Gánh nặng thuốc lá và câu chuyện tuân thủ pháp luật

Trước thực trạng đó, việc hoàn thiện hệ thống pháp luật và tăng cường các giải pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá trở thành nhiệm vụ cấp thiết nhằm bảo vệ sức khỏe người dân và xây dựng môi trường sống lành mạnh.

Tại Việt Nam, theo báo cáo của Bộ Y tế, số người tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá ước tính lên tới 84.500 người mỗi năm, tương đương hơn 230 người mỗi ngày, bên cạnh hàng chục nghìn người khác phải chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ hút thuốc thụ động.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn khẳng định, trải qua 13 năm thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, cùng với sự hỗ trợ của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các đối tác quốc tế, nhiều cơ sở y tế tại Việt Nam đã chủ động triển khai các biện pháp đồng bộ như hoàn thiện hệ thống biển báo cấm thuốc, tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức, tư vấn cai thuốc, kiểm tra giám sát nghiêm ngặt và lồng ghép tiêu chí không hút thuốc vào hệ thống đánh giá thi đua. Những nỗ lực này đã góp phần tạo dựng môi trường khám chữa bệnh an toàn, thân thiện, đồng thời thay đổi hành vi của người bệnh và cán bộ y tế.

Tuy nhiên, cuộc chiến chống tác hại thuốc lá đang đứng trước thách thức lớn khi các sản phẩm mới như thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng ngày càng thâm nhập sâu vào thị trường Việt Nam với chiến lược tiếp thị tinh vi nhắm tới giới trẻ, đe dọa sự thành công trong kiểm soát thuốc lá truyền thống.

Bên cạnh đó, dù hệ thống pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá đã được hoàn thiện một cách đồng bộ và ngày càng chặt chẽ, việc thực thi các quy định về môi trường không khói thuốc tại nhiều địa điểm công cộng vẫn còn nhiều bất cập.

Xây dựng cơ sở y tế không khói thuốc

Về phía Bộ Y tế, Thứ trưởng cam kết tiếp tục hoàn thiện chính sách, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương để triển khai đồng bộ các giải pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá. Đồng thời, ông cũng mong muốn các cơ quan báo chí, truyền thông tiếp tục đồng hành, góp phần lan tỏa những mô hình tích cực, xây dựng hình ảnh bệnh viện hiện đại, sạch đẹp, tạo niềm tin và sự hài lòng của người dân.

Theo TS. Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục quản lý khám, chữa bệnh và Giám đốc Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá, phong trào xây dựng cơ sở y tế không khói thuốc đã và đang được triển khai sâu rộng trên toàn quốc nhờ sự chỉ đạo sát sao của Bộ Y tế.

Hệ thống pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá tại Việt Nam đã dần hoàn thiện qua nhiều năm với các quy định từ luật, nghị quyết đến nghị định và thông tư hướng dẫn. Năm 2012, Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá chính thức có hiệu lực, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong việc kiểm soát và hạn chế tác hại của thuốc lá trên toàn quốc.

Trước xu hướng gia tăng sử dụng thuốc lá thế hệ mới trong giới trẻ, tháng 11/2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH15, quy định cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ ngày 1/1/2025. Đây là bước đi quyết liệt nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ, nhóm đối tượng dễ bị tác động bởi các sản phẩm này.

Tiếp nối các chính sách đó, kỳ họp tháng 6/2025, Quốc hội cũng thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi với hệ thống thuế hỗn hợp dự kiến áp dụng từ năm 2027 và lộ trình tăng thuế thuốc lá liên tục đến năm 2031, góp phần hạn chế tiêu thụ thuốc lá và nâng cao sức khỏe cộng đồng.

Việt Nam đã được Tổ chức Y tế Thế giới trao tặng Giải thưởng Ngày Thế giới Không Thuốc lá năm 2025, ghi nhận vai trò lãnh đạo và nỗ lực trong kiểm soát các sản phẩm thuốc lá mới.

Trong thời gian tới, Bộ Y tế cùng Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá sẽ phối hợp với các bộ ngành liên quan tiếp tục rà soát, hệ thống hóa các văn bản quy phạm pháp luật, đánh giá thực thi, đồng thời kiến nghị hoàn thiện hệ thống pháp luật phòng chống tác hại thuốc lá.

Song song đó, việc đẩy mạnh thực hiện các giải pháp nhằm giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong cộng đồng là nhiệm vụ trọng tâm, nhằm giảm các yếu tố nguy cơ sức khỏe và tỷ lệ tử vong do thuốc lá gây ra. Đây cũng là cam kết thực hiện Công ước Khung về Kiểm soát Thuốc lá (FCTC), một hiệp ước quốc tế quan trọng mà Việt Nam là thành viên.