàn thiện, có quy mô để tạo điều kiện cho chuyển giao, phát triển, thương mại hóa công nghệ ở Việt Nam. Cùng với đó, là trở thành một phòng thí nghiệm về thể chế, môi trường kinh doanh cạnh tranh để tạo điều kiện hỗ trợ cho các hoạt động đổi mới sáng tạo.

“Phải xác định rằng, trung tâm này chính là ‘cuộc chơi’ của Việt Nam ở tầm thế giới, làm sao để kéo được các nhà khoa học thế giới và Việt Nam đến đây, nghiên cứu và phát triển các công nghệ có thể ứng dụng được không chỉ ở Việt Nam, mà là toàn cầu”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cũng khẳng định, quan trọng là có thể chế, chính sách tốt để thu hút được nhân tài thế giới, kết nối được các doanh nghiệp toàn cầu. “Đây phải là nơi khởi nghiệp của doanh nghiệp toàn cầu”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Vì có ý nghĩa toàn cầu, nên thể chế, chính sách cho NIC sẽ được xây dựng theo hướng vượt trội, đảm bảo cạnh tranh quốc tế, không chỉ là về thuế, mà còn là các chính sách về đất đai, về gia nhập thị trường, về thương mại hóa các công nghệ, về visa cho các nhân tài làm việc cho Trung tâm…

Đề xuất trên đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ của nhiều thành viên Chính phủ và Thủ tướng. Thậm chí, Thủ tướng  còn chỉ đạo, phải làm thật nhanh, bởi nếu không sẽ mất cơ hội. “Các bộ, ngành phải xúm tay nhau lại mà làm”, Thủ tướng chỉ đạo.

Cùng “xúm tay nhau lại mà làm”, nên Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ, Bộ này sẵn sàng hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, huy động 50 doanh nghiệp công nghệ thông tin - truyền thông vào đây để thành “mồi”.

Còn Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng góp ý, cần quan tâm vấn đề quản trị vận hành sau này như thế nào. Bộ trưởng đã đề xuất nên giao cho tư nhân quản lý vận hành để đảm bảo tính năng động, linh hoạt. Còn Chính phủ phải có những ưu đãi tốt nhất cho những nhà khoa học sẵn sàng tới làm việc tại NIC. Ngoài ra, Chính phủ cũng cần có chính sách hỗ trợ về thuế, visa (cho nhà khoa học và người nhà đến nghiên cứu và sinh sống)… một cách ưu đãi nhất.