Doanh thu F&B tăng nhưng không phải ai cũng hưởng lợi

Báo cáo thị trường Kinh doanh Ẩm thực tại Việt Nam năm 2024 do iPOS.vn phối hợp cùng Công ty trách nhiệm hữu hạn Nestlé Việt Nam thực hiện, dưới sự cố vấn và thẩm định dữ liệu bởi Công ty cổ phần Nghiên cứu ngành và Tư vấn Việt Nam - VIRAC vừa công bố sáng 18/3/2025 cho biết, năm 2024, doanh thu cửa hàng đồ uống toàn quốc ước tính đạt 118.262 tỷ đồng, tăng trưởng 13% so với cùng kỳ năm ngoái, đánh dấu mức cao nhất trong giai đoạn 2018-2024.

Các chuyên gia, doanh nghiệp cùng thảo luận về chủ đề "Cơ hội nào cho tân binh kinh doanh F&B năm 2025", tại Họp báo công bố Báo cáo Thị trường kinh doanh Ẩm thực tại Việt Nam năm 2024, sáng 18/3. Ảnh: Hồng Hạnh

Sự tăng trưởng này được thúc đẩy bởi lối sống bận rộn của người tiêu dùng trở lại như thời kỳ trước đại dịch, khi các cửa hàng cà phê và quán bar không chỉ là nơi thưởng thức đồ uống mà còn trở thành không gian đa chức năng. Người tiêu dùng tìm đến những địa điểm này vì nhiều mục đích khác nhau, bao gồm gặp gỡ bạn bè, làm việc từ xa, học tập, hoặc tổ chức các cuộc họp kinh doanh.

Ngoài ra, sự phát triển của văn hóa cà phê tại Việt Nam, cùng với xu hướng tiêu dùng hiện đại và sự gia tăng của tầng lớp trung lưu, cũng góp phần quan trọng vào sự phục hồi và tăng trưởng bền vững của ngành này trong những năm gần đây.

Nghiên cứu về các doanh nghiệp F&B Việt Nam năm 2024 được khảo sát với 4.005 đơn vị F&B phân bố tại khắp các tỉnh thành trên cả nước. Hà Nội, TPHCM và Đà Nẵng đang là 3 địa phương có số cửa hàng phân bổ lớn nhất với lần lượt là 1.216, 1.009 và 244 cơ sở. Các tỉnh thành còn lại có sự hiện diện của 1.536 cơ sở của các đơn vị tham gia khảo sát.

Xét về số lượng cơ sở kinh doanh, có 2.769 đơn vị trên tổng số 4.005 đơn vị tham gia khảo sát chỉ có duy nhất một nhà hàng F&B, chiếm 69,1% cơ cấu khảo sát. Theo sau đó là các đơn vị có từ 2-5 cơ sở với 587 đáp viên lựa chọn, tương ứng với 14,7%.

Trong số 4.005 đơn vị F&B tham gia khảo sát, có khoảng 42,0% doanh nghiệp có quy mô nhỏ, 38,0% có quy mô trung bình, và 13,6% có quy mô lớn. Còn lại là các doanh nghiệp có nhiều cửa hàng quy mô đa dạng.

Theo Báo cáo, chỉ 40,2% doanh nghiệp duy trì doanh thu ổn định hoặc tăng trưởng, trong khi nhiều đơn vị khác vẫn lao đao dù thị trường chung đi lên.

Khoảng 25,5% doanh nghiệp ghi nhận doanh thu ổn định và 14,7% doanh nghiệp ghi nhận tăng trưởng so với cùng kỳ năm 2023. Đây chủ yếu là những doanh nghiệp đã có những bứt phá đáng kể trong sản phẩm và dịch vụ, bất chấp bối cảnh kinh tế khó khăn và sự khắt khe hơn từ khách hàng trong việc lựa chọn.

Đáng chú ý, phần lớn các doanh nghiệp này đã gia tăng chi phí bán hàng và đẩy mạnh khuyến mãi để thu hút khách, dẫn đến biên lợi nhuận tương đối mỏng.

Ở chiều ngược lại, 34,3% doanh nghiệp đang đối mặt với khó khăn trong kinh doanh. Trong đó, 14,3% ghi nhận mức sụt giảm doanh thu nghiêm trọng (giảm trên 20% so với cùng kỳ năm trước), còn 20,0% có mức giảm nhẹ (từ 5-20%) nhưng vẫn duy trì được hoạt động.

Hóa giải áp lực gia tăng chi phí nguyên liệu bằng cách nào?

Gần 44,8% doanh nghiệp ghi nhận chi phí nguyên vật liệu chiếm từ 30% trở lên trong giá thành sản phẩm. Năm 2024, 44,8% doanh nghiệp F&B ghi nhận chi phí nguyên vật liệu chiếm từ 30% trở lên trong giá bán, trong đó 6,2% doanh nghiệp có chi phí vượt quá 50%, đẩy biên lợi nhuận vào mức nguy hiểm.

Ngược lại, chỉ 24,8% doanh nghiệp có tỷ lệ nguyên liệu dưới 20% giá bán, cho thấy áp lực chi phí đầu vào đang gia tăng mạnh, buộc các cửa hàng phải tìm cách thích ứng.

Giá nguyên vật liệu tăng cao do nhiều yếu tố, bao gồm lạm phát, chi phí vận chuyển leo thang, nguồn cung khan hiếm, biến động tỷ giá và mức lương nhân công tăng. Một vài doanh nghiệp F&B đã tăng giá bán từ 5-15%, tối ưu sản phẩm và định lượng món, tìm nhà cung cấp mới và ứng dụng công nghệ để quản lý chi phí.

Dự báo, áp lực chi phí nguyên vật liệu chưa có dấu hiệu giảm trong ngắn hạn, đòi hỏi doanh nghiệp F&B phải có chiến lược linh hoạt hơn. Việc cân bằng giữa giá thành, lợi nhuận và sức mua của khách hàng sẽ trở thành bài toán sống còn trong năm 2025, khi thị trường ngày càng cạnh tranh khốc liệt.

Ứng dụng công nghệ để tối ưu chi phí vận hành là một trong những giải pháp giúp tối ưu hóa chi phí khi giá nguyên liệu ngày càng tăng cao.

Trả lời câu hỏi làm thế nào để các doanh nghiệp F&B tối ưu chi phí trong bối cảnh giá nguyên liệu tăng cao của phóng viên Báo Đầu tư tại Họp báo công bố Báo cáo thị trường Kinh doanh Ẩm thực tại Việt Nam năm 2024, ông Nguyễn Đỗ Anh Quân, Giám đốc nhãn hàng của iPOS.vn cho rằng, các doanh nghiệp F&B cần tìm cách tối ưu hóa chi phí để đảm bảo hoạt động kinh doanh hiệu quả.

Ông Nguyễn Đỗ Anh Quân nhấn mạnh ba giải pháp chính doanh nghiệp F&B có thể cân nhắc. Thứ nhất là tối ưu chi phí mặt bằng. “Theo nghiên cứu của chúng tôi, một số lượng lớn mặt bằng đã bị bỏ trống trong thời gian vừa qua. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp đàm phán với chủ mặt bằng nhằm có được mức giá thuê hợp lý hơn. Sự hợp tác giữa hai bên là rất quan trọng – khi doanh nghiệp gặp khó khăn, mong rằng các đối tác cũng có thể hỗ trợ để đôi bên cùng vượt qua giai đoạn này”, Giám đốc nhãn hàng của iPOS.vn phân tích.

Thứ hai là quản lý chi phí nguyên vật liệu. Theo ông Nguyễn Đỗ Anh Quân, giá nguyên vật liệu tăng là xu hướng chung, tuy nhiên, các doanh nghiệp F&B hoàn toàn có thể tìm kiếm những nhà cung cấp uy tín để thiết lập hợp đồng nhập hàng dài hạn. Điều này giúp ổn định giá nguyên vật liệu, hạn chế tác động từ biến động thị trường. Bên cạnh đó, việc đa dạng hóa nhà cung cấp cũng là một giải pháp quan trọng giúp doanh nghiệp có sự chủ động hơn trong quản lý chi phí.

Thứ ba là ứng dụng công nghệ để tối ưu chi phí vận hành. “Công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa hoạt động của doanh nghiệp. Việc áp dụng các giải pháp công nghệ không chỉ giúp quản lý nhân sự hiệu quả mà còn hạn chế thất thoát, kiểm soát chi phí tốt hơn. Theo tính toán, tối ưu công nghệ có thể giúp doanh nghiệp tiết kiệm khoảng 3% tổng chi phí vận hành”, ông Nguyễn Đỗ Anh Quân chia sẻ và cho rằng, với những giải pháp này, doanh nghiệp F&B có thể chủ động ứng phó với tình trạng giá cả leo thang, đảm bảo hoạt động kinh doanh bền vững và hiệu quả hơn.

Đồng quan điểm về vấn đề này, ông Nguyễn Thái Bình, Đồng sáng lập Học viện Concepts – VCS nhận định: Năm 2024, giá nguyên vật liệu tăng do tác động của nhiều yếu tố vĩ mô. Lạm phát toàn cầu và biến động kinh tế làm chi phí nhập khẩu leo thang, trong khi chi phí vận chuyển tăng do bất ổn chính trị và biến động giá nhiên liệu. Chính sách thuế, quy định nhập khẩu cũng bị siết chặt, cùng với biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến nguồn cung nông sản, khiến sản lượng cà phê, đường, gạo, rau củ suy giảm. Đồng thời, xuất khẩu gia tăng, đặc biệt với gạo và cà phê, làm hạn chế nguồn cung trong nước, đẩy giá cả lên cao.

Do đó, ông Nguyễn Thái Bình cho rằng: “Việc tăng giá sản phẩm trong năm 2025 cần được cân nhắc kỹ lưỡng do chi phí đầu vào tăng cao nhưng sức mua thị trường suy yếu. Tăng giá đột ngột có thể ảnh hưởng đến doanh số khi khách hàng ngày càng thận trọng trong chi tiêu”.

“Thay vì tăng giá đồng loạt, doanh nghiệp nên tối ưu chi phí bằng cách đàm phán với nhà cung cấp, điều chỉnh công thức chế biến hoặc định lượng sản phẩm. Nếu cần thiết phải tăng giá, nên áp dụng chiến lược linh hoạt theo khu vực, nhóm khách hàng và kết hợp nâng cao giá trị sản phẩm nhằm duy trì sự hấp dẫn”, ông Nguyễn Thái Bình đua ra lời khuyên.

Gần một nửa số doanh nghiệp F&B dự kiến sẽ tăng giá trong 2025

Theo Báo cáo, năm 2025, 49,2% doanh nghiệp F&B tại Việt Nam sẽ quyết định tăng giá sản phẩm để đối phó với áp lực chi phí nguyên vật liệu tăng cao. Như đã phân tích, giá nguyên liệu đầu vào đã tăng mạnh trong thời gian qua, cộng với các yếu tố chi phí khác như lương cơ bản tăng từ 1/7/2024 và chi phí thuê mặt bằng leo thang trong năm 2024 do sự gia tăng của giá bất động sản.

Việc điều chỉnh giá bán sẽ là cách để các doanh nghiệp duy trì biên lợi nhuận, bù đắp cho những khoản chi phí gia tăng, đồng thời có thể nâng cao chất lượng dịch vụ, cải thiện trải nghiệm khách hàng.

Tuy nhiên, việc tăng giá sản phẩm không phải là một quyết định dễ dàng. Ngành F&B đang đối mặt với một thị trường khó khăn khi người tiêu dùng đang thắt chặt chi tiêu. Điều này khiến cho 50,8% doanh nghiệp quyết định giữ nguyên giá bán, tránh rủi ro mất khách hàng. Việc tăng giá có thể dẫn đến giảm lượng tiêu thụ nếu không được thực hiện một cách thận trọng và linh hoạt.

Theo ông Minh Phan, Chuyên gia mặt bằng, nhà sáng lập SitePlus: Thị trường bất động sản F&B đang trong giai đoạn thanh lọc mạnh, khi chi phí mặt bằng đã ở mức cao. Sau Tết nguyên đán vừa qua, số lượng mặt bằng trống tăng cao do sức mua yếu và chi phí vận hành lớn, buộc nhiều chủ nhà phải linh hoạt và hỗ trợ nhiều hơn cho khách thuê. Tuy nhiên, tại các khu vực đắc địa, giá thuê vẫn giữ nguyên hoặc tăng nhẹ do nguồn cung hạn chế.

Dự báo năm 2025, giá thuê khó có biến động lớn, duy trì ổn định hoặc giảm nhẹ ở một số khu vực. Các doanh nghiệp tài chính yếu sẽ tiếp tục bị đào thải, trong khi những đơn vị có chiến lược tốt có cơ hội thuê mặt bằng đẹp với điều kiện thương lượng thuận lợi hơn.

“Nếu xét riêng về việc thuê mặt bằng trong trung tâm thương mại, các chủ đầu tư cần cân nhắc mô hình kinh doanh, không chỉ chạy theo xu hướng. Trung tâm thương mại mang lại khách ổn định, sức mua cao nhưng đi kèm chi phí lớn. Nếu doanh nghiệp muốn mở rộng thương hiệu, đây có thể là lựa chọn hợp lý, nhưng nếu ưu tiên lợi nhuận, cần cân nhắc kỹ bài toán chi phí – doanh thu và đối tượng khách hàng mục tiêu”, ông Minh Phan đưa ra lời khuyên.

Ông Minh Phan cho rằng, tối ưu chi phí vẫn là yếu tố cốt lõi trong bối cảnh thị trường chưa thực sự khởi sắc. Doanh nghiệp cần thận trọng trong việc lựa chọn mặt bằng, đảm bảo cân đối giữa chi phí thuê và doanh thu, tránh quyết định vội vàng dẫn đến áp lực tài chính không đáng có.

Doanh nghiệp có từ 6 cửa hàng trở lên có tỷ lệ muốn tăng giá trên 53%, trong khi các đơn vị chỉ có 1 cửa hàng có tỷ lệ này chỉ 50,25%. Điều này cho thấy các chuỗi F&B lớn có khả năng chủ động hơn trong việc điều chỉnh giá bán, có thể do họ có lợi thế về thương hiệu, sức mua nguyên liệu lớn hoặc cần tăng giá để duy trì biên lợi nhuận.

Ngược lại, các quán nhỏ lẻ gặp nhiều rào cản hơn trong việc tăng giá, do họ phải đối mặt với sự nhạy cảm về giá từ khách hàng và áp lực cạnh tranh từ các mô hình bình dân.

Báo cáo thị trường Kinh doanh Ẩm thực tại Việt Nam năm 2024 cho biết, 58,81% doanh nghiệp có tăng trưởng trên 5% sẵn sàng tăng giá, phản ánh sự tự tin của họ trong việc duy trì lượng khách hàng dù giá tăng. Trong khi đó, 60,98% doanh nghiệp có doanh thu giảm mạnh (giảm trên 20%) không muốn tăng giá, cho thấy họ lo ngại mất thêm khách hàng nếu giá bán thay đổi.

Điều này cho thấy mối tương quan chặt chẽ giữa sức khỏe tài chính của doanh nghiệp và khả năng điều chỉnh giá – những đơn vị mạnh có thể chủ động, trong khi các đơn vị đang gặp khó khăn phải tập trung vào giữ chân khách hàng hơn là tối ưu lợi nhuận qua giá bán.

Nhìn chung, năm 2025 có thể chứng kiến một đợt điều chỉnh giá sản phẩm trong ngành F&B, nhưng sẽ diễn ra không đồng đều giữa các nhóm doanh nghiệp, tùy thuộc vào quy mô và sức khỏe tài chính của từng đơn vị. Các chuỗi F&B lớn và doanh nghiệp có tăng trưởng tốt sẽ đi đầu trong việc tăng giá để duy trì biên lợi nhuận. Các doanh nghiệp nhỏ và những đơn vị suy giảm doanh thu có thể trì hoãn tăng giá để tránh mất khách, đặc biệt là trong phân khúc bình dân.