Ung thư gan phát triển từ viêm gan

Theo Globocan 2020 (Cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế), tỷ lệ mắc mới ung thư gan tại Việt Nam là 26.418 ca mỗi năm, chiếm 14,5% tổng số ung thư và 77% số ca ung thư gan là nam giới. Trong các yếu tố bệnh sinh của ung thư gan hiện nay, viêm gan B là nguyên nhân hàng đầu.

Ung thư biểu mô tế bào gan là một trong những bệnh ung thư có tỷ lệ mắc và tử vong hàng đầu thế giới.

Theo PGS-TS.Phạm Cẩm Phương, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, cơ sở đang điều trị cho bệnh nhân viêm gan B có tuổi khá trẻ.

Bệnh nhân cho biết đã phát hiện viêm gan B trước đó nhiều năm và có tiền sử gia đình có người thân bị ung thư gan, nhưng vì chủ quan, anh này không đi khám chuyên khoa để được tư vấn, điều trị và theo dõi tình trạng viêm gan B, cũng như không tầm soát định kỳ ung thư gan. Chính vì lý do này, tại thời điểm chẩn đoán bệnh đã ở giai đoạn tiến triển, bệnh nhân mất cơ hội chữa khỏi bệnh.

Bệnh viện 19-8 (Bộ Công an) thường tiếp nhận bệnh nhân đến khám qua xét nghiệm máu mới biết mình mắc viêm gan B. Trong số đó nhiều người còn khá trẻ. Đặc biệt, có người được chẩn đoán mắc viêm gan B nhưng không điều trị, hoặc điều trị một thời gian thì bỏ thuốc, khi có triệu chứng đau mạn sườn đến khám mới biết đã có khối u ở gan.

Hoặc cũng có trường hợp trẻ tuổi, đi khám phát hiện ung thư gan, đồng thời lúc này mới biết mình mắc viêm gan B. Nhiều người chủ quan không điều trị viêm gan B, khi bệnh chuyển sang giai đoạn ung thư gan tiến triển, chỉ còn cách ghép gan mới cứu được tính mạng.

Theo PGS.TS Phạm Cẩm Phương, tỷ lệ viêm gan B chiếm 8- 10% dân số và chiếm 90% trong số các bệnh nhân ung thư gan. Phần lớn các bệnh nhân ung thư gan ở Việt Nam phát hiện bệnh ở giai đoạn tiến triển, vì vậy vai trò của việc tầm soát định kỳ phát hiện sớm bệnh là cực kỳ quan trọng.

Trước đó, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương thường tiếp nhận bệnh nhân nhiễm viêm gan B, xơ gan giai đoạn muộn vào thăm khám và điều trị, trong số đó, nhiều người không biết mình mắc viêm gan, khi tới viện thì đã muộn, chuyển sang ung thư gan.

Điển hình là trường hợp ông N.K.H (68 tuổi ở Tiên Du, Bắc Ninh) mà Bệnh viện vừa tiếp nhận điều trị. Ông H. có tiền sử bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính nhiều năm. 

Hai tháng nay, ông thường xuyên xuất hiện những cơn khó thở và tự ý mua thuốc Nam về uống, tình trạng khó thở không cải thiện, tăng dần lên. Ông được chuyển đến bệnh viện huyện điều trị đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính.

Bệnh nhân sau đó được chuyển đến Khoa Viêm gan, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương trong tình trạng da củng mạc mắt vàng, phù 2 chi dưới, tiểu ít, bụng chướng căng được chẩn đoán suy gan cấp, viêm phổi, viêm gan B, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính.

Bệnh tình của ông ngày một nặng lên và được chuyển đến Khoa Hồi sức tích cực với chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết, tiền hôn mê gan, xơ gan. Khi siêu âm ổ bụng cấp kết quả theo dõi u dưới gan chưa loại trừ xuất huyết vùng túi mật.

Mặc dù đã được các bác sĩ nỗ lực cứu chữa, nhưng tình trạng bệnh nhân tiến triển nặng, tiên lượng tử vong, gia đình xin về chăm sóc tại nhà.

Tiêm vắc-xin viêm gan B là cần thiết

Theo PGS-TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, trung tâm đang điều trị cho rất nhiều người mắc viêm gan B.

Tuy nhiên, tỷ lệ người bệnh được phát hiện trong cộng đồng và quản lý còn rất khiêm tốn. Nếu không được kiểm soát tốt, nhiều người trong số đó sẽ tiến triển thành xơ gan hoặc ung thư gan.

Điều đáng nói, ung thư gan là ung thư có số ca tử vong dẫn đầu với 25.275 ca (2020), chiếm 21% tổng số tử vong do ung thư, gấp 3,8 lần tổng số ca tử vong do tai nạn giao thông năm 2020 (6.700 ca).

Viêm gan B đã có vắc-xin phòng bệnh và đã được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng nhiều năm qua, nhưng tỷ lệ mắc bệnh của người dân Việt Nam vẫn rất cao, số ca mắc mới hằng năm vẫn lớn.

Theo các chuyên gia dịch tễ, ngoài trẻ sơ sinh, vẫn còn nhiều trẻ em, người trưởng thành, người lớn chưa tiêm vắc-xin viêm gan B.

Trong 2 năm đại dịch Covid-19, tỷ lệ tiêm chủng một số loại vắc-xin còn thấp. Đặc biệt, nhiều không tiêm mũi nhắc lại sau 5 năm, 10 năm, đây cũng là lý do mà căn bệnh này dù có vắc-xin nhưng vẫn lây nhiễm trong cộng đồng.

PGS.TS Đỗ Duy Cường cho hay, hằng ngày Trung tâm Bệnh nhiệt đới ghi nhận nhiều bệnh nhân đến khám và nhập viện nhưng không biết mình bị nhiễm viêm gan B, vì đa số có triệu chứng âm thầm, kín đáo, khi tới viện là đã vàng mắt, vàng da, có biến chứng xơ gan, suy gan cấp, thậm chí ung thư gan.

Đáng chú ý, có những người trẻ chủ quan với căn bệnh này, khi phát hiện bệnh đã không điều trị, hoặc không tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, một thời gian thấy đỡ đã bỏ thuốc.

Thuốc điều trị viêm gan B, viêm gan C hiện được bảo hiểm y tế chi trả nên người bệnh không phải lo lắng nhiều về giá thành điều trị.

Quan trọng nhất là người dân phải nhận thức được mức độ nguy hiểm của viêm gan với sức khỏe, thực hiện theo khuyến cáo của các chuyên gia.

Bệnh nhân viêm gan B nếu được theo dõi tốt, tuân thủ uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ, bệnh sẽ ổn định, nguy cơ xơ gan, ung thư gan rất thấp, cơ hội cứu sống tính mạng càng cao.

Phát hiện sớm ung thư gan đối với nhóm nguy cơ cao (trong đó có viêm gan B) là một giải pháp giúp giảm gánh nặng ung thư biểu mô tế bào gan.

Khi được phát hiện sớm, các liệu pháp điều trị hiệu quả như phẫu thuật cắt gan, ghép gan, xạ trị trong chọn lọc (SIRT), liệu pháp miễn dịch, liệu pháp đích… đã cải thiện đáng kể thời gian sống còn toàn bộ của bệnh nhân.

Tuy nhiên, những bệnh nhân phát hiện ở giai đoạn bệnh tiến triển và muộn, bệnh có tiên lượng xấu và thời gian sống còn toàn bộ rất hạn chế.

Để phòng bệnh và quản lý theo dõi, điều trị tốt bệnh viêm gan B, khuyến cáo, người dân cần chủ động đi xét nghiệm, sàng viêm gan B xem có bị mắc viêm gan B không để còn có kế hoạch quản lý, theo dõi và điều trị.

Nếu người bệnh đã có bệnh về gan thì tuyệt đối không được dùng thuốc khi không có chỉ định của bác sĩ đặc biệt là thuốc Nam, thuốc đông y không rõ nguồn gốc.

Khi phát hiện bị viêm gan B cần phải theo dõi định kỳ theo chỉ định của bác sĩ để phát hiện sớm và xử trí kịp thời các biến chứng viêm gan B gây ra như xơ gan và ung thư gan.

Theo bác sĩ Nguyễn Tuấn Hải, hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec, cách tốt nhất để ngăn ngừa viêm gan B là tiêm phòng. Bên cạnh đó, cần hạn chế các cách có thể làm lây truyền virus viêm gan B.

Ngoài tiêm phòng, viêm gan B cũng có thể được phòng ngừa bằng cách, không dùng chung kim tiêm hoặc các dụng cụ khác có thể đã tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể

Đeo găng tay nếu phải chạm vào máu hoặc vết thương hở; đảm bảo địa chỉ xăm hình/xỏ khuyên sử dụng các dụng cụ được vô trùng đúng cách

Không dùng chung đồ dùng cá nhân, chẳng hạn như bàn chải đánh răng, dao cạo râu hoặc đồ cắt móng tay, quan hệ tình dục an toàn.

Với câu hỏi sau khi tiêm vắc-xin viêm gan siêu vi B có cần xét nghiệm kháng thể để xem hiệu quả bảo vệ của vắc-xin, bác sĩ Hải cho rằng, điều này không cần thiết.

Sở dĩ như vậy là do, theo chuyên gia, việc xét nghiệm này không có ý nghĩa chứng minh là vắc-xin có hiệu quả hay không bởi vắc-xin một khi đã tiêm là có hiệu quả bảo vệ.

“Suy nghĩ nếu xét nghiệm có kháng thể thì chứng minh vắc-xin có hiệu quả và ngược lại vắc-xin không có hiệu quả là không đúng”, bác sĩ Tuấn Hải nêu.