Một trong những nội dung quan trọng của Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng là miễn trách nhiệm cho cá nhân tham giá cơ cấu lại tổ chức tín dụng yếu kém không được Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng ý.

Theo Dự thảo, cán bộ, công chức, thành viên ban kiểm soát đặc biệt, người của tổ chức tín dụng được Ngân hàng Nhà nước chỉ định tham gia xây dựng, tổ chức thực hiện, hỗ trợ cơ cấu lại tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt được pháp luật bảo vệ.

Ngân hàng Nhà nước kiến nghị miễn trách nhiệm cho các cá nhân này trong trường hợp đã thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao trung thực, đúng quy định pháp luật, đúng phương án được duyệt, vì lợi ích chung của hệ thống tổ chức tín dụng, bao gồm cả trường hợp phương án cơ cấu lại tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt không đạt được mục tiêu đã được phê duyệt.

Ủy ban Kinh tế của Quốc hội (Cơ quan thẩm tra Dự thảo) bày tỏ quan điểm đồng tình với đề xuất này khi cho rằng, cán bộ Ngân hàng Nhà nước tham gia ban kiểm soát đặc biệt, cá nhân được điều động tham gia vào quá trình cơ cấu lại tổ chức tín dụng yếu kém phải tham gia xử lý một công việc rất khó, phức tạp, không có tiền lệ, quy định của pháp luật lại chưa được đầy đủ dễ dẫn đến gặp rủi ro pháp lý.

“Từ thực tế đó, không ít cán bộ tìm cách từ chối khi được giao thực hiện nhiệm vụ liên quan đến xử lý tổ chức tín dụng yếu kém. Thiếu hụt nguồn nhân lực tham gia xử lý tổ chức tín dụng yếu kém là vấn đề đang vướng mắc hiện nay”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, ông Vũ Hồng Thanh cho biết.

Vẫn theo ông Thanh, nguyên tắc cốt lõi về thanh tra, giám sát trong Basel II cũng quy định về việc cán bộ của cơ quan quản lý phải được bảo vệ khỏi trách nhiệm dân sự và hình sự đối với các hành động, thiếu sót trong quá trình thực thi nhiệm vụ được giao trên tinh thần công tâm, trung thực. Nhiều nước trển thế giới như EU, Hoa Kỳ, Singapore... cũng có quy định tương tự.

“Để đảm bảo nguồn nhân lực chất lượng tham gia cơ cấu lại tổ chức tín dụng yếu kém, việc có quy định về miễn trách nhiệm đối với người tham gia là rất cần thiết”, ông Thanh bày tỏ quan điểm ủng hộ.

“Tâm lý anh em rất hoang mang, nặng nề khi buộc phải tham gia ban kiểm soát đặc biệt xử lý tổ chức tín dụng nằm trong diện kiểm soát đặc biệt vì không thể nào dự báo được rủi ro có thể xảy ra trong quá trình kiểm soát đặc biệt”, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, ông Lê Minh Hưng trần tình.  

Tuy nhiên, đề xuất này đã bị Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân bác bỏ vì không rõ miễn trách nhiệm gì, trách nhiệm hành chính, dân sự hay hình sự.

“Luật Cán bộ, công chức đã quy định, cán bộ, công chức được pháp luật bảo vệ khi thi hành công vụ. Có nghĩa là cán bộ, công chức được phân công tái cơ cấu ngân hàng yếu kém thì không có lý do gì mà pháp luật không bảo vệ nếu họ thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ, tuân thủ đúng pháp luật”, Chủ tịch Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, bà Lê Thị Nga cũng không đồng tình với đề xuất của Ngân hàng Nhà nước và Ủy ban Kinh tế khi dẫn chứng Bộ luật Hình sự. Theo bà, Bộ luật Hình sự đã quy định cụ thể căn cứ miễn trách nhiệm hình sự, trong đó không có quy định miễn trách nhiệm hình sự đối với thành viên ban kiểm soát đặc biệt và cán bộ, công chức, viên chức; người được cử tham gia xây dựng, tổ chức thực hiện, hỗ trợ cơ cấu lại tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt.

Dẫn chứng các đại án ngân hàng làm thất thoát, tham ô, tham nhũng, chiếm đoạt hàng chục ngàn tỷ đồng đã và đang được xét xử, bà Nga lo lắng: “Nếu luật chuyên ngành nào cũng có điều khoản miễn trách nhiệm hành chính, dân sự, hình sự thì sẽ phá vỡ hệ thống pháp luật”.

“Khi thành lập ban kiểm soát đặc biệt, chỉ định thành viên tham gia xây dựng, tổ chức thực hiện, hỗ trợ thực hiện cơ cấu lại tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt, ngoài cán bộ, công chức của Ngân hàng Nhà nước, chúng tôi phải trưng dụng các chuyên gia tài chính - ngân hàng, những người có kinh nghiệm, năng lực tại các ngân hàng thương mại. Những cá nhân này không phải là cán bộ, công chức nên không được bảo vệ theo Luật Cán bộ, công chức. Vì vậy, pháp luật cũng phải có quy định bảo vệ những người này khi thực thi công vụ đúng quy định pháp luật, đúng phương án được duyệt”, ông Lê Minh Hưng bảo lưu quan điểm.

Chia sẻ với băn khoăn, lo lắng của ngành ngân hàng, nhưng theo Phó chủ tịch Quốc hội, ông Phùng Quốc Hiển, quy định miễn trách nhiệm cho thành viên ban kiểm soát đặc biệt, thành viên tham gia xây dựng, tổ chức thực hiện, hỗ trợ cơ cấu lại tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt là thừa bởi những người này thực thi đúng pháp luật, thực hiện đúng nhiệm vụ, quyền hạn được giao tức là họ không vi phạm thì không có pháp luật nào xử lý.

“Quy định các đối tượng này được pháp luật bảo vệ; không chịu trách nhiệm nếu thực hiện đúng nhiệm vụ, quyền hạn được giao tương tự quy định bán đấu giá tài sản phải theo thị trường. Nhưng lại “thòng” thêm câu, có thể bán thấp hơn giá khởi điểm, giá trị tài sản theo sổ sách kế toán. Đã là giá thị trường thì có thể thấp hơn, cao hơn hoặc bằng giá khởi điểm, giá trị sổ sách kế toán thì còn thêm câu có thể được bán thấp hơn làm gì”, ông Hiển so sánh.

Phó chủ tịch Quốc hội, bà Tòng Thị Phóng cũng cho rằng, quy định pháp luật bảo vệ, miễn trách nhiệm cho cá nhân khi xử lý ngân hàng yếu kém trong Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Các tổ chức tín dụng vừa thừa, vừa thiếu. “Những nội dung này đã có các luật khác điều chỉnh rồi thì ghi vào luật này làm gì khiến hệ thống pháp luật thêm rối rắm”, bà Phóng phát biểu.