Từng được bác sỹ chỉ định tán sỏi với cơ hội khỏi bệnh lên tới 99%, ông từ chối vì tin rằng "thuốc dân gian" sẽ nhẹ nhàng hơn, không đau đớn, chi phí rẻ.

Khi trở lại bệnh viện, ông đã không thể đi tiểu, người gầy rộc, vàng da, mặt phù nề. Kết quả kiểm tra cho thấy chức năng thận chỉ còn dưới 10%, chỉ số creatinine vượt ngưỡng nguy hiểm, cả hai thận gần như đã hỏng hoàn toàn. Ông phải sống phụ thuộc vào máy chạy thận suốt đời, ba buổi mỗi tuần.

Chữa bệnh bằng niềm tin, trả giá bằng sức khỏe

Không riêng gì trường hợp này, một phụ nữ 45 tuổi mắc viêm gan B mạn tính, được chỉ định dùng thuốc kháng virus tại nhà, cũng từ bỏ phác đồ điều trị để theo “thuốc thảo dược chữa khỏi 100%” mua trên mạng. Người bán cam kết thuốc hoàn toàn từ thiên nhiên như cam thảo, nhân trần, táo tàu, không độc hại, lại rẻ tiền. Sau năm tháng, bà quay lại bệnh viện trong tình trạng nhiễm độc gan, xơ gan tiến triển nặng.

Ảnh minh họa.

Các trường hợp thương tâm trên là hồi chuông cảnh tỉnh về thực trạng thuốc “gia truyền” không rõ nguồn gốc vẫn đang âm thầm tàn phá sức khỏe người Việt.

Thực tế, Đông y là một phần quan trọng trong hệ thống y học Việt Nam, nhiều bài thuốc cổ truyền đã được khoa học kiểm chứng và cấp phép lưu hành. Tuy nhiên, sự nhầm lẫn tai hại giữa thuốc Đông y thật và các chế phẩm “giả danh gia truyền” trôi nổi trên thị trường đang khiến người bệnh mất cảnh giác.

Theo lương y Bùi Đắc Sáng (Hội Đông y Hà Nội), thuốc Đông y có thể phát huy hiệu quả nếu được sử dụng đúng người, đúng bệnh, có kiểm định rõ ràng và do lương y có chuyên môn chỉ định.

Hiện, hàng loạt sản phẩm được quảng cáo rầm rộ với các cụm từ như “gia truyền ba đời”, “chữa khỏi không cần khám”, “không tái phát” vẫn đang tràn lan trên mạng xã hội, các chợ online, và cả tiệm thuốc truyền thống.

Một số nhà sản xuất vì lợi nhuận đã pha trộn các hoạt chất nguy hiểm như corticoid, chất chống viêm, hoặc thậm chí là thạch tín, asen - những chất có thể gây tổn thương nội tạng nếu không được chế biến đúng quy cách.

“Các chế phẩm này thường cho cảm giác đỡ đau, dễ chịu ngay sau khi dùng, khiến người bệnh tưởng đã khỏi. Nhưng thực tế, đó là biểu hiện của việc cơ thể đang bị ‘lừa’, trong khi gan, thận, xương khớp... âm thầm bị tàn phá”, bác sỹ Phạm Quang Khải cảnh báo.

Nguyên nhân khiến thuốc giả có “đất sống” là bởi nhiều người bệnh ngại phẫu thuật, sợ đau, mong muốn phương pháp chữa bệnh nhẹ nhàng, chi phí thấp.

Thêm vào đó, tâm lý tin vào các “thầy lang”, “nhà thuốc ba đời” vẫn ăn sâu trong một bộ phận người dân. Khảo sát của Viện Chính sách và Quản lý Y tế cho thấy, 73% người Việt từng sử dụng thuốc truyền thống, nhưng chỉ 34% mua từ nguồn đáng tin cậy. Đáng lo hơn, 68% tin rằng thuốc thảo dược “không có tác dụng phụ”.

Trong khi người bệnh tin tưởng mù quáng, các cơ quan chức năng vẫn đang gặp khó khăn trong việc kiểm soát. Hệ thống kiểm nghiệm với ba viện trung ương và 62 trung tâm kiểm tra thuốc cấp tỉnh hiện vẫn còn thiếu đồng bộ về nhân lực và trang thiết bị. Trong khi đó, các đường dây sản xuất thuốc giả ngày càng hoạt động tinh vi hơn, thậm chí dùng mạng xã hội để rao bán và “livestream” tư vấn điều trị.

Thống kê từ Google cho biết, năm 2022 đã có hơn 2.000 quảng cáo vi phạm về thuốc “gia truyền ba đời”, “cam kết chữa khỏi bệnh” bị gỡ khỏi nền tảng YouTube. Gần đây, lực lượng quản lý thị trường tỉnh Cà Mau đã thu giữ 257 sản phẩm thuốc Đông y không rõ nguồn gốc. Công an tỉnh Thái Nguyên cũng phát hiện nhiều đối tượng rao bán thuốc giả qua mạng, gắn mác “thảo dược gia truyền” chữa các bệnh mãn tính.

Để siết chặt quản lý, Bộ Y tế đã đề xuất nâng mức xử phạt hành chính và hình sự đối với hành vi sản xuất, buôn bán thuốc và thực phẩm chức năng giả.

Luật Dược sửa đổi 2024 và các nghị định liên quan đang được xây dựng nhằm kiểm soát hoạt động bán thuốc trực tuyến. Theo đó, chỉ các cơ sở đủ điều kiện mới được bán thuốc qua mạng, và chỉ được bán thuốc không kê đơn. Đặc biệt, hành vi bán thuốc qua livestream trên nền tảng TikTok, Zalo sẽ bị nghiêm cấm hoàn toàn.

Các chuyên gia cũng đề xuất giải pháp truy xuất nguồn gốc thuốc bằng mã QR, công khai thông tin nhà phân phối, tăng cường kiểm tra các kho thuốc truyền thống và sàn thương mại điện tử. Ngoài ra, cần có chương trình giáo dục cộng đồng về sự nguy hiểm của thuốc giả, đồng thời khuyến khích người dân tuân thủ phác đồ điều trị y học hiện đại.

“Đông y là một phần di sản quý giá của dân tộc, nhưng chỉ nên sử dụng khi có cơ sở khoa học, có bác sỹ kiểm soát chặt chẽ. Đừng để niềm tin sai chỗ khiến bản thân phải đánh đổi bằng sức khỏe, thậm chí là mạng sống”, bác sỹ Khải nhấn mạnh. “Bài học đắt giá từ những ca bệnh thương tâm là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ: đừng vì những lời hứa mơ hồ mà đánh cược cả cuộc đời mình”, vị bác sỹ này cảnh tỉnh.

Ứng dụng robot và công nghệ cao trong nội soi, phẫu thuật tiêu hóa tại Việt Nam

Tại Việt Nam, các bệnh lý đường tiêu hóa đang gia tăng báo động và có xu hướng trẻ hóa. Số lượng người đi khám vì bệnh tiêu hóa tăng khoảng 20% mỗi năm, gây ra gánh nặng bệnh tật ngày càng lớn cho hệ thống y tế và người bệnh.

TS.BS Đỗ Minh Hùng, Giám đốc Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa, hệ thống y tế Tâm Anh cho biết, nhiều bệnh lý tiêu hóa nguy hiểm, kể cả ung thư, thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu.

Các biểu hiện dễ bị nhầm lẫn với rối loạn tiêu hóa thông thường, dẫn đến tình trạng người bệnh chủ quan, không đi khám sớm. “Chỉ đến khi có biểu hiện nghiêm trọng như đi tiêu ra máu, đau bụng kéo dài, nhiều người mới đi khám và phát hiện bệnh đã ở giai đoạn tiến triển. Lúc đó, khối u thường đã to, dính vào các cơ quan và mạch máu lớn, gây khó khăn cho việc phẫu thuật”, TS.BS Hùng chia sẻ.

Ngay cả các bệnh lý tiêu hóa phổ biến như trào ngược dạ dày thực quản, viêm loét dạ dày – tá tràng, viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích, sỏi mật hay bệnh trĩ… cũng thường bị xem nhẹ. Nhiều trường hợp chỉ đến viện khi đã xuất hiện biến chứng như xuất huyết tiêu hóa, đau bụng dữ dội, đi cầu ra máu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống và điều trị.

Với sự hỗ trợ của công nghệ nội soi hiện đại, các tổn thương ở đường tiêu hóa có thể được phát hiện và can thiệp sớm. Khi phát hiện polyp, tổ chức tiền ung thư hay khối u nhỏ, bác sỹ có thể loại bỏ ngay trong quá trình nội soi bằng kỹ thuật cắt hớt dưới niêm mạc (EMR) hoặc cắt tách dưới niêm mạc (ESD).

Đồng thời, nội soi còn giúp lấy mẫu sinh thiết để chẩn đoán mô học, tìm kiếm vi khuẩn H.P – nguyên nhân hàng đầu gây ung thư dạ dày. Việc can thiệp sớm giúp bệnh nhân tránh phải phẫu thuật mở, bảo tồn cấu trúc giải phẫu cơ quan, giảm chi phí và rút ngắn thời gian hồi phục.

Với những bệnh lý nghiêm trọng hơn, nội soi vẫn đóng vai trò quan trọng. Ví dụ như trong điều trị tắc ống mật do sỏi, kỹ thuật nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) có thể can thiệp thành công tới hơn 95% trường hợp. Nội soi còn hỗ trợ điều trị co thắt tâm vị, nong hẹp đường tiêu hóa, đặt stent trong ung thư không còn khả năng phẫu thuật, hay cầm máu trong loét tiêu hóa, giãn tĩnh mạch, thậm chí lấy dị vật trong đường tiêu hóa.

Không dừng lại ở nội soi chẩn đoán và điều trị, lĩnh vực phẫu thuật tiêu hóa tại Việt Nam đang có những bước tiến vượt bậc với sự hỗ trợ của robot và các thiết bị công nghệ cao.

Hiện nay, hầu hết các ca phẫu thuật phức tạp như cắt dạ dày, cắt đại tràng, cắt thực quản, cắt ghép gan, phẫu thuật tụy… đều có thể được thực hiện bằng phương pháp nội soi, thay vì mổ mở như trước đây. Nhờ ứng dụng công nghệ hiện đại, độ chính xác và an toàn của các ca mổ được nâng lên đáng kể.

Một trong những đột phá nổi bật là việc một số cơ sở y tế đưa vào sử dụng hệ thống robot phẫu thuật Da Vinci Xi, phiên bản hiện đại nhất khu vực Đông Nam Á hỗ trợ bác sỹ thực hiện các ca phẫu thuật ung thư tiêu hóa phức tạp. Robot giúp tăng độ chính xác, giảm xâm lấn tối đa, hạn chế đau đớn, chảy máu, đồng thời rút ngắn thời gian nằm viện và phục hồi sau mổ.

So với mổ mở truyền thống, các ca mổ bằng robot hoặc nội soi hiện đại chỉ cần vết rạch nhỏ 5 - 10 mm. Điều này không chỉ giúp người bệnh phục hồi nhanh, ít biến chứng mà còn đảm bảo yếu tố thẩm mỹ, đặc biệt quan trọng với bệnh nhân trẻ tuổi hoặc người lao động trở lại công việc sớm.

Việc ứng dụng robot và công nghệ cao trong nội soi, phẫu thuật tiêu hóa tại Việt Nam đã và đang mở ra cơ hội lớn cho người bệnh tiếp cận các phương pháp điều trị tiên tiến, an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả điều trị tối ưu, các chuyên gia khuyến cáo người dân cần chủ động khám tầm soát tiêu hóa định kỳ, không nên đợi đến khi có triệu chứng rõ rệt mới đi khám. Phát hiện sớm, can thiệp đúng lúc luôn là chìa khóa vàng trong điều trị các bệnh lý tiêu hóa, đặc biệt là ung thư.

Suy thận vì thói quen thức khuya, uống nước ngọt

Một cô gái 27 tuổi đã phải ghép thận do suy thận giai đoạn cuối, hậu quả từ lối sống thiếu lành mạnh kéo dài suốt nhiều năm, bao gồm thức khuya triền miên và tiêu thụ nhiều nước ngọt. Ca ghép được thực hiện nhờ sự hiến tặng quả thận từ người mẹ.

“Những thói quen này em duy trì từ thời còn đi học. Lúc đó em thấy cơ thể chịu được nên không nghĩ là sẽ hại sức khỏe đến vậy”, cô gái chia sẻ vào ngày 2/6, hơn hai tuần sau khi được ghép thận tại Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á, phối hợp với êkip từ Bệnh viện Chợ Rẫy. Hiện sức khỏe của cả người cho và người nhận đều ổn định, thận ghép hoạt động tốt.

Trước đó, đầu năm 2024, cô bắt đầu có triệu chứng như mất ngủ triền miên, mỗi đêm chỉ ngủ khoảng hai tiếng, đau nhức tay chân, phù chân, ho có đờm, khó thở. Tin rằng đây là những dấu hiệu tạm thời, cô không đi khám cho đến khi bất ngờ ngất xỉu tại nơi làm việc. Khi nhập viện, cô được chẩn đoán suy thận giai đoạn cuối và phải lọc máu cấp cứu.

“Khi nghe bác sỹ nói phải chạy thận suốt đời hoặc ghép thận mới có thể sống, em như sụp đổ”, cô gái nói. Sau thời gian điều trị bằng lọc máu không cải thiện, các bác sỹ tư vấn ghép thận là giải pháp tối ưu. Người mẹ đã tình nguyện hiến một quả thận để cứu con.

Theo BS.CK1 Vũ Lệ Anh, Trưởng khoa Nội Thận, Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á, đây không phải là trường hợp hiếm. Ngày càng nhiều bệnh nhân trẻ nhập viện trong tình trạng suy thận nặng, nguyên nhân chủ yếu đến từ thói quen sống thiếu lành mạnh và sự chủ quan với sức khỏe. “Người trẻ thường không quan tâm đến những dấu hiệu bất thường nhẹ, khi đến bệnh viện thì thận đã tổn thương không thể hồi phục”, bác sỹ nói.

Trường hợp cô gái 27 tuổi không mắc các bệnh lý thận mạn tính do di truyền, không có tiền sử đái tháo đường, lupus hay tăng huyết áp – những nguyên nhân phổ biến gây suy thận. Thay vào đó, bác sỹ kết luận nguyên nhân chính là do rối loạn hệ miễn dịch xuất phát từ lối sống không lành mạnh như thức khuya kéo dài, sử dụng nhiều nước ngọt, ăn uống mất cân bằng.

“Thức khuya làm rối loạn đồng hồ sinh học, trong khi tiêu thụ nước ngọt và thực phẩm chế biến sẵn lại tăng gánh nặng cho thận. Những yếu tố này kết hợp lâu dài có thể dẫn đến tổn thương cấu trúc cầu thận, tiến triển thành suy thận mạn mà người bệnh không hề nhận ra”, bác sỹ Lệ Anh lý giải.

Hiện nay, ghép thận là phương pháp điều trị tối ưu cho bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối nhưng không phải ai cũng có điều kiện thực hiện. Ghép thận là kỹ thuật cao, chỉ triển khai ở một số bệnh viện lớn tại TP.HCM và Hà Nội. Dù Việt Nam đã thực hiện hơn 8.000 ca ghép tạng trong 31 năm qua, nhưng hiện vẫn còn khoảng 4.000 người đang chờ ghép, phần lớn là ghép thận và gan.

Thống kê từ Bộ Y tế cho thấy, Việt Nam có hơn 10 triệu người mắc bệnh thận mạn tính, mỗi năm có khoảng 8.000 ca mới. Trong đó, khoảng 800.000 bệnh nhân cần lọc máu định kỳ, tương đương 0,1% dân số. Tuy nhiên, cả nước chỉ có khoảng 5.500 máy chạy thận phục vụ 33.000 người, dẫn đến tình trạng quá tải và bỏ sót điều trị. Bệnh thận hiện đứng thứ 8 trong số các nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam.

Các bác sỹ khuyến cáo, người trẻ cần thay đổi lối sống theo hướng khoa học hơn để phòng ngừa suy thận từ sớm. Uống đủ 2 lít nước lọc mỗi ngày, ăn uống cân bằng dinh dưỡng, tránh thực phẩm chiên rán, đường hóa học. Quan trọng nhất là ngủ đủ giấc theo đúng nhịp sinh học và duy trì vận động thể chất thường xuyên. Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ cũng giúp phát hiện sớm những rối loạn chức năng thận tiềm ẩn.

“Thận là cơ quan âm thầm làm việc, chỉ khi tổn thương nặng mới bộc lộ triệu chứng. Khi đó, người bệnh thường đã đánh mất cơ hội vàng để điều trị hiệu quả”, bác sỹ Lệ Anh nhấn mạnh.