“Thủ phủ” điện gió của cả nước

Tại Hội thảo “Điện gió vùng ĐBSCL - Đột phá trong phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn” do UBND tỉnh Vĩnh Long tổ chức ngày 8/10/2025, các chuyên gia đều có chung nhận định, Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) được đánh giá là “thủ phủ” điện gió của cả nước, với địa hình bằng phẳng, đường bờ biển dài, tốc độ gió ổn định, ĐBSCL có điều kiện lý tưởng để phát triển cả điện gió trên bờ, gần bờ và đặc biệt là điện gió ngoài khơi quy mô lớn. Tuy nhiên, phát triển điện gió tại Việt Nam cũng như ĐBSCL đang đứng trước nhiều khó khăn và thách thức.

Ông Trần Quốc Tuấn, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long cho rằng, việc phát triển năng lượng tái tạo hiện đang đối diện với 3 “nút thắt” lớn cần phải được tháo gỡ

Ông Trần Quốc Tuấn, Giám đốc Sở Công thương tỉnh Vĩnh Long cho biết, với hơn 740 km bờ biển, nguồn sinh khối dồi dào, bức xạ mặt trời cao, vùng ĐBSCL đang trở thành vùng tiềm năng lớn nhất cả nước về điện gió, điện mặt trời và điện sinh khối.

“Đại hội Đảng bộ tỉnh Vĩnh Long lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 đã xác định rõ khát vọng “Phát triển Vĩnh Long trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của vùng ĐBSCL, tiến tới trung tâm xuất khẩu năng lượng sạch của cả nước”. Để hiện thực hóa khát vọng, không chỉ cần quy hoạch và nguồn vốn, mà cần một tư duy mới, một cách làm mới, một cơ chế mới, nơi mọi thành phần kinh tế cùng tham gia, cùng hưởng lợi, cùng phát triển bền vững”, ông Tuấn nói.

Theo đánh giá của đại diện Công ty cổ phần Tư vấn xây dựng điện 4 (PECC 4), Vĩnh Long có khả năng khai thác gần 3.900 MW điện gió trên bờ và gần bờ vào năm 2030, cùng với điện gió ngoài khơi ước đạt khoảng 1.000 MW. Đây là cơ sở quan trọng để tỉnh định hướng trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của ĐBSCL, đóng góp vào mục tiêu phát triển kinh tế biển, công nghiệp xanh và xuất khẩu điện sạch. 

Riêng cụm nhà máy nhiệt điện Duyên Hải là một trong những nhà máy nhiệt điện có công suất lớn nhất cả nước với tổng công suất hơn 4.515MW. Cùng với đó, 15 nhà máy năng lượng tái tạo đi vào vận hành, gồm 13 nhà máy điện gió với tổng công suất hơn 567MW và 2 nhà máy điện mặt trời công suất hơn 184 MW. Theo quy hoạch, quy mô nguồn điện trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long đến năm 2030 đạt hơn 8.698 MW (nhiệt điện hơn 4.627 MW; điện gió hơn 3.736 MW; điện mặt trời hơn 334 MW).

Hội thảo “Điện gió vùng ĐBSCL - Đột phá trong phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn”

Theo Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh, giai đoạn đến năm 2030, tỉnh Vĩnh Long có 37 dự án điện gió tổng công suất hơn 3.306 MW (gồm 8 nhà máy thuộc diện dự án chuyển tiếp, 29 dự án nguồn mới) và 3 dự án nhà máy điện mặt trời tổng công suất 150 MW.

Đại diện PECC 4 cho rằng, tiềm năng khai thác điện gió của Vĩnh Long ước đạt gần 3.900 MW đến năm 2030, đóng góp quan trọng cho mục tiêu đưa ĐBSCL trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của quốc gia. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của nguồn điện gió cũng đặt ra thách thức lớn cho hạ tầng truyền tải và phân phối.

Kết quả tính toán cho thấy, nếu chậm trễ trong đầu tư các công trình 110-220-500kV, nhiều khu vực sẽ đối mặt với tình trạng quá tải, tổn thất công suất cao và khó khăn trong việc giải phóng nguồn năng lượng tái tạo. Ngược lại, khi các dự án lưới điện đã được phê duyệt tại Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh đi vào vận hành, hệ thống không chỉ đảm bảo an toàn, tin cậy mà còn giúp giảm đáng kể tổn thất điện năng, tăng cường liên kết vùng và đóng góp thiết thực vào mục tiêu Net Zero 2050.

Để khai thác hiệu quả tiềm năng điện gió và đảm bảo vận hành hệ thống điện an toàn, PECC 4 kiến nghị đẩy nhanh tiến độ xây dựng các dự án đường dây 110kV đang thi công xây dựng đưa vào vận hành. Đối với lưới điện truyền tải, ưu tiên sớm vận hành các trạm biến áp đã có trong Quy hoạch VIII điều chỉnh, đầu tư xây dựng các trạm 500kV…

3 nút thắt cần tháo gỡ

Chủ tịch Hiệp hội Điện gió và điện mặt trời Bình Thuận Bùi Văn Thịnh cho rằng, khu vực ĐBSCL được đánh giá là “thủ phủ” điện gió của cả nước. Với địa hình bằng phẳng, đường bờ biển dài và tốc độ gió ổn định, ĐBSCL có điều kiện lý tưởng để phát triển cả điện gió trên bờ, gần bờ và đặc biệt là điện gió ngoài khơi quy mô lớn. Tổng công suất đã vận hành mới đạt khoảng 1.300 MW trên tổng tiềm năng hàng chục nghìn MW, cho thấy dư địa phát triển còn rất lớn…

Tuy nhiên, theo ông Thịnh, phát triển điện gió tại Việt Nam, đặc biệt ở khu vực ĐBSCL đang đứng trước nhiều khó khăn và thách thức như: Quy hoạch thiếu đồng bộ và chồng chéo; thời gian điều chỉnh quy hoạch chậm; thiếu dữ liệu khảo sát gió chuẩn xác; nhiều dự án phải tự đầu tư đo gió trong thời gian dài, trong khi dữ liệu quốc gia về tiềm năng gió chưa được cập nhật đầy đủ, gây rủi ro trong việc lập dự án.

Bên cạnh đó, thủ tục cấp phép đầu tư, thẩm định môi trường, phê duyệt quy hoạch biển còn chồng chéo, kéo dài thời gian. Thời gian xin chấp thuận đầu tư, phê duyệt đánh giá tác động môi trường, thỏa thuận đấu nối… có thể kéo dài 2-3 năm, làm mất cơ hội thu xếp vốn.

Ngoài ra, suất đầu tư điện gió cao, điện gió trên bờ và gần bờ khoảng 1,6 triệu USD/MW, điện gió ngoài khơi 3-3,5 triệu USD/MW, cao hơn nhiều so với nhiệt điện than hoặc thủy điện nhỏ. Với dự án lớn, tổng mức đầu tư lên đến hàng tỷ USD, vượt quá khả năng của nhiều doanh nghiệp trong nước. Lãi suất trong nước cao (10-12%/năm), chi phí vốn cho các dự án điện gió ở Việt Nam cao hơn nhiều so với các nước trong khu vực (khoảng 5-7%/năm), trong khi các dự án cần vốn dài hạn 15-20 năm, gây áp lực tài chính…

Cùng quan điểm trên, ông Trần Quốc Tuấn nhìn nhận, việc phát triển năng lượng tái tạo hiện đang đối diện với 3 “nút thắt” lớn cần phải được tháo gỡ, gồm: Thể chế, thủ tục đầu tư vẫn còn chồng chéo, kéo dài; hạ tầng truyền tải, giải tỏa công suất còn hạn chế; cơ chế lựa chọn nhà đầu tư cần minh bạch, linh hoạt và khuyến khích đổi mới sáng tạo.

Theo lãnh đạo Sở Công thương tỉnh Vĩnh Long, những “điểm nghẽn” từ thủ tục hành chính, đấu nối lưới điện, cơ chế giá, đến năng lực giải tỏa công suất… không chỉ là vấn đề riêng của tỉnh, mà là thách thức chung của toàn vùng ĐBSCL trên con đường chuyển dịch sang nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

“Ngành công thương tỉnh cam kết phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành trung ương để tháo gỡ vướng mắc, đảm bảo tiến độ triển khai các dự án năng lượng tái tạo, đặc biệt là các dự án đã được định hướng trong Quy hoạch Điện VIII. Tỉnh cam kết sẽ không để ‘nghẽn mạch’ vì thủ tục, không để cơ hội bị chậm lại vì hành chính”, Giám đốc Sở Công thương tỉnh Vĩnh Long cho biết.

Ông Nguyễn Quỳnh Thiện, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long phát biểu tại Hội thảo

Theo ông Nguyễn Quỳnh Thiện, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long, ĐBSCL nói chung và Vĩnh Long nói riêng đang đối mặt với nhiều thách thức lớn về môi trường, biến đổi khí hậu. Các hiện tượng thời tiết cực đoan như nước biển dâng và xâm nhập mặn ngày càng diễn ra gay gắt đã và đang đẩy mạnh những tác động tiêu cực đối với sản xuất và đời sống người dân. Trong bối cảnh đó, chuyển hóa các cam kết giảm phát thải khí nhà kính thành hành động cụ thể là một nhiệm vụ hết sức quan trọng và cần thiết.

Mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 là mục tiêu thống nhất, là tiêu chí để phát triển một nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Để thực hiện, cần xây dựng cơ chế hợp tác giữa các tỉnh trong vùng ĐBSCL và các tổ chức trong nước và quốc tế. Việc phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và đặc biệt là trong chuyển dịch năng lượng, từng bước nâng cao cơ cấu nguồn điện từ năng lượng tái tạo, sẽ góp phần thúc đẩy chiến lược phát triển của địa phương và khu vực.