Những nỗ lực đổi mới mạnh mẽ thời gian qua đã cho thấy ngành Y tế Thủ đô đang xây dựng một mạng lưới y tế gần dân, hiệu quả và bền vững.

Trạm y tế xã, phường lâu nay vẫn giữ vị trí tuyến đầu trong công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Với vai trò là nơi gần dân nhất, các trạm y tế tiếp nhận và xử lý nhanh chóng các nhu cầu y tế thiết yếu, từ dự phòng, khám chữa bệnh ban đầu, quản lý sức khỏe cho đến triển khai các chương trình y tế cộng đồng.

Những nỗ lực đổi mới mạnh mẽ thời gian qua đã cho thấy ngành Y tế Thủ đô đang xây dựng một mạng lưới y tế gần dân, hiệu quả và bền vững.

Sau giai đoạn sắp xếp, kiện toàn theo mô hình chính quyền hai cấp, tổ chức các trạm y tế đã ổn định và phát huy hiệu quả như “cánh tay nối dài” của hệ thống y tế Thủ đô.

Ngay từ khi chính quyền địa phương 2 cấp chính thức hoạt động từ ngày 1/7/2025, Sở Y tế Hà Nội đã thành lập các tổ công tác hỗ trợ chuyên môn cho 126 trạm y tế xã, phường trên địa bàn. Đồng thời, nhiều công văn chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ được ban hành nhằm đảm bảo hoạt động khám chữa bệnh và phòng chống dịch bệnh diễn ra liên tục, không bị gián đoạn.

Việc bàn giao các cơ sở điều trị Methadone cho trạm y tế xã, phường giúp duy trì ổn định hoạt động điều trị và cấp phát thuốc cho hàng nghìn bệnh nhân; bên cạnh đó, các hoạt động chăm sóc điều trị HIV/AIDS và các chương trình y tế mục tiêu khác cũng được triển khai hiệu quả.

Hệ thống y tế cơ sở không chỉ thực hiện tốt các chương trình phòng chống dịch bệnh, chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em, kế hoạch hóa gia đình mà còn chủ động áp dụng mô hình bác sĩ gia đình, phát triển hồ sơ sức khỏe điện tử và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý y tế.

Các hoạt động tiêm chủng mở rộng, khám sàng lọc bệnh không lây nhiễm được duy trì thường xuyên, góp phần giảm tải cho bệnh viện tuyến trên và nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng bệnh.

Một trong những giải pháp trọng tâm để nâng cao hiệu quả y tế cơ sở là tăng cường năng lực chuyên môn cho cán bộ trạm y tế.

Sở Y tế Hà Nội đã tổ chức nhiều lớp đào tạo, cập nhật kiến thức về y tế dự phòng, kiểm soát dịch bệnh, chăm sóc sức khỏe sinh sản và phòng chống bệnh không lây nhiễm, giúp đội ngũ y tế tuyến đầu ngày càng chuyên nghiệp và đáp ứng tốt hơn nhu cầu chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Thực tế tại địa phương cũng ghi nhận những chuyển biến tích cực. Ông Nguyễn Khắc Thúy, Trạm trưởng Trạm Y tế phường Long Biên cho biết, dù mới triển khai chính quyền hai cấp, các chương trình y tế đã được thực hiện liên tục và đồng bộ.

Tuy nhiên, khó khăn về nhân sự và phần mềm quản lý sức khỏe điện tử vẫn tồn tại, đòi hỏi sự hỗ trợ và tập huấn thêm từ các đơn vị chức năng.

Trong khi đó, tại xã Thanh Oai, việc duy trì nhiều điểm trạm y tế giúp người dân thuận tiện tiếp cận dịch vụ, đồng thời tăng cường công tác tuyên truyền, kiểm soát dịch bệnh và nâng cao chất lượng khám chữa bệnh ban đầu, góp phần giảm tỷ lệ mắc bệnh và tăng tuổi thọ.

Trước những thách thức từ già hóa dân số và gia tăng bệnh không lây nhiễm, củng cố hệ thống y tế cơ sở trở thành nhiệm vụ chiến lược.

Hà Nội đặt mục tiêu mỗi người dân đều có bác sĩ riêng, mỗi gia đình có trạm y tế gần nhất, tạo thành điểm tựa sức khỏe vững chắc.

Phó giám đốc Sở Y tế Hà Nội, ông Nguyễn Đình Hưng, nhấn mạnh quy mô rộng lớn hơn của xã, phường sau sáp nhập đòi hỏi phải có đầu tư tương xứng về hạ tầng và nhân lực để đáp ứng song song nhiệm vụ quản lý hành chính và chuyên môn.

Dù đã có nhiều tiến bộ, một số trạm y tế vẫn còn gặp khó khăn về nhân lực và cơ sở vật chất xuống cấp, làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động.

Do đó, các trạm y tế tích cực tham mưu chính quyền địa phương tiếp tục quan tâm đầu tư, đồng thời nhận được sự hỗ trợ chuyên môn từ các phòng chức năng, trung tâm kiểm soát bệnh tật và các đơn vị liên quan.

Giám đốc CDC Hà Nội, ông Bùi Văn Hào cho biết, Trung tâm đã thiết lập các đội cơ động hỗ trợ kỹ thuật và chuyên môn cho các trạm y tế trong công tác giám sát và xử lý dịch bệnh truyền nhiễm, đặc biệt trong các dịp lễ lớn, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng một cách hiệu quả.

Hà Nội đang từng bước cụ thể hóa quan điểm “lấy người dân làm trung tâm, lấy y tế cơ sở làm nền tảng” trong chiến lược phát triển y tế. Từ kiện toàn tổ chức, nâng cao năng lực chuyên môn, áp dụng công nghệ số đến tăng cường y tế dự phòng, tất cả đều hướng tới xây dựng nền y tế công bằng, chất lượng, hiệu quả và bền vững.

Dù vẫn còn nhiều thách thức về nhân lực và cơ sở vật chất, với sự chỉ đạo quyết liệt của thành phố, sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và tinh thần tận tụy của đội ngũ y tế, các trạm y tế xã, phường tại Hà Nội ngày càng khẳng định vai trò là “người gác cổng” sức khỏe cho cộng đồng, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và bảo vệ sức khỏe nhân dân trong giai đoạn phát triển mới.

Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 9/9/2025 của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, đặc biệt nhấn mạnh vai trò của y tế dự phòng và y tế cơ sở.

Đây được xem là một dấu mốc quan trọng, mở ra kỳ vọng mới cho việc xây dựng một hệ thống y tế nền tảng, hiệu quả và công bằng hơn trong công tác chăm sóc sức khỏe toàn dân.

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, Nghị quyết số 72 xác định rõ, hệ thống y tế dự phòng sẽ được kiện toàn, phát triển theo hướng hiện đại, đủ năng lực giám sát, cảnh báo sớm và khống chế kịp thời dịch bệnh.

Việc tổ chức triển khai các hoạt động phòng, chống dịch bệnh sẽ được thực hiện chủ động, từ sớm, từ xa, và từ cơ sở; sẵn sàng ứng phó với các tình huống y tế công cộng khẩn cấp.

Bên cạnh đó, việc nâng cao chất lượng, hiệu quả của y tế cơ sở được đặt làm trọng tâm. Trạm y tế cấp xã sẽ được hoàn thiện về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy theo mô hình đơn vị sự nghiệp công lập, bảo đảm cung cấp các dịch vụ cơ bản, thiết yếu như phòng bệnh, chăm sóc sức khỏe ban đầu, khám chữa bệnh và chăm sóc xã hội.

Đặc biệt, trạm y tế xã sẽ được củng cố toàn diện về năng lực, từ nhân lực đến cơ sở vật chất, thiết bị y tế và thuốc men, nhất là tại vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới, hải đảo.

Một trong những điểm nhấn nổi bật của Nghị quyết 72 là chuyển trọng tâm từ “chữa bệnh” sang “phòng bệnh”, lấy y tế dự phòng và y tế cơ sở làm nền tảng chính.

Theo đó, người dân sẽ được tiếp cận các dịch vụ y tế chất lượng và quản lý sức khỏe toàn diện ngay tại tuyến xã. Để thực hiện được mục tiêu này, ngành Y tế đang triển khai đồng bộ nhiều nhóm giải pháp đột phá.

Chất lượng dịch vụ và hiệu quả hoạt động của hệ thống y tế cơ sở phụ thuộc vào ba yếu tố then chốt: nhân lực, cơ sở vật chất,  trang thiết bị và cơ chế tài chính.

Về nhân lực, ngành sẽ ưu tiên bố trí, huy động nguồn lực và xây dựng các chính sách đãi ngộ vượt trội để phát triển nhân lực y tế, đảm bảo đồng bộ cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới và hải đảo.

Trạm y tế xã sẽ được bảo đảm có đủ số lượng bác sỹ phù hợp với chức năng, nhiệm vụ; duy trì đội ngũ nhân viên y tế thôn bản, cô đỡ thôn bản, cộng tác viên dân số.

Trong giai đoạn 2025-2030, mỗi năm, các địa phương sẽ điều động luân phiên ít nhất 1.000 bác sỹ về làm việc có thời hạn tại trạm y tế cấp xã; đồng thời bổ sung bác sỹ cơ hữu tại đây, phấn đấu đến năm 2027, mỗi trạm có từ 4-5 bác sỹ và đến năm 2030 có đủ bác sỹ theo yêu cầu.

Công tác đào tạo sẽ được quan tâm đặc biệt. Bộ Y tế sẽ quyết liệt triển khai Đề án đào tạo, bồi dưỡng bác sỹ làm nguồn nhân lực cho tuyến xã, ưu tiên cho các khu vực khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo.

Đồng thời, sẽ đầu tư phát triển một số cơ sở đào tạo y khoa chất lượng cao ngang tầm khu vực; đào tạo chuyên sâu sau đại học trong lĩnh vực sức khỏe theo mô hình giáo dục quốc dân do Bộ Y tế quản lý.

Về cơ sở vật chất, thuốc và thiết bị y tế cơ bản sẽ được đầu tư đầy đủ để đáp ứng yêu cầu công việc, nhất là tại các vùng khó khăn. 100% trạm y tế cấp xã sẽ được đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị y tế theo đúng chức năng, nhiệm vụ.

Bộ Y tế đang tham mưu xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm bảo đảm nguồn cung vắc-xin an toàn, ổn định, kịp thời; đồng thời chủ trì, phối hợp với các bộ ngành liên quan thúc đẩy đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp trong nước nghiên cứu, sản xuất vắc xin, hướng tới làm chủ công nghệ, đáp ứng nhu cầu của Chương trình Tiêm chủng mở rộng và sẵn sàng đối phó với các dịch bệnh mới nổi.

Về cơ chế hoạt động, các trạm y tế xã sẽ được tổ chức theo mô hình đơn vị sự nghiệp công lập, bảo đảm cung ứng dịch vụ cơ bản về phòng bệnh, khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Ngân sách nhà nước sẽ tiếp tục giữ vai trò chủ đạo trong bảo đảm chi thường xuyên và đầu tư phát triển cho y tế cơ sở, y tế dự phòng.