Lễ mở thầu “lạ thường”

Là hai trong 4 gói thầu thiết bị y tế lớn thuộc dự án Bệnh viện Đa khoa tỉnh Kiên Giang gói thầu số 59 – Cung cấp, lắp đặt thiết bị chuẩn đoán hình ảnh có giá gói thầu 207 tỷ đồng và gói thầu số 61 – Cung cấp, lắp đặt thiết bị tim mạch, thăm dò chức năng, nội soi chuẩn đoán có giá gói thầu 126 tỷ đồng. Cả 2 gói thầu được đấu thầu rộng rãi trong nước theo phương thức 1 giai đoạn 2 túi hồ sơ do Ban quản lý dự án Đầu tư xây dựng chuyên ngành dân dựng và công nghiệp tỉnh Kiên Giang làm chủ đầu tư. Công ty cổ phần Tư vấn đầu tư Nam Sai Gòn đóng vai trò là đơn vị tư vấn lựa chọn nhà thầu.

Đấu thầu thiết bị y tế tại Kiên Giang "nóng" từ màn khai cuộc

Sau nhiều lần gia hạn để điều chỉnh hồ sơ mời thầu, ngày 7/1/2019 bên mời thầu tổ chức mở thầu. Ghi nhận trực tiếp lại các buổi mở thầu phóng viên Báo Đầu tư thấy các gói thầu này thu hút sự quan tâm của rất nhiều ứng thầu tên tuổi lớn trên địa bàn cả nước.

Cụ thể, gói thầu Cung cấp, lắp đặt thiết bị chuẩn đoán hình ảnh (gói thầu số 59) được 13 nhà thầu mua hồ sơ mời thầu và 5 nhà thầu, liên danh nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu.

Gói thầu Cung cấp, lắp đặt thiết bị tim mạch, thăm dò chức năng, nội soi chuẩn đoán (gói thầu số 61) được chia thành 3 lô thầu bao gồm: thiết bị nội soi, thiết bị chụp mạch số hoá xoá nền, thiết bị chuyên ngành thu hút đông đảo nhà thầu hơn với 18 nhà thầu mua hồ sơ mời thầu, trong đó 5 nhà thầu, liên danh nhà thầu tham gia nộp hồ sơ dự thầu.

Qua danh sách quần hùng ứng thầu, phóng viên Báo Đầu tư có thể điểm mặt nhiều “ông lớn” trong giới thầu thiết bị y tế Việt Nam như Công ty cổ phần xuất nhập khẩu TP.HCM (YTECO), Công ty cổ phần công nghệ và xây dựng Sông Hồng, Công ty cổ phần Trang thiết bị  và Công trình Y tế, Công ty TNHH thiết bị y tế Phương Đông, Công ty cổ phần y dược phẩm Vimedimex, Công ty cổ phần Armephaco…

Tham gia mở thầu một số nhà thầu có ý đánh giá đây là lễ mở thầu lạ thường chưa từng có tiền lệ bởi có không ít ứng thầu nộp hồ sơ dự thầu mà không đúng với bản chất vốn có là tập tài liệu phô diễn năng lực mà là cách thể hiện những bất bình với các tiêu chí có tính chất định hướng, hạn chế thầu mà bên mời thầu thiết đặt trong hồ sơ mời thầu.

Cụ thể, tại gói thầu số 59 hồ sơ dự thầu của nhà thầu Công ty cổ phần Nghiên cứu và Phát triển công nghệ y tế Việt Nam (trụ sở tại quận Đống Đa, Hà Nội) là hồ sơ “chín không”: không có hồ sơ đề xuất kỹ thuật, không hồ sơ đề xuất tài chính, không bảo lãnh dự thầu… Hồ sơ dự thầu của nhà thầu này chỉ là một đơn kiến nghị bên mời thầu huỷ thầu vì hồ sơ mời thầu có tính chất hạn chế nhà thầu tham gia nên trái với quy định pháp luật đấu thầu hiện hành. Đính kèm đơn kiến nghị này nhà thầu Công ty cổ phần Nghiên cứu và Phát triển công nghệ y tế Việt Nam gửi theo 1 tập tài liệu chứng minh những luận điểm của mình.

Tương tự, hồ sơ dự thầu của nhà thầu Công ty TNHH công nghệ Phương Nam cũng có một lỗi “vỡ lòng” là không có bảo lãnh dự thầu và không kèm UBS chứa file trong hồ sơ đề xuất kỹ thuật, không đề xuất thời gian thực hiện hợp đồng.

Theo ghi nhận của phóng viên Báo Đầu tư tại hiện trường, đây không hẳn lỗi do sơ sót mà là có chủ ý của nhà thầu để thể hiện quan điểm cuộc thầu bị định hướng ngày từ đề bài. Sau khi mở hồ sơ của các nhà thầu đã nổ ra cuộc tranh luận nảy lửa giữa 2 nhà thầu trên và tư vấn đấu thầu xung quanh nội dung hồ sơ mời thầu có hay không tuân thủ quy định pháp luật đấu thầu và về quy trình kiến nghị của nhà thầu. Dấu hiệu có thể thấy mực độ “gay gắt” được đẩy lên đỉnh điểm khi đại diện nhà thầu Công ty TNHH công nghệ y tế Phương Nam không ký vào Biên bản mở hồ sơ đề xuất kỹ thuật.

Lễ mở thầu gói thầu số 61 – Cung cấp, lắp đặt thiết bị tim mạch, thăm dò chức năng, nội soi chuẩn đoán xem có vẻ êm ả hơn khi ghi nhận có ít dấu hiệu “bất thường đáng tiếc” là hồ sơ dự thầu của nhà thầu Công ty TNHH thiết bị y tế Phương Đông (trụ sở tại quận Đồng Đa, Hà Nội) đề xuất thời gian thực hiện hợp đồng ghi trong đơn dự thầu là 18 tháng thay vì 180 ngày như hồ sơ mời thầu quy định.Thêm nữa, điều đáng lưu tâm là dù gói thầu này chia thành 3 lô nhỏ và số lượng nhiều nhà thầu mua hồ sơ mời thầu song chỉ có 5 nhà thầu tham gia nộp hồ sơ dự thầu.

Không hẳn êm ả như bề nổi, phóng viên Báo Đầu tư ghi nhận những dấu hiệu “con sóng ngầm” tại gói thầu này. Đại diện nhà thầu thiết bị y tế MK (đề nghị được dấu tên) cho biết nhà thầu này quan tâm và mua hồ sơ mời thầu, nhưng khi tìm hiểu thấy cấu hình thiết bị y tế do hồ sơ yêu cầu có dấu hiệu định hướng cũng như hạn chế sự tham gia của các nhà thầu nên nhà thầu MK không tham gia nộp hồ sơ dự thầu.

“Chúng tôi nhiều lần gửi văn bản làm rõ hồ sơ mời thầu cũng như kiến nghị bên mời thầu thay đổi tiêu chí cấu hình thiết bị y tế nhằm tạo độ mở cho nhiều hơn 1 nhà thầu tham gia để nâng cao tính cạnh tranh. Rất tiếc dù có thay đổi, bổ sung vài lần song hồ sơ mời thầu vẫn nặng tính định hướng thầu. Chúng tôi đã gửi văn bản khiếu nại tới Sở Kế hoạch và đầu tư tỉnh Kiên Giang đề nghị cơ quan hữu trách này vào cuộc kiểm tra tính tuân thủ quy phạm pháp luật đấu thầu trong quá trình lựa chọn nhà thầu gói số 61”, vị đại diện nhà thầu MK nói.   

Ngờ vực định hướng, hạn chế thầu

Cần phải khẳng định chuyện nhà thầu gửi văn bản làm rõ, kiến nghị sửa đổi hồ sơ mời thầu là nghiệp vụ thông thường được Luật Đấu thầu quy định rất rõ. Tuy nhiên hiện tượng nhiều nhà thầu gửi văn bản làm rõ hoặc kiến nghị sửa đổi hồ sơ mời thầu tại các gói thầu thiết bị y tế dự án Bệnh viện Đa khoa tỉnh Kiên Giang là điều đáng lưu tâm và đòi hỏi bên mời thầu cần có cách tiếp cận, giải quyết thấu đáo.

Theo thông tin phóng viên Báo Đầu tư có được, ngoài ý kiến bên lề có tới gần 10 nhà thầu gửi văn bản kiến nghị chính thức liên quan tới các nội dung hồ sơ mời thầu.

Trong đơn kiến nghị (ngày 4/1/2019) gửi đại diện chủ đầu tư, nhà thầu Công ty cổ phần Nghiên cứu và Phát triển công nghệ y tế Việt Nam cho rằng, yêu cầu kỹ thuật chi tiết thiết bị trong hồ sơ mời thầu (gói thầu số 59) chỉ có duy nhất 1 hãng trên thế giới có thể đáp ứng.

Cụ thể, máy siêu âm Doppler màu xách tay, ≥ 2 đầu dò trong phần yêu cầu kỹ thuật chi tiết nêu chỉ đáp ứng khi có tính năng “CrossXBeam”. Với yêu cầu này chỉ có máy của hãng GE healthcare đáp ứng và không có hãng thứ 2 có tính năng này vì CrossXBeam được đăng ký thương mại bản quyền. Nhà thầu công nghệ y tế Việt Nam cũng cho rằng trong phần cấu hình kỹ thuật hệ thống kiểm tra điện tim và hô hấp gắng sức nêu chi tiết máy Vyntus®CPX do hãng Carefusion nên không thể có hãng thứ 2 đáp ứng. Ngoài ra, nhà thầu này cũng “tố” các tiêu chí yêu cầu với máy siêu âm Doppler màu tổng quát, ≥ 3 đầu dò; máy siêu âm Doppler màu tổng quát, ≥ 3 đầu dò, có phần mềm đàn hồi mô; máy siêu âm Doppler màu tổng quát, dùng trong phòng hậu phẫu ≥ 3 đầu dò, có đầu dò thực quản mà hồ sơ mời thầu nêu đều duy nhất hãng GE healthcare đáp ừng.

Tương tự, trong văn bản gửi Báo Đầu tư và đơn khiếu nại gửi Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Kiên Giang nhà thầu MK (yêu cầu được dấu tên) sau khi phân tích cấu hình kỹ thuật trong hồ sơ mời thầu (gói thầu số 61) đã chỉ ra hàng loạt tiêu chí có tính định hướng thầu. Cụ thể, hệ thống nội soi dạ dày – tá tràng, video + monitor, 3 dây soi; hệ thống nội soi đại tràng, video, 3 dây soi; hệ thống nội soi phế quản, video, 2 dây soi; hệ thống nội soi ống cứng tai mũi họng, 2 ống soi… chỉ có hãng Olympus đáp ứng. Hay yêu cầu kỹ thuật của máy cắt đốt bằng công nghệ Argon – Plasma chỉ có hãng ERBE đáp ứng yêu cầu.

“Các tiêu chí nêu trong hồ sơ mời thầu không đảm bảo tính cạnh tranh trong đấu thầu. Các thông số kỹ thuật đưa ra tạo điều kiện cho duy nhất 1 hãng tham gia đấu thầu đồng thời ngăn cản những hãng cung cấp thiết bị y tế nổi tiếng khác không thể tham gia chào thầu”, văn bản của nhà thầu MK nêu và cho rằng câu trả lời của đại diện chủ đầu tư xung quanh kiến nghị của mình là chưa thoả đáng.

Trong văn bản kiến nghị các nhà thầu đều cho rằng, việc lựa chọn nhà thầu các gói thầu thiết bị y tế dự án Bệnh viện đa khoa tỉnh Kiên Giang đã “vi phạm nghiêm trọng” Khoản 2, Điều 12 Nghị định số 63/2014/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đấu thầu. Cần trích dẫn lại rằng Khoản 2, Điều 12 Nghị định số 63/2014/NĐ-CP quy định “trong hồ sơ mời thầu không được nêu bất cứ điều kiện nào nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng”.

Trước làm sóng kiến nghị của nhà thầu, ông Nguyễn Phước Thiện, Tổng giám đốc Công ty cổ phần tư vấn đầu tư Nam Sai Gòn (đơn vị đóng vai trò tư vấn đấu thầu) khẳng định với phóng viên Báo Đầu tư rằng: “Không có sự lệch pha giữa cấu hình thiết bị trong hồ sơ mời thầu với cấu hình đã được Bộ Y tế cho ý kiến thẩm định. Sau khi nhận các văn bản kiến nghị của các nhà thầu Sở Y tế tỉnh Kiên Giang, Bệnh viện đa khoa Kiên Giang (đơn vị thụ hưởng) cho ý kiến. UBND tỉnh Kiên Giang cũng chỉ đạo rà soát lại hồ sơ mời thầu với sự tham gia của chuyên gia từ Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM) trước khi điều chỉnh hồ sơ mời thầu lần cuối”.

Ông Thiện cũng cho biết thêm, kiến nghị của các nhà thầu đã được UBND tỉnh Kiên Giang quan tâm và chỉ đạo chủ đầu tư phối hợp cùng các bên có liên quan nhiều lần rà soát nhằm đảm bảo mục tiêu mua sắm hàng hoá đạt chất lượng tốt, hiện đại, đáp ứng nhu cầu sử dụng của bệnh viện.

“Các thông số kỹ thuật nhà thầu yêu cầu điều chỉnh giảm thấp hơn so với thông số được thẩm định Bộ Y tế và nội dung rà soát cấu hình - tính năng kỹ thuật do Sở Y tế tỉnh Kiên Giang. Cấu hình và thông số kỹ thuật trong hồ sơ mời thầu đã được điều chỉnh là yêu cầu tối thiểu, có nhiều nhà sản xuất trên thị trường đáp ứng”, ông Thiện nói.

Cuộc thầu thiết bị y tế dự án Bệnh viện đa khoa Kiên Giang đã “nóng bỏng” ngày từ lúc khởi cuộc bởi sự lệch pha về quan điểm tiêu chí cấu hình kỹ thuật. Câu hỏi đặt ra là các tiêu chí được cho là định hướng thầu, hạn chế thầu có phải là các tiêu chí trọng yếu hay không cần có căn cứ khoa học lẫn thực tiễn hiệu quả điều trị. Báo Đầu tư sẽ tìm hiểu và làm rõ câu hỏi này.