Thi công san lấp mặt bằng Cảng hàng không quốc tế Long Thành          Ảnh: Lê Toàn

“Vừa chạy, vừa xếp hàng”

Cho đến thời điểm này, việc kéo dài thời gian triển khai thực hiện Gói thầu số 5.10 - Thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị công trình nhà ga hành khách đang là lối mở duy nhất cho cả Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV), cũng như Dự án Đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

Trong Công văn số 2387/BGTVT - QLXD gửi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Phó thủ tướng Trần Hồng Hà vào cuối tuần trước, Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) đã đề xuất 2 nhóm giải pháp để tháo gỡ vướng mắc liên quan đến công tác lựa chọn nhà thầu Gói thầu số 5.10 trị giá lên tới 35.233 tỷ đồng.

Trước đó, trên cơ sở Báo cáo số 63/BC-HĐQT và số 66/BC-HĐQT ngày 24/02/2023 của ACV và thực hiện chỉ đạo của Phó thủ tướng Trần Hồng Hà, Bộ GTVT đã có Văn bản số 1877/BGTVT-CQLXD ngày 27/2/2023 lấy ý kiến các bộ: Xây dựng, Kế hoạch và Đầu tư, Tư pháp, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp về nội dung đề xuất, kiến nghị của ACV. Tuy nhiên, đến ngày 10/3, Bộ GTVT mới chỉ nhận được góp ý của Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Tại Công văn số 2387, Bộ GTVT đánh giá, Gói thầu số 5.10 là gói thầu có tính chất kỹ thuật phức tạp nhất và là đường găng của dự án, quyết định đến tiến độ của Dự án thành phần 3 - Các công trình thiết yếu trong cảng hàng không và toàn bộ Dự án Đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn I.

Nếu không xử lý sớm, dứt điểm công tác lựa chọn nhà thầu cho Gói thầu số 5.10, sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư của Dự án Đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn I; đồng thời ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất, kinh doanh của ACV trong giai đoạn 2025 - 2030.

Chính vì vậy, để đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, chất lượng của công trình, an toàn trong thi công và nhằm thu hút các nhà thầu quốc tế đủ năng lực, kinh nghiệm tham gia dự thầu và sớm khởi công công trình, Bộ GTVT đề nghị Thủ tướng và Phó thủ tướng đồng ý chủ trương cho phép ACV kéo dài thời gian thực hiện Gói thầu số 5.10.

ACV sẽ phải tiếp thu ý kiến của các bộ, ngành để hoàn thiện hồ sơ, báo cáo cấp có thẩm quyền chấp thuận điều chỉnh thời gian thực hiện Dự án Đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

Bên cạnh đó, Bộ GTVT kiến nghị lãnh đạo Chính phủ cho phép ACV triển khai các thủ tục đấu thầu, song song với việc trình cấp có thẩm quyền chấp thuận điều chỉnh thời gian thực hiện dự án.

Cần phải nói thêm rằng, đề xuất mới nhất này của Bộ GTVT cũng đã rất gần với chỉ đạo mới đây của Phó thủ tướng Trần Hồng Hà tại Công văn số 1535/VPCP - CN ngày 10/3/2023 gửi Bộ trưởng Bộ GTVT; Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và Chủ tịch HĐQT ACV liên quan đến những đề xuất của ACV tại Báo cáo số 63/BC-HĐQT về việc triển khai công tác đấu thầu Gói thầu số 5.10.

Cụ thể, Phó thủ tướng giao Bộ GTVT, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp phối hợp với các cơ quan liên quan xem xét báo cáo của ACV tại Báo cáo số 63, tổng hợp báo cáo cấp có thẩm quyền về tiến độ triển khai các dự án thành phần tại Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn I, bảo đảm phù hợp với tổng thể Dự án (trong bối cảnh chung Dự án tổng thể đã chậm tiến độ; thời gian thực hiện Gói thầu số 5.10 là 39 tháng được các nhà thầu báo cáo, tư vấn thiết kế, tư vấn thẩm tra có ý kiến là có cơ sở, phù hợp với quy mô và tính chất kỹ thuật của công trình; đồng thời, thời gian này cũng phù hợp với tiến độ các dự án thành phần khác); thường xuyên giám sát, đôn đốc tiến độ triển khai các gói thầu của dự án.

Nới đường bao tiến độ

Theo Quyết định 1777/QĐ-TTg ngày 11/11/2020 về việc phê duyệt Dự án Đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn I, đối với Dự án thành phần 3, Thủ tướng giao ACV làm chủ đầu tư và thực hiện thẩm quyền của Người quyết định đầu tư, sử dụng vốn của nhà đầu tư, không sử dụng bảo lãnh Chính phủ.

Thực hiện thẩm quyền của cấp quyết định đầu tư, ACV đã phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu Gói thầu số 5.10 tại Quyết định số 3636/QĐ-TCTCHKVN ngày 14/9/2022, với giá trị gói thầu là 35.233 tỷ đồng; hình thức lựa chọn nhà thầu đấu thầu rộng rãi quốc tế; thời gian bắt đầu tổ chức lựa chọn nhà thầu vào quý III/2022; thời gian thực hiện hợp đồng là 33 tháng.

Ông Lại Xuân Thanh, Chủ tịch HĐQT ACV cho biết, cơ sở để chủ đầu tư chốt thời gian thực hiện hợp đồng 33 tháng đối với Gói thầu số 5.10 chính là đường bao tiến độ hoàn thành toàn bộ Dự án Đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn I vào cuối năm 2025 đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Thực hiện quy định của Luật Đấu thầu, ACV đã đăng tải thông báo mời thầu ngày 20/9/2022; đóng thầu vào 9h30 ngày 8/11/2022. Tại thời điểm đóng thầu, chỉ có 1 liên danh nhà thầu trong nước nộp Hồ sơ dự thầu, vì vậy ACV đã gia hạn thời điểm đóng thầu lần 1 (15 ngày) đến ngày 23/11/2022; lần 2 (7 ngày) đến ngày 30/11/2022.

Tuy nhiên, tại thời điểm đóng thầu (sau 2 lần gia hạn) vẫn không có nhà thầu nước ngoài tham gia; chỉ có 1 liên danh nhà thầu trong nước nộp Hồ sơ dự thầu là Liên danh Coteccons - Vinaconex - Central - Phục Hưng Holdings - R.E.E - Hòa Bình - HAWEE - Delta.

ACV đã tiến hành mở thầu, đánh giá, nhưng Hồ sơ dự thầu của liên danh nhà thầu không đáp ứng yêu cầu Hồ sơ mời thầu. Vì vậy, ACV đã hủy thầu Gói thầu số 5.10 và đăng tải trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia. Ngày 16/1/2023, ACV đã phê duyệt điều chỉnh kế hoạch lựa chọn nhà thầu và phê duyệt điều chỉnh hồ sơ mời thầu ngày 17/1/2023; phát hành Hồ sơ mời thầu ngày 19/1/2023; theo kế hoạch đóng thầu vào ngày 28/3/2023.

Tại Hội nghị tiền đấu thầu lần thứ 2 theo quy định của pháp luật được ACV tổ chức vào ngày 10/2/2023, với sự tham gia của 6 nhà thầu nước ngoài và 19 nhà thầu trong nước, nhiều nhà thầu tiếp tục đưa ra quan ngại về thời gian 33 tháng thực hiện hợp đồng được nêu trong Bảng dữ liệu đấu thầu của Hồ sơ mời thầu là quá ngắn, không khả thi.

Trong Báo cáo số 81/BC - HĐQT ngày 6/3/2023 gửi các bộ: GTVT, Kế hoạch và Đầu tư, Tư pháp, Xây dựng và Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, ACV cho biết, thực hiện Thông báo số 35/TB-VPCP ngày 18/2/2023 của Văn phòng Chính phủ, ACV đã yêu cầu tư vấn thiết HAAA (Heerim - Arup - Aurecon  - ADPi) đánh giá kỹ thời gian thi công xây dựng định hướng của Gói thầu số 5.10.

Theo đánh giá của đơn vị tư vấn, thời gian xây dựng của 2 sân bay có diện tích sàn tương tự Nhà ga hành khách Cảng hàng không quốc tế Long Thành là Nhà ga hành khách số 2 của sân bay Incheon - Hàn Quốc là 41 tháng (không bao gồm phần thi công đất và cọc) và 9 tháng vận hành, chạy thử (bao gồm 3 tháng vận hành chạy thử trong thời gian xây dựng); thời gian xây dựng Nhà ga hành khách số 3 của sân bay Changi - Singapore là 57 tháng.

Trên cơ sở đó, tư vấn HAAA kiến nghị thời gian thi công Nhà ga hành khách Cảng hàng không quốc tế Long Thành là 39 tháng (bao gồm 36 tháng xây dựng, 6 tháng vận hành thử nghiệm, trong đó có 3 tháng vận hành thử nghiệm trong thời gian xây dựng).

Ngày 24/2, ACV có Báo cáo số 66/BC-HĐQT gửi Bộ GTVT và đề nghị Bộ GTVT báo cáo cấp có thẩm quyền cho phép ACV với thẩm quyền được giao Người quyết định đầu tư được điều chỉnh thời gian hoàn thành Dự án thành phần 3 trong năm 2026.

Trên cơ sở đó, ACV đề xuất điều chỉnh thời gian thực hiện hợp đồng Gói thầu số 5.10 từ 33 tháng lên 39 tháng và hoàn thiện, điều chỉnh các nội dung tương ứng của Hồ sơ mời thầu Gói thầu số 5.10 theo quy định của pháp luật.

Theo các chuyên gia, thế khó của ACV là nếu đếm ngược từ mốc tháng 12/2025 đến hết tháng 3/2023 - thời điểm đóng thầu Gói thầu số 5.10 chỉ còn đúng 33 tháng. Do vậy, bất cứ điều chỉnh nào theo hướng đẩy lùi mốc 33 tháng này cũng là một nội dung điều chỉnh Dự án Đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn I và phải có phê duyệt điều chỉnh dự án của Thủ tướng, thậm chí là chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư của Quốc hội.

Dự kiến, thời gian để thực hiện quy trình điều chỉnh nêu trên là khoảng 7 tháng, trong trường hợp cần thiết phải xin Quốc hội chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư do kỳ họp Quốc hội khóa kế tiếp chỉ được tổ chức vào khoảng tháng 6/2023, trừ khi có tổ chức thêm kỳ họp bất thường.

Như vậy, nếu thời gian kéo dài tiến độ thực hiện Dự án Đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn I thêm 12 tháng, tức mốc tiến độ hoàn thành và đưa vào khai thác Dự án được điều chỉnh từ tháng 12/2025 thành tháng 12/2026, thì thời gian thi công Gói thầu số 5.10 sẽ được kéo dài tương ứng từ 33 tháng lên 39 tháng, với mốc khởi công mới là từ cuối tháng 9/2023.

Xét về lý thuyết, thời gian thi công Gói thầu số 5.10 khi được điều chỉnh từ 33 tháng lên khoảng 39 tháng tới 43 tháng sẽ phù hợp hơn với khuyến cáo của các nhà thầu quốc tế, gần như tương đương với thời gian thi công thực tế tại các công trình có quy mô tương tự trên thế giới.

“Về mặt nguyên tắc, thời gian thi công thực hiện Gói thầu càng dài thì khả năng lựa chọn thành công nhà thầu càng được gia tăng và rủi ro không đảm bảo chất lượng thi công càng được giảm thiểu”, các chuyên gia đánh giá.