Sự hội tụ của 5G và AI đang định hình lại các ngành công nghiệp trên toàn cầu cũng như tại Việt Nam, bao gồm cả sản xuất, vận tải, năng lượng, chăm sóc sức khoẻ… Vậy cơ hội, thách thức nào cho nền kinh tế Việt Nam trước sự thúc đẩy của 5G và AI?

Cơ hội song hành cùng thách thức

Trao đổi về vấn đề này tại Hội thảo "Phát triển kinh tế số trong kỷ nguyên mới" do Báo Tài chính - Đầu tư tổ chức sáng 25/11, ông Võ Xuân Hoài - Phó giám đốc Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC) cho biết, công nghệ 5G và sắp tới có thể là 6G và cao hơn nữa rất quan trọng, Việt Nam cũng xác định đây là một trong những lĩnh vực công nghệ chiến lược cùng với trí tuệ nhân tạo AI. 

Sự kết hợp giữa 5G và AI mang đến rất nhiều tiện ích, giảm độ trễ trong việc xử lý hoạt động của các thiết bị, tính toán thông minh, thao tác nhanh hơn rất nhiều lần so với thông thường. Đây là sự kết hợp hoàn hảo giữa phần cứng và phần mềm nhuần nhuyễn, giúp các ngành công nghệ hiện nay phát triển rất nhanh. 

Ví dụ như trong lĩnh vực y tế, giai đoạn dịch Covid-19 khám chữa bệnh từ xa đối với các vùng sâu vùng xa hoặc với những khu vực không thể tiếp cận được, sự hội tụ giữa công nghệ 5G và AI đã thể hiện hiệu quả cao.

Hay về năng lượng, hiện việc quản lý và vận hành các hệ thống năng lượng, đường tải điện cũng đã có độ trễ gần như rất nhỏ. Các lĩnh vực khác như vận tải logistics hiện nay cũng đang vận dụng triệt để công nghệ này. Chúng ta có rất nhiều cơ hội để vận dụng và phát triển sự kết hợp giữa AI và 5G cho các ngành công nghệ mới của Việt Nam, ông Hoài khẳng định.

Các chuyên gia thảo luận tại Hội thảo "Phát triển kinh tế số trong kỷ nguyên mới". Ảnh: Chí Cường

Cơ hội có rất nhiều nhưng cũng có lắm thách thức. Ông Võ Xuân Hoài nêu ra thách thức đầu tiên là về hạ tầng công nghệ. Chúng ta đã có hạ tầng công nghệ về 5G khá tốt nhưng vẫn cần tiếp tục đầu tư do AI thay đổi liên tục, thậm chí từng ngày từng giờ. AI khi phát triển thì nhu cầu nâng cấp hạ tầng 5G hay 6G ngày càng cao. 

Thứ hai là về nhân lực. Những công nghệ mới đòi hỏi cần nhân lực xuất sắc. Việt Nam, các nước ASEAN hay là thậm chí trên thế giới đều đang cần rất nhiều nhân tài. Thời gian vừa qua, Việt Nam là một trong những quốc gia hiếm hoi được NVIDIA lựa chọn đặt trung tâm R&D về AI tại Việt Nam, cho thấy thế hệ nhân tài với nguồn nhân lực chất lượng cao tại Việt Nam được tin tưởng. 

Chưa đến một năm, số lượng kỹ sư tham gia trong trung tâm R&D này đã tăng lên gấp đôi. Đặc biệt trong đó cũng có những dự án liên quan đến y tế ứng dụng AI, nghiên cứu ra các loại thuốc mới, tiết kiệm rất là nhiều thời gian cho các trung tâm nghiên cứu thuốc trên thế giới. Và chúng ta vẫn đang cần nhiều hơn nữa nguồn nhân lực cao này. 

Thứ ba là về thể chế chính sách. Chúng ta cần phải có một sandbox rõ ràng, có một không gian vật lý đủ rộng và thể chế chính sách đủ mở để cho các công nghệ mới có điều kiện để phát huy và thử nghiệm ngay tại Việt Nam.

Bài toán hạ tầng và nhân lực

Trong khi đó, ông Vương Quân Ngọc - Giám đốc Tư vấn Chuyển đổi số FPT Digital, Tập đoàn FPT cũng nêu ra bài toán về hạ tầng tại Việt Nam. Việt Nam đặt mục tiêu nền kinh tế số đạt khoảng 200 tỷ USD  vào năm 2030 trong khi cách đây khoảng một năm thì nền kinh tế số của chúng ta chỉ khoảng 45 tỷ đô, do đó đây là một mục tiêu vô cùng thách thức.

Trong khi đó, hạ tầng để phát triển được 5G, 6G và AI đều đang thiếu, không chỉ là hệ thống phần cứng. Bên cạnh đó còn là sự thiếu hụt trầm trọng trong nhân lực để vận hành hạ tầng 5G, hạ tầng Data dữ liệu. Nếu đầu tư tốt về hạ tầng, Việt Nam sẽ dễ dàng trở thành một quốc gia tiên phong của khu vực châu Á Thái Bình Dương và thu hút các doanh nghiệp khác đầu tư vào. 

Ông Vương Quân Ngọc nhấn mạnh thêm, để nền kinh tế số, Ai và 5G hội tụ với nhau hiệu quả cần có niềm tin số ở cả 3 cấp: Chính phủ - doanh nghiệp và dgười dân. 3 trụ cột này phải cùng hội tụ mới có thể khiến giao dịch trên nền tảng số đóng góp được từ 30-40% GDP. 

Còn ở phía nguồn nhân lực, TS. Đồng Mạnh Cường - Trưởng Khoa Kinh doanh, Trường Đại học Anh Quốc Việt Nam (BUV) cho biết, khi các nền tảng công nghệ mới như blockchain, 5G, IoT và các hệ thống thanh toán số phát triển nhanh, khoảng thiếu hụt nhân lực "lai" càng rõ rệt.

Đây là những người vừa hiểu công nghệ, vừa hiểu mô hình kinh doanh, vừa nắm được yêu cầu pháp lý và tiêu chuẩn an toàn. Đây cũng là nhóm nhân lực có thể vận hành mô hình tài chính dựa trên blockchain, tối ưu chuỗi cung ứng dựa trên dữ liệu thời gian thực từ 5G và IoT, hay phát triển dịch vụ fintech mới phù hợp với khung pháp lý.

"Theo tôi, thách thức lớn nhất của Việt Nam hiện nay không phải là thiếu nhân lực nói chung, mà là thiếu đúng những con người nằm ở điểm giao thoa giữa kinh doanh và công nghệ, những người có khả năng biến công nghệ thành năng suất, hiệu quả và giá trị kinh tế thực cho doanh nghiệp và cho nền kinh tế số quốc gia", ông Cường trăn trở. 

 Chia sẻ thêm góc nhìn từ doanh nghiệp Singapore, ông Seck Yee Chung - Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Singapore tại Việt Nam (SingCham) cho biết, hiện Singapore đã tận dụng công nghệ để phát triển và tăng trưởng theo nhiều cách thức khác nhau. Ví dụ như việc sử dụng AI để vận hành cảng trong một giai đoạn lâu dài, nhờ đó xử lý được lượng hàng hoá qua cảng rất lớn mà không cần sự can thiệp thủ công của con người. Hay như cơ chế sandbox mà Singapore đang triển khai như sandbox cho xe tự hành.  

Hiện nhiều quốc gia cũng đã đang cố gắng xây dựng thể chế, chính sách, pháp luật để điều chỉnh nền kinh tế số, cùng công nghệ mới, công nghệ trí tuệ nhân tạo. Việt Nam đã xây dựng luật dữ liệu, luật an toàn thông tin mạng, dự thảo luật AI... Về mặt chính sách, Việt Nam cũng kỳ vọng xây dựng môi trường kiến tạo hỗ trợ các doanh nghiệp. 

Ông Seck Yee Chung nhắc đến bối cảnh những ngày gần đây, một số tỉnh thành Việt Nam đang chịu ảnh hưởng của lũ lụt. Đại diện SingCham cho rằng, công nghệ cũng có thể là một yếu tố giúp cho Việt Nam có khả năng chống chịu tốt hơn. Thông qua nông nghiệp thông minh, cảnh báo thông minh, ứng dụng AI trong phát triển kinh tế xanh - kinh tế biển, ứng dụng công nghệ có thể giúp Việt Nam ứng phó tốt hơn với biến đổi khí hậu.