Can thiệp bào thai nhằm nâng cao chất lượng dân số trong kỷ nguyên sinh thấp

Tại Hội nghị Khoa học thường niên 2025 do Viện TAMRI vừa tổ chức, ThS.BS Đinh Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế khẳng định rằng, phát hiện sớm và can thiệp kịp thời các dị tật bào thai không chỉ giúp trẻ sinh ra khỏe mạnh, phát triển toàn diện mà còn góp phần giảm thiểu gánh nặng y tế, xã hội và đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững quốc gia trong bối cảnh mức sinh giảm xuống chỉ còn 1,91 con/phụ nữ, thấp hơn mức sinh thay thế.

Ảnh minh họa.

Mỗi năm, Việt Nam ghi nhận khoảng 40.000 trẻ mắc dị tật bẩm sinh, trong đó có những bệnh lý nghiêm trọng như teo cơ tủy sống, tan máu bẩm sinh (Thalassemia), hội chứng Down và nhiều rối loạn di truyền khác, gây ảnh hưởng lớn đến thể chất, trí tuệ của trẻ và làm tăng gánh nặng kinh tế cho gia đình cũng như hệ thống y tế.

Theo ông Tuấn, bên cạnh các chính sách khuyến khích sinh con, một giải pháp không thể thiếu chính là tăng cường năng lực y học bào thai, bao gồm sàng lọc, chẩn đoán và can thiệp trước sinh. Hiện nay, nhiều bệnh viện tại Việt Nam đã đầu tư mạnh mẽ vào lĩnh vực này, với trang thiết bị hiện đại và đội ngũ chuyên gia được đào tạo bài bản.

Đặc biệt, Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị đã nêu rõ định hướng khuyến khích người dân chủ động tiếp cận dịch vụ khám sức khỏe tiền hôn nhân, sàng lọc trước sinh và sơ sinh như một phần trong chiến lược nâng cao chất lượng dân số.

Ths.Hà Tố Nguyên, Phó chủ tịch Chi hội Siêu âm Việt Nam, Giám đốc Trung tâm Y học bào thai cho biết, lĩnh vực chẩn đoán và can thiệp trước sinh tại Việt Nam đang phát triển rất nhanh, bắt kịp tiêu chuẩn quốc tế.

Nhờ hệ thống máy siêu âm 4D, MRI hiện đại cùng các công nghệ di truyền phân tử tiên tiến, bác sỹ có thể phát hiện nhiều dị tật thai nhi và biến chứng thai kỳ từ rất sớm, qua đó xây dựng phác đồ theo dõi hoặc thực hiện các kỹ thuật can thiệp ngay từ trong bụng mẹ như phẫu thuật laser điều trị hội chứng truyền máu song thai, truyền máu bào thai, đặt shunt giải quyết tắc nghẽn đường tiểu hay can thiệp tim thai...

Tại Hội nghị, nhiều chuyên gia quốc tế hàng đầu trong lĩnh vực y học bào thai đánh giá cao tiềm năng phát triển của Việt Nam. GS.Steven Shaw, Trưởng khoa Sản, Bệnh viện Chang Gung Memorial (Đài Loan) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng quy trình sàng lọc bài bản từ quý đầu thai kỳ kết hợp siêu âm hình thái học chi tiết ở quý hai, giúp phát hiện khoảng 80% dị tật thai nếu thực hiện đúng và đầy đủ.

GS.Luming Sun, chuyên gia can thiệp bào thai hàng đầu Trung Quốc cho biết, thách thức lớn nhất hiện nay của kỹ thuật can thiệp bào thai là nguy cơ sinh non và vỡ ối sớm, đặc biệt trong các trường hợp song thai hoặc bệnh lý phức tạp, vì vậy xu hướng tương lai sẽ là phát triển các phương pháp ít xâm lấn, ứng dụng công nghệ robot và thiết bị chuyên dụng để giảm thiểu rủi ro, tối ưu hóa an toàn cho thai nhi.

Còn GS.Sun Chen, Giám đốc Trung tâm Tim mạch Nhi, Bệnh viện Xinhua - người đầu tiên thực hiện thành công các ca can thiệp tim thai tại Trung Quốc nhấn mạnh rằng, các kỹ thuật này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa Y học bào thai, Sản khoa, Tim mạch và Nhi khoa để đảm bảo thành công trong điều trị các dị tật tim bẩm sinh nặng từ giai đoạn bào thai.

GS.Steven Shaw nhận định, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành điểm đến y tế trong lĩnh vực này, đồng thời kỳ vọng sẽ có thêm nhiều hợp tác quốc tế để chia sẻ kinh nghiệm, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn lực chất lượng cao trong tương lai.

Trong bối cảnh tỷ lệ sinh đang sụt giảm mạnh, việc đầu tư vào y học bào thai không chỉ là bước tiến về mặt y học mà còn là chiến lược căn cơ giúp nâng cao chất lượng dân số, bảo đảm sự phát triển bền vững của đất nước trong những thập kỷ tới.

Người Việt mắc ung thư thực quản ở tuổi trẻ hơn nhiều nước

Tỷ lệ người Việt dưới 50 tuổi mắc ung thư thực quản cao gấp 6-8 lần so với Trung Quốc, Hàn Quốc và gần gấp đôi so với Thái Lan, Philippines.

Đây là thực trạng đáng báo động về xu hướng trẻ hóa ung thư, đặc biệt liên quan đến lối sống và thói quen sinh hoạt của người Việt hiện nay.

Dẫn phân tích dữ liệu GLOBOCAN 2022 cho thấy tại Việt Nam, có đến 16,2% bệnh nhân ung thư thực quản nằm trong nhóm tuổi dưới 50. Tỷ lệ này cao hơn rất nhiều so với các nước trong khu vực như Trung Quốc (2,6%), Hàn Quốc (3,3%), Thái Lan (9,4%) và Philippines (9,7%).

Tỷ lệ được tính dựa trên phần trăm số ca mắc ung thư thực quản ở người dưới 50 tuổi trên tổng số bệnh nhân mắc bệnh này tại từng quốc gia. Quy mô nghiên cứu tương ứng với số lượng bệnh nhân là: 3.690 ca tại Việt Nam, 224.000 ca tại Trung Quốc, 2.390 ca tại Hàn Quốc, 3.290 ca tại Thái Lan và 1.440 ca tại Philippines.

Ghi nhận toàn cầu cho thấy, ung thư thực quản chủ yếu xuất hiện ở nhóm người trên 70 tuổi. Tuy nhiên, tại Việt Nam, độ tuổi trung bình của bệnh nhân là khoảng 60 tuổi cho thấy sự dịch chuyển xu hướng bệnh về nhóm tuổi trẻ hơn. Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) cũng cảnh báo, từ năm 2022 đến 2050, tỷ lệ ung thư thực quản ở người trẻ Việt Nam sẽ tiếp tục tăng.

Tại TP.HCM, một nghiên cứu quần thể được PGS-TS.Phạm Hùng Cường, Phó giám đốc chuyên môn Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM thực hiện cho thấy, trong giai đoạn từ năm 2003 đến 2016, toàn thành phố ghi nhận 1.384 ca mắc ung thư thực quản mới. Trong đó, bệnh nhân dưới 50 tuổi chiếm 15,3%. Dù là dữ liệu từ hơn 10 năm trước, song đây là nghiên cứu quần thể đầu tiên về ung thư thực quản tại TP.HCM và phản ánh phần nào thực trạng hiện nay.

So sánh với số liệu từ GLOBOCAN, nghiên cứu này cho thấy sự tương đồng, củng cố thêm nhận định rằng tỷ lệ ung thư thực quản ở người trẻ tại Việt Nam đang ở mức rất cao.

Theo Thầy thuốc nhân dân.TS.BS.CKII Phạm Xuân Dũng, nguyên Giám đốc Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM, hiện là Giám đốc Trung tâm Ung bướu Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, những số liệu này là cơ sở quan trọng để các chuyên gia tiếp tục nghiên cứu, xây dựng chiến lược sàng lọc, phòng ngừa, phát hiện sớm và điều trị hiệu quả hơn ung thư thực quản.

Với người trẻ, bác sỹ khuyến cáo cần khám sức khỏe định kỳ hoặc đi khám ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ như khó nuốt, sụt cân không rõ nguyên nhân, đau tức vùng ngực hoặc cảm giác vướng khi nuốt.

Dù chưa xác định được nguyên nhân cụ thể khiến tỷ lệ ung thư thực quản ở người trẻ Việt Nam cao hơn so với các nước, song theo PGS-TS. Hùng Cường, phần lớn các trường hợp ung thư thực quản ở Việt Nam là ung thư biểu mô tế bào gai, loại ung thư có liên quan chặt chẽ đến thói quen sử dụng rượu bia và thuốc lá.

Người thường xuyên sử dụng đồ uống có cồn, đặc biệt là rượu mạnh trong thời gian dài có nguy cơ cao mắc ung thư thực quản. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mức tiêu thụ rượu, bia của người Việt Nam ở mức cao so với các nước châu Á, với trung bình mỗi người trên 15 tuổi tiêu thụ khoảng 9,3 lít cồn nguyên chất mỗi năm.

Việt Nam hiện có khoảng 16 triệu người trưởng thành hút thuốc lá. Trong thuốc lá chứa hơn 60 chất độc hại như formaldehyde, arsenic, benzen, chất phóng xạ… Những chất này làm suy giảm hệ miễn dịch và có thể gây đột biến gen, từ đó dẫn đến ung thư. Đặc biệt, khi người hút thuốc kết hợp uống rượu, nguy cơ ung thư thực quản tăng gấp nhiều lần.

Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh này, bao gồm: chế độ ăn ít rau xanh, trái cây; thói quen ăn đồ chiên xào, nướng ở nhiệt độ cao; hoặc thường xuyên tiêu thụ thực phẩm nhiều dầu mỡ. Những thói quen này dễ làm tổn thương niêm mạc thực quản, lâu dài có thể dẫn đến đột biến tế bào.

Các bệnh lý như trào ngược dạ dày - thực quản, hội chứng Barrett thực quản, viêm teo dạ dày, co thắt tâm vị… cũng được ghi nhận là yếu tố nguy cơ. Những tổn thương mạn tính tại thực quản có thể làm thay đổi cấu trúc tế bào, tăng khả năng phát triển thành ung thư. Ngoài ra, thừa cân và béo phì cũng là yếu tố nguy cơ cao, vì chúng làm tăng tình trạng trào ngược, từ đó ảnh hưởng xấu đến thực quản.

Trước thực trạng này, các chuyên gia khuyến cáo cần tăng cường công tác truyền thông, giáo dục cộng đồng về nguy cơ ung thư thực quản ở người trẻ, đồng thời đẩy mạnh sàng lọc, phát hiện sớm và can thiệp kịp thời nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm gánh nặng bệnh tật trong tương lai.

Nữ bệnh nhân mắc bướu giáp khổng lồ chèn ép vùng cổ, từng nhiều lần hoãn phẫu thuật

Bệnh viện Nội tiết Trung ương vừa tiếp nhận điều trị cho một nữ bệnh nhân 41 tuổi đến từ Phú Thọ trong tình trạng bướu giáp phát triển khổng lồ, gây chèn ép nghiêm trọng vùng cổ, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày và chất lượng cuộc sống.

Bệnh nhân B.T.N được chẩn đoán mắc Basedow, một bệnh lý tự miễn điển hình của tuyến giáp từ năm 2019. Trong nhiều năm qua, bệnh nhân được điều trị định kỳ bằng thuốc kháng giáp tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, tình trạng cổ to lên nhanh chóng, bướu phát triển với kích thước lớn bất thường, gây cảm giác nuốt vướng, khó thở, mất ngủ và ảnh hưởng đến yếu tố thẩm mỹ.

Kết quả xét nghiệm cho thấy hormon tuyến giáp của bệnh nhân đang ở trạng thái bình giáp, song nồng độ kháng thể TRAb và Anti-TPO trong huyết thanh lại tăng cao. Hình ảnh siêu âm cho thấy tuyến giáp có thể tích rất lớn, nhu mô không đều, chứa nhiều nang và khó xác định chính xác kích thước do vượt ra ngoài khuôn hình siêu âm thông thường.

Theo TS.Lê Thị Việt Hà, Trưởng khoa Bệnh lý tuyến giáp, Bệnh viện Nội tiết Trung ương, đây là một trường hợp điển hình cho thấy sự phức tạp trong điều trị các bệnh lý tuyến giáp, đặc biệt là khi bướu phát triển quá lớn gây chèn ép các cơ quan vùng cổ.

Bệnh nhân từng nhiều lần được hội chẩn phẫu thuật nhưng chưa thể tiến hành do bướu tăng sinh mạch mạnh, khiến điều kiện tiền phẫu không đảm bảo an toàn. Hiện tại, sau quá trình điều trị nội khoa ổn định, bệnh nhân bày tỏ nguyện vọng được phẫu thuật để loại bỏ khối bướu, cải thiện chức năng hô hấp và sinh hoạt.

Qua trường hợp này, bác sỹ Lê Thị Việt Hà khuyến cáo người dân nên chủ động đi khám khi có các dấu hiệu bất thường ở vùng cổ như cổ to nhanh, cảm giác nuốt vướng, khó thở, khàn tiếng kéo dài hoặc có triệu chứng của cường giáp, suy giáp. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng hướng là chìa khóa quan trọng giúp người bệnh tránh được những biến chứng nguy hiểm và nâng cao chất lượng cuộc sống.

“Phát hiện sớm, điều trị chuẩn, kỹ thuật hiện đại” là thông điệp được các bác sỹ nhấn mạnh trong công tác điều trị các bệnh lý tuyến giáp hiện nay.

Mang Tết Trung thu yêu thương đến hàng nghìn em nhỏ trong Bệnh viện Nhi Trung ương

Mỗi dịp Tết Trung thu, những bệnh nhi đang điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương lại được đón nhận không khí đoàn viên, ấm áp dù phải xa gia đình.

Năm nay, chương trình “Trung thu yêu thương” tiếp tục mang đến niềm vui, quà tặng và nhiều hoạt động ý nghĩa cho hơn 2.000 bệnh nhi cùng người thân, giúp các em có một mùa Trung thu thật đặc biệt và ý nghĩa ngay trong bệnh viện.

Tại Hà Nội, Bệnh viện Nhi Trung ương là nơi khám và điều trị cho rất nhiều trẻ em với số lượng bệnh nhi mỗi ngày lên đến 4.000-5.000 ca khám ngoại trú và khoảng 2.000 bé điều trị nội trú. Để góp phần xoa dịu nỗi đau bệnh tật và tạo không khí vui tươi cho các bé, bệnh viện phối hợp cùng các nhà hảo tâm tổ chức chương trình “Trung thu yêu thương”.

TS.Hoàng Minh Phương, Phó giám đốc Bệnh viện cho biết, đây là hoạt động thường niên nhằm mang lại sự ấm áp, niềm vui cho các bệnh nhi không thể về nhà cùng gia đình trong dịp Tết đoàn viên.

Năm nay, Ban Tổ chức đã chuẩn bị chu đáo hơn 44 gian hàng hội chợ miễn phí với nhiều món quà như đồ chơi, gấu bông, bánh trung thu, đèn lồng và sữa cùng khu vui chơi sáng tạo dành cho các bé với các trò chơi dân gian, tô tượng, làm đèn trung thu.

Trước đó, vào ngày 1/10, các em nhỏ và gia đình cũng được thưởng thức các tiết mục biểu diễn nghệ thuật đặc sắc như văn nghệ, ảo thuật, xiếc… tạo nên không khí rộn ràng, sôi động.

Phòng Công tác xã hội bệnh viện còn kết nối các nhà hảo tâm để trang trí 12 mâm cỗ Trung thu tại các khoa phòng, giúp các bệnh nhi cảm nhận trọn vẹn không khí Tết Trung thu ngay trong bệnh viện. Chương trình cũng phát hơn 2.300 phiếu quà miễn phí từ 40 gian hàng, đồng thời hỗ trợ viện phí, thuốc men và suất ăn cho các bé có hoàn cảnh khó khăn.

Từ ngày 15/9 đến 3/10, Phòng Công tác xã hội đã tiếp nhận và trao hỗ trợ trị giá hơn 1,6 tỷ đồng cho gần 600 lượt bệnh nhi; trao 1.692 phần lì xì, gần 6.000 suất cơm cháo và hơn 8.400 suất quà tận phòng bệnh, mang niềm vui đến từng em nhỏ.

Theo TS.Hoàng Minh Phương, các hoạt động thiện nguyện như thế này không chỉ giúp bệnh nhi bớt căng thẳng, vui vẻ hơn mà còn góp phần nâng cao hiệu quả điều trị nhờ sự hợp tác tốt hơn giữa bệnh nhân và bác sỹ.

Ước tính tổng kinh phí tổ chức chương trình “Trung thu yêu thương” năm nay là khoảng 2,1 tỷ đồng, bao gồm quà tặng, hiện vật và các hoạt động nghệ thuật, vui chơi.