Doanh nhân Bùi Xuân Bình (giữa) tại lễ động thổ Dự án Nhà máy GG Power tại Hưng Yên.

1.

“Tôi từng là quyền Phó tổng giám đốc hậu mãi toàn cầu tại VinFast 7 năm và hiện tại, tôi khởi nghiệp trong lĩnh vực pin lưu trữ và trụ sạc...”. Các ánh mắt đổ dồn vào người thanh niên trẻ, có giọng nói dứt khoát.

Đây là cuộc trao đổi thường kỳ của President Club sau khi Nghị quyết 57-NQ/TW (về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia), Nghị quyết 68-NQ/TW (về phát triển kinh tế tư nhân) được ban hành. Nhiều doanh nhân, chính khách tên tuổi góp mặt, với không ít tâm tư, tích cực có, băn khoăn cũng có. Trong đăng ký, vị này là Bùi Xuân Bình, Chủ tịch HĐQT,  đồng sáng lập, CEO GG Power - một doanh nghiệp start-up mới thành lập chưa đầy năm.

Vị trí đáng kể từng có trong một doanh nghiệp được định giá tới hàng chục tỷ USD cũng như lĩnh vực khởi nghiệp vô cùng thách thức của Bình khiến mọi người chú ý. Song, những khuyến nghị chứa đựng nhiều năng lượng tích cực của doanh nhân trẻ này mới làm cuộc thảo luận chính sách trở nên sôi động. Đó là đề xuất doanh nghiệp tham gia soạn thảo tiêu chuẩn kỹ thuật cho những ngành công nghiệp mới, những mô hình kinh doanh mới, thay vì than phiền sự chậm trễ, khó khăn khi Việt Nam chưa có đủ. Hay kế hoạch tăng tỷ lệ nội địa hóa trong các ngành công nghiệp trọng điểm cần phải được xây dựng từ việc đặt hàng, hỗ trợ đào tạo và tiếp nhận sinh viên đến hỗ trợ R&D, đầu tư sản xuất chuyên sâu…, chứ không thể dừng lại ở nội địa hóa theo kiểu gia công, lắp ráp tại Việt Nam.

Tư duy toàn cầu mà các nhà lãnh đạo hàng đầu đất nước trong hoạch định chính sách phát triển kinh tế tư nhân, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới, sáng tạo thực sự có ý nghĩa vào lúc này, khi R&D không còn là lựa chọn, mà phải là bắt buộc trong hoạt động của doanh nghiệp sản xuất.

- Doanh nhân Bùi Xuân Bình

Việc thí điểm các mô hình sandbox nên “có bắt đầu và có kết thúc”, nghĩa là chọn 3 - 5 dự án, thử nghiệm trong 3 - 5 năm, với các cơ chế nuôi dưỡng rõ ràng, đo đếm được kết quả. Khi đó, không chỉ cơ quan quản lý nhà nước công khai chính sách hỗ trợ, mà các doanh nghiệp nhận ưu đãi cũng phải minh bạch quá trình phát triển, từ sản phẩm, phòng lab…, đến phát triển thị trường để các bên cùng đo lường và thực thi theo cam kết.

Đặc biệt, đề xuất các tổ công tác của Chính phủ liên quan đến các cơ chế, chính sách dành cho các doanh nghiệp nhận nhiệm vụ, công trình cụ thể cần có đủ góc nhìn từ các nhà hoạch định chính sách, nhà kinh tế, nhà khoa học và nhà đầu tư tài chính được nhiều người ủng hộ.

“Những doanh nhân đã ký và chịu trách nhiệm về những hợp đồng ngàn tỷ đồng sẽ có những góc nhìn rất khác với công chức. Nhiều dự án rất mới, rất khó mà doanh nghiệp đang đề xuất với tiến độ rất nhanh sẽ không khả thi nếu chỉ nhìn vào những gì hiện có, theo tư duy lối mòn, theo quy trình”, CEO Bình thẳng thắn chia sẻ về những điều cần lưu tâm trong việc tìm điểm cân bằng khi tính đếm hiệu quả, xác định rủi ro và cơ chế quản trị cho các quyết định phi truyền thống.

2.

TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, thành viên sáng lập President Club đã thích thú đề xuất thêm vế “phải biết tạo ra thị trường cho cái mình có” cho bài học kinh điển trong kinh doanh là “bán cái thị trường cần”, sau khi ghi nhận kiến nghị của Bùi Xuân Bình.

Nhưng người quyết định rời một doanh nghiệp tên tuổi để khởi nghiệp như Bình có lý giải đơn giản hơn rất nhiều về sự hào hứng với cuộc thảo luận vĩ mô vốn không mấy hấp dẫn giới trẻ.

Có được một vị trí lãnh đạo cao cấp của VinFast sau khi trải qua nhiều nỗ lực, nhiều vị trí làm việc trực tiếp, Bình kể, anh cảm nhận rất rõ được tác động từ môi trường chính sách tới doanh nghiệp và đặc biệt tới những người trẻ.

“Tôi đọc rất kỹ các nghị quyết, thực sự thấy môi trường chính sách đủ tốt khi so sánh với các nền kinh tế phát triển đi trước, đủ hấp dẫn các nhà đầu tư, các chuyên gia nước ngoài - những đối tác sẽ đi cùng doanh nghiệp, sản phẩm của Việt Nam ra toàn cầu. Và giờ, chúng tôi thực sự quan tâm việc thực thi thế nào, vì lĩnh vực chúng tôi đang làm đã có tên trong Danh mục Công nghệ chiến lược và Sản phẩm công nghệ chiến lược tại Quyết định 1131/2025/QĐ-TTg mà Chính phủ vừa ban hành hôm 12/6. Nhưng tôi cũng không muốn chỉ ngồi đợi hướng dẫn”, nhà đồng sáng lập GG Power chia sẻ.

GG Power được Bình và cộng sự thành lập để thực hiện khát vọng tham gia xây dựng ngành công nghiệp pin dự trữ cho Việt Nam, từ giai đoạn R&D, sản xuất đến cung cấp giải pháp trọn gói, với tỷ lệ nội địa hóa cao; từ đó thúc đẩy đổi mới trong các giải pháp năng lượng và di chuyển sạch cho một tương lai xanh hơn. Dự án đầu tiên đang được triển khai là Nhà máy GG Power tại Khu công nghiệp số 5 (Hưng Yên), dự kiến hoàn thành vào đầu quý IV/2025...

Nếu các nghị quyết trên ra sớm hơn, hay kế hoạch start-up của Bình chậm lại một nhịp, thì nhà máy GG Power có thể được phân kỳ khác đi. Hiện tại, 70% chi phí đầu tư cho dự án này là đổ vào xây dựng nhà máy, đầu tư dây chuyền chỉ chiếm khoảng 30%, nên các lựa chọn công nghệ đang ở mức vừa phải.

Nhưng, với 2 nghị quyết mới của Bộ Chính trị, dự án có thể được tiếp cận tín dụng với lãi suất ưu đãi, được hỗ trợ chi phí R&D, hỗ trợ kết nối doanh nghiệp với viện nghiên cứu, trường đại học…, cũng như đủ điều kiện ưu tiên tiếp cận đất đai, hạ tầng công nghiệp.

“Nếu tiếp cận được ưu đãi này sớm, chúng tôi sẽ dồn sức vào R&D, thu hút thêm nhân lực chất lượng cao, mua dây chuyền có hàm lượng công nghệ cao hơn, tự động hóa nhiều hơn”, Bình kỳ vọng khi nhìn thấy triển vọng giải được bài toán nội địa hóa mà doanh nghiệp Việt đang lúng túng.

Kinh nghiệm phát triển các nhà cung cấp thời làm ở VinFast cho Bình cơ hội làm việc trực tiếp với nhiều doanh nghiệp nước ngoài trong chuỗi sản xuất ô tô điện. Bình kể, nhiều doanh nghiệp đã đạt được trình độ FSS (cung cấp toàn bộ dịch vụ), có thể nhận sản xuất theo ý tưởng của bên đặt hàng. Nghĩa là, họ có năng lực thiết kế sản xuất, thử nghiệm, chuẩn hóa, sản xuất đại trà, lắp ráp thành phẩm và thực hiện dịch vụ sau bán hàng.

Trong khi đó, phần lớn doanh nghiệp Việt mới thực hiện khâu gia công, lắp ráp. Một số doanh nghiệp có thể sản xuất theo thiết kế chi tiết, nhưng hiếm có doanh nghiệp chủ động được khâu thiết kế sản xuất và thử nghiệm.

Cùng với đẩy mạnh R&D, vị doanh nhân trẻ đang trông vào bước xoay chuyển đột phá về nguồn nhân lực khi các thông điệp mới mẻ về cải cách giáo dục, đào tạo trong các ngành công nghiệp trọng điểm quốc gia đang được đưa ra.

3.

Khi quyết định rời VinFast vào tháng 5/2024 để khởi nghiệp với GG Power, Bình nhận được nhiều lời khuyên. Có người nói, nên từ từ, vững vàng ở trong nước, rồi hãy tính tới thị trường nước ngoài. Cách đi này sẽ giảm bớt chi phí đầu tư ban đầu.

“Quan điểm này đúng, chúng tôi sẽ ưu tiên tập trung vào thị trường trong nước, nhưng không có nghĩa không nhìn ra nước ngoài”, Bình chia sẻ.

Tầm nhìn toàn cầu không phải mục tiêu là để bán hàng, có doanh thu, lợi nhuận, mà để hiểu bối cảnh thị trường, áp lực cạnh tranh và xu hướng quốc tế. Rất có thể, từ câu chuyện toàn cầu, doanh nghiệp sẽ học được những tiến bộ công nghệ, biết mình đang ở đâu. Bởi vậy, những viên gạch đầu tiên ở Hưng Yên của Nhà máy GG Power đều được tính toán cho chiến lược sẵn sàng... “go global” (vươn ra toàn cầu).

“Việt Nam đã ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA), sẽ không còn giới hạn nào về thị trường. Chúng tôi xác định rõ, chỉ khi nào doanh nghiệp có khả năng cạnh tranh toàn cầu thì mới thực sự đủ độ chín và bền vững. Vì vậy, xác định tư duy toàn cầu ngay khi khởi nghiệp sẽ tạo áp lực lớn, nhưng là việc cần làm. Đơn cử, nếu không xác định go global, chúng tôi không thể thu hút được nhà đầu tư, thu hút nhân tài. Nhiều sinh viên giỏi nói với tôi, họ sẵn sàng thử sức ở doanh nghiệp mới, nhưng có tầm nhìn toàn cầu, hơn là những doanh nghiệp chỉ nhăm nhăm vào doanh thu, lợi nhuận, dễ dàng di chuyển từ phi vụ này sang phi vụ khác....”, Bình trao đổi.

Tuy nhiên, sân chơi lớn mà nhiều start-up Việt đang chọn chưa thực sự đủ sức cạnh tranh nếu nhìn ra bên ngoài. Khi bắt tay xây dựng nhà máy, Bình và cộng sự đã đặt rất nhiều vấn đề mà nếu có sự hỗ trợ của cơ chế, chính sách, họ sẽ đỡ vất vả hơn.

Chẳng hạn, nếu có các khu công nghiệp cao tầng dành cho doanh nghiệp sản xuất công nghệ cao với chính sách thuê ưu đãi, GG Power sẽ dồn toàn bộ vốn tự có và vốn đầu tư của các nhà đầu tư vào công nghệ, vào R&D. Mô hình này sẽ giải tỏa được áp lực vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp, đồng thời đảm bảo yêu cầu về sandbox, thử nghiệm và đánh giá trong phạm vi được kiểm soát. Chưa kể, khu công nghiệp theo chiều thẳng đứng sẽ giảm diện tích sử dụng đất, tăng số lao động trên diện tích, chi phí đầu tư rẻ hơn, nhờ đó có thể áp dụng cơ chế ưu đãi giá thuê tốt nhất.

“Trung Quốc, Singapore đã có những nhà máy sản xuất chip, pin, thậm chí sản xuất ô tô trong tòa nhà cao tầng, với chính sách thuế, phí hỗ trợ. Nhờ vậy, nhiều ông chủ doanh nghiệp lớn của họ tuổi cũng như tôi, còn rất trẻ. Việt Nam hoàn toàn có thể phát triển mô hình này, do Chính phủ đầu tư để hỗ trợ dự án trong các ngành công nghiệp trọng điểm. Đương nhiên, các doanh nghiệp nhận ưu đãi cũng phải nghiêm túc thực hiện cam kết về R&D, thực hiện cam kết go global...”, Bình nói.

Đây là điều mà nhiều doanh nghiệp kiến nghị khi hàng loạt văn bản pháp lý hướng dẫn thực hiện các nghị quyết đang được Chính phủ rốt ráo thực hiện, bởi sự cạnh tranh về cơ chế, chính sách, về môi trường kinh doanh là nền tảng quan trọng trong quá trình bước ra toàn cầu của doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam.

Hơn thế, người khởi nghiệp từ vị trí lãnh đạo cao cấp trong một doanh nghiệp lớn tin rằng, chính môi trường kinh doanh cạnh tranh với tư duy toàn cầu sẽ khuyến khích tinh thần khởi nghiệp, tinh thần muốn làm chủ, làm giàu có chiều sâu, phát triển bền vững.

Không gian phát triển mới của Việt Nam đang đợi những tư duy mới mẻ, các bước chân phi truyền thống và những con người dám dấn thân, bước ra khỏi vùng an toàn.