Vắc-xin thế hệ mới phòng viêm màng não do vi khuẩn não mô cầu nhóm B (Neisseria meningitidis B) gây ra vừa được hệ thống tiêm chủng VNVC đưa vào sử dụng tại các phòng tiêm chủng.

Sau gần 40 năm kể từ khi vắc-xin phòng viêm màng não mô cầu nhóm B, C (Cuba) ra đời, đây là lần đầu tiên Việt Nam mới có thêm một loại vắc-xin phòng viêm màng não mô cầu nhóm B tương tự.

Sau gần 40 năm kể từ khi vắc-xin phòng viêm màng não mô cầu nhóm B, C (Cuba) ra đời trên thế giới và đưa vào sử dụng nhiều năm, đây là lần đầu tiên Việt Nam mới có thêm một loại vắc-xin phòng viêm màng não mô cầu nhóm B tương tự, được sản xuất theo công nghệ mới, tăng cao hiệu quả bảo vệ và độ an toàn khi sử dụng.

Hệ thống tiêm chủng VNVC là trung tâm tiêm chủng đầu tiên tại Việt Nam có vắc-xin phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu nhóm B thế hệ mới do GSK sản xuất tại Ý.

Vắc-xin hiện đã có mặt tại 165 trung tâm VNVC trên toàn quốc. Điều này đặc biệt có ý nghĩa khi loại vắc-xin phòng viêm màng não mô cầu B, C của Cuba đã ở trong tình trạng khan hiếm khá lâu trên thị trường khiến nhiều trẻ em chưa được tiêm vắc-xin này theo phác đồ.

Tại Lễ ra mắt, bà Elena De Angelis, Giám đốc Y khoa Quốc gia, Công ty GSK Việt Nam cho biết, GSK có lịch sử 140 năm phát triển vắc-xin với sứ mệnh góp phần giảm thiểu bệnh tật và cải thiện sức khỏe cộng đồng.

Loại vắc-xin mới này được đưa vào sử dụng tại Việt Nam kỳ vọng giảm thiểu tác động tàn khốc của bệnh viêm màng não do não mô cầu, đặt mục tiêu bảo vệ hơn một triệu trẻ sơ sinh Việt Nam khỏi căn bệnh này bằng vắc-xin trong 5 năm tới.

Theo bà Elena De Angelis, có tới 1 trong 6 người mắc bệnh viêm màng não do vi khuẩn tử vong và 1 trong 5 số người bị ảnh hưởng phải chịu hậu quả suốt đời.

Vắc-xin phòng viêm màng não mô cầu B thế hệ mới được chỉ định tiêm cho trẻ em từ 2 tháng tuổi và người lớn đến 50 tuổi.

Việc tiêm sớm cho trẻ em và mở rộng tuổi chỉ định đến tận 50 tuổi sẽ giúp thêm nhiều người được bảo vệ trước căn bệnh nguy hiểm này, đặc biệt là nhóm nguy cơ cao là trẻ nhỏ và nhóm thường bị bỏ quên tiêm chủng như thanh thiếu niên, người lớn, người có bệnh nền như tim mạch, đái tháo đường, phổi tắc nghẽn mãn tính, thận mãn tính…

Bệnh viêm màng não do não mô cầu (nhóm B) là bệnh truyền nhiễm đặc biệt nguy hiểm, có thể gây tử vong chỉ trong 24 giờ từ khi phát bệnh hoặc gánh nặng tàn tật suốt đời cho người sống sót như đoạn chi, điếc, mù lòa, chậm phát triển, thiểu năng trí tuệ...

Bệnh còn nguy hiểm khi thường được phát hiện muộn, dễ nhầm lẫn trong chẩn đoán dẫn đến khó điều trị kịp thời. Trẻ càng nhỏ, các dấu hiệu càng khó nhận diện.

Như vậy, cùng với vắc-xin phòng viêm màng não mô cầu nhóm ACYW, vắc-xin phòng viêm não Nhật Bản, vắc-xin phòng phế cầu khuẩn 10, 13 nhóm…, vắc-xin thế hệ mới phòng viêm màng não do não mô cầu B (GSK sản xuất tại Ý) đã tương đối hoàn thiện tấm lá chắn phòng các bệnh viêm não, viêm màng não nguy hiểm do virus, vi khuẩn gây ra cho trẻ em và người lớn.

Tính đến tháng 7/2023, vắc-xin này đã được phê duyệt tại 52 quốc gia, trong đó 14 nước đưa vào chương trình tiêm chủng quốc gia như Anh, Ý, Bồ Đào Nha…

Thông tin vắc-xin não mô cầu B thế hệ mới đưa vào sử dụng tại Việt Nam là tin vui với các chuyên gia, bác sĩ và hàng triệu người vì viêm màng não mô cầu là căn bệnh nguy hiểm, có tỷ lệ tử vong cao, gây ra gánh nặng tàn tật lớn.

Trước đó, nhiều loại vắc-xin quan trọng của GSK như vắc-xin 6 trong 1 Infanrix Hexa, vắc-xin phế cầu Synflorix, vắc-xin tiêu chảy cấp Rotarix, vắc-xin ho gà - bạch hầu - uốn ván Boostrix, vắc-xin thuỷ đậu Varilrix… cũng đã được triển khai tiêm chủng tại Hệ thống VNVC, bảo vệ sức khỏe cho hàng triệu trẻ em và người lớn ở Việt Nam.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết viêm màng não mô cầu là bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây qua đường hô hấp.

Vi khuẩn tồn tại trong vùng hầu họng, mũi và lây lan thông qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết, nước bọt từ người mang mầm bệnh.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thống kê mỗi năm thế giới có khoảng 1,2 triệu ca mắc viêm màng não và 135.000 ca tử vong do vi khuẩn não mô cầu.

Tại Việt Nam, theo thống kê từ Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, viêm màng não mô cầu có tỷ lệ mắc cao, lên đến khoảng 2,3/100.000 dân. Đây là một trong 10 bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong cao nhất nước, lên đến 0,03/100.000 dân. Mỗi năm, nước ta vẫn ghi nhận hàng chục ca mắc viêm màng não do não mô cầu các nhóm khác nhau.

Bệnh gây nhiều biến chứng nguy hiểm như: viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm khớp, viêm tai giữa, viêm màng ngoài tim...

Trong đó viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết là hai bệnh thường gặp và diễn tiến đột ngột nhất, có thể dẫn tới tử vong chỉ trong vòng 24 giờ. Bệnh đặc trưng bởi các dấu hiệu như nôn vọt, cứng cổ, sợ ánh sáng, xuất hiện tử ban (nốt ban đỏ) hình sao...

Tuy nhiên, các triệu chứng ban đầu của bệnh thường không rõ ràng và giống bệnh do virus thông thường như nhức đầu, đau họng, sốt, buồn nôn… khiến bệnh dễ bị chẩn đoán sai, tỷ lệ tử vong lên đến 50% nếu không điều trị.

Mặt khác, dù được điều trị kịp thời và tích cực, bệnh cũng có tỷ lệ tử vong cao, lên đến 15%. Có đến 20% bệnh nhân sống sót sau não mô cầu phải chịu nhiều di chứng về thể chất và tinh thần như cắt cụt chi, điếc, mù lòa, rối loạn tâm lý, thiểu năng trí tuệ…

Chưa kể, bệnh để lại gánh nặng lớn về tinh thần, kinh tế cho người bệnh và người thân trong gia đình. Ước tính chi phí điều trị cho một ca viêm màng não mô cầu rất tốn kém.

Theo một báo cáo Gánh nặng kinh tế-Chi phí bệnh tật ở Đức từ năm 2001-2015, trung bình mỗi ca bệnh mất từ 57.000 euro (hơn 1 tỷ đồng) đến 171.000 euro (hơn 4,5 tỷ đồng) chi phí điều trị trực tiếp và chi phí lâu dài.

Tại Việt Nam, các ca bệnh viêm màng não mô cầu được điều trị cũng tốn chi phí hàng trăm triệu đến hàng tỷ đồng, chưa kể các chi phí nuôi dưỡng, chăm sóc cho người có các di chứng sức khoẻ nặng sau này cũng vô cùng tốn kém. Tuổi càng nhỏ, chi phí điều trị và theo dõi các di chứng lâu dài càng lớn.

Vắc-xin phòng viêm màng não mô cầu B thế hệ mới sản xuất theo công nghệ tiên tiến, phòng bệnh sớm cho trẻ từ 2 tháng tuổi, hiệu quả bảo vệ lên đến 94%.

Vi khuẩn não mô cầu có 12 nhóm khác nhau có khả năng gây bệnh, trong đó A, B, C, Y và W135 là 5 nhóm gây bệnh thường gặp và nguy hiểm nhất.

Vắc-xin thế hệ mới được chứng minh có hiệu quả lên đến 94% phòng bệnh viêm màng não mô cầu xâm lấn do vi khuẩn Neisseria meningitidis B gây ra.

Vắc-xin được nghiên cứu và sản xuất theo công nghệ hiện đại, tiếp cận dựa trên hệ gen của vi khuẩn não mô cầu để phát triển vắc-xin (reverse vaccinology), chứa bốn thành phần kháng nguyên cung cấp khả năng tiêu diệt hiệp đồng cao, bền vững và cho phép bao phủ chủng rộng.

Ngoài công nghệ sản xuất tiên tiến có hiệu quả cao hơn, vắc-xin mới còn bảo vệ sớm khi tiêm cho trẻ từ 2 tháng tuổi, sớm hơn vắc-xin phòng não mô cầu trước đây tại Việt Nam được tiêm cho trẻ từ 6 tháng hoặc 9 tháng tuổi. Trẻ từ 2 tháng tuổi đến dưới 2 tuổi cần tiêm 2 mũi cơ bản và một mũi nhắc lại. Trẻ từ 2 tuổi và người lớn đến 50 tuổi chỉ cần tiêm 2 mũi.

Vắc-xin não mô cầu B thế hệ mới có thể tiêm đồng thời với các vắc-xin có thành phần bạch hầu, ho gà vô bào, uốn ván, Hib, bại liệt bất hoạt, viêm gan B, sởi, quai bị, rubella, thủy đậu và não mô cầu cộng hợp nhóm A, C, Y, W.

“Ở trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ, hệ thống miễn dịch chưa hoàn thiện và giảm nồng độ kháng thể bảo vệ từ mẹ dẫn đến khả năng diệt khuẩn thấp là nguyên nhân khiến trẻ dễ mắc bệnh hơn.

Nhóm trẻ dưới 1 tuổi có nguy cơ mắc cao nhất so với các nhóm tuổi khác, đặc biệt là nhóm dưới 5 tháng tuổi. Việc tiêm sớm vắc-xin cho trẻ ngay từ 2 tháng tuổi sẽ giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh cũng như di chứng do não mô cầu nhóm B gây ra”, bác sĩ Chính phân tíc.

Vắc-xin phòng viêm màng não mô cầu chưa có trong chương trình tiêm chủng mở rộng, tỷ lệ tiêm vắc-xin chưa cao dẫn đến số người có miễn dịch phòng bệnh rất thấp.

Bên cạnh đó, tỷ lệ người mang vi khuẩn nhưng không có biểu hiện triệu chứng - “người lành mang trùng” cao là nguồn phát tán mầm bệnh ra cộng đồng khó kiểm soát.

Theo thống kê, có khoảng 10% người lành mang trùng trong dân số. Tỷ lệ người lành mang trùng có thể gia tăng lên đến 50% khi dịch bệnh xảy ra.

Tỷ lệ mang mầm bệnh cao nhất và lây cho các nhóm còn lại là thanh thiếu niên và thanh niên có hoạt động giao lưu, tiếp xúc nhiều. Do đó, việc có thêm một vắc-xin phòng viêm màng não mô cầu mới có thể tiêm sớm và tiêm cho nhiều độ tuổi được ví như tấm khiên mới, hiệu quả cao để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Trong bối cảnh nhiều dịch bệnh lưu hành như dịch Covid-19, cúm, sởi, thủy đậu, sốt xuất huyết, tay chân miệng… đe dọa sức khỏe cộng đồng và biến đổi khí hậu, ô nhiễm không khí…, tiêm vắc-xin phòng bệnh nói chung và các bệnh do não mô cầu khuẩn nói riêng rất cần thiết.

Để phòng bệnh do não mô cầu khuẩn, các chuyên gia khuyến cáo trẻ từ 2 tháng tuổi và người lớn, nhất là người mắc các bệnh lý mạn tính cần tiêm vắc-xin phòng ngừa sớm.

Các nhóm huyết thanh phòng các chủng gây viêm màng não không phòng ngừa chéo, nên dù trẻ đã được chủng ngừa nhóm B vẫn hoàn toàn có thể nhiễm nhóm A, C, Y và W. Do đó, ngoài tiêm vắc-xin phòng viêm màng não do não mô cầu nhóm B, người dân vẫn cần chú ý tiêm thêm vắc-xin phòng nhóm A, C, Y và W.