Lịch sử phát triển của Việt Nam cũng như giai đoạn 40 năm Đổi mới vừa qua cho thấy, cứ mỗi khi cả dân tộc cùng thống nhất tư duy phát triển, thống nhất niềm tin để cùng quyết tâm hành động, thì việc khó đến đâu, rủi ro lớn thế nào cũng sẽ tìm được hướng đi.

Thời điểm này, kỷ nguyên của một Việt Nam thịnh vượng, năng động, ngày một vươn xa đang hội tụ. Đó là 4 nghị quyết lớn của Bộ Chính trị cùng tạo nên một chỉnh thể thống nhất về tư duy và hành động chiến lược cho sự phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, cùng những quan điểm, mục tiêu, chỉ tiêu, giải pháp hành động đột phá, mạnh mẽ… được nêu trong Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Tất cả để hiện thực hóa khát vọng cháy bỏng: viết nên kỳ tích Việt Nam.

Nghiên cứu công nghệ chiến lược trong phòng thí nghiệm của Viettel

Bài 3: “Chìa khóa vàng” cho 2 mục tiêu 100 năm

“Chìa khóa vàng” để thực hiện 2 mục tiêu 100 năm của đất nước dần định hình khi Nghị quyết 57-NQ/TW được ban hành, kiến tạo hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Việt Nam sẽ không chỉ đi tắt, đón đầu, mà đang nhịp bước với thế giới bằng khát vọng làm chủ công nghệ chiến lược, công nghệ lõi.

Trả lời câu hỏi: Việt Nam có làm được không?

Khối lượng công việc mà CT Group thực hiện trong 6 tháng, sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia tương đương 2 năm. Ông Trần Kim Chung, Chủ tịch CT Group báo cáo điều này tại Hội nghị gặp mặt doanh nghiệp với chủ đề “80 năm doanh nghiệp đồng hành cùng đất nước” vào cuối tháng 8/2025, do Thủ tướng Chính phủ chủ trì.

Tất nhiên, điều ông Chung muốn nói không chỉ là số lượng. Ông kể, tháng 8/2025, CT Group được Chính phủ Indonesia lựa chọn làm đối tác chính phát triển hệ sinh thái kinh tế không gian tầm thấp và ngành UAV, phục vụ các lĩnh vực năng lượng, nông, lâm nghiệp... Trước đó, CT Group cùng UBND TP. Hà Nội và Tập đoàn Gelex khởi công Trung tâm Đổi mới sáng tạo 4.0 tại Hà Nội, xây dựng trên nền tảng AI, Web3 và blockchain…

Cuối tháng 6/2025, CT Group đã ra mắt mẫu chip 12 bit tốc độ, mẫu 200 MSPS đầu tiên do 100% kỹ sư Việt Nam thiết kế. Theo kế hoạch, chip sẽ được sản xuất bởi Công ty TSMC (Đài Loan, Trung Quốc) từ tháng 7, đóng gói và hoàn thiện tại nhà máy sản xuất chip bán dẫn ATP của CT Semiconductor vào tháng 11 và bắt đầu thương mại hóa vào tháng 12/2025…

“Nghị quyết 57-NQ/TW đã làm cho doanh nghiệp rất máu lửa. Chúng tôi muốn trả lời bằng được câu hỏi: Doanh nghiệp tư nhân Việt Nam có phát triển được công nghệ lõi không?”, ông Chung chia sẻ.

Thậm chí, ông nói, đang ấp ủ một chương trình kéo dài tới 20 năm, gọi là doanh nghiệp Việt Nam go global - tiến ra thế giới bằng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Mục tiêu rất khát vọng là đến năm 2045, khi đất nước tròn 100 năm độc lập, Việt Nam sánh ngang vai với các cường quốc 5 châu, trở thành một trong những quốc gia top 10 của thế giới về công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Tất nhiên, để làm được, sự máu lửa của một vài doanh nghiệp hay một vài khu vực doanh nghiệp là không đủ.

Trong Dự thảo Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII tại Đại hội XIV của Đảng, mô hình tăng trưởng mới được xác lập là lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là động lực chính. Như vậy, có thể hình dung, việc kích hoạt chiến lược đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia theo yêu cầu của Nghị quyết 57-NQ/TW sẽ là động lực chính, hình thành các chuỗi giá trị mới gắn liền với đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng, chuyển đổi cơ cấu và chất lượng nguồn nhân lực, trọng tâm là phát triển AI.

Trung tướng Tào Đức Thắng, Chủ tịch, kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn Viettel cảm nhận rất rõ yêu cầu phát triển, cũng như không gian mà Nghị quyết 57-NQ/TW đã mở ra. “Ngay khi đọc xong Nghị quyết 57-NQ/TW, tôi thấy rõ cơ hội phát triển dài hạn cho Viettel. Nghị quyết đã ‘cởi trói’ rất lớn về mặt thể chế, giúp các tổ chức, cá nhân yên tâm hơn, mạnh dạn hơn khi đầu tư vào thử nghiệm, làm chủ, áp dụng các công nghệ mới để tạo ra sự bứt phá”, ông Thắng hồ hởi.

Viettel vào cuộc ngay với tinh thần “làm sớm, làm nhanh, làm đột phá và làm thần tốc” của doanh nghiệp công nghệ hàng đầu Việt Nam. Những sản phẩm mang năng lực tự chủ về công nghệ lõi ra đời, như 5G Open RAN, hệ thống mô phỏng huấn luyện, thiết bị liên lạc…

Không chỉ vậy, Viettel đã xuất khẩu hàng hóa trị giá hàng chục triệu USD sang Trung Đông, Ấn Độ, Philippines…; nhanh chóng khởi công xây dựng Trung tâm Dữ liệu tiêu chuẩn quy mô siêu lớn đầu tiên tại Việt Nam với tổng vốn gần 1 tỷ USD vào tháng 4/2025 và tiếp tục đầu tư 1 tỷ USD khởi công 2 công trình trọng điểm quốc gia là Trung tâm Dữ liệu An Khánh và Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Viettel, để đáp ứng hạ tầng và tăng tốc triển khai việc nghiên cứu các công nghệ chiến lược quốc gia được giao...

“Hành trình làm chủ công nghệ lõi của Viettel không có chỗ cho sự chần chừ hay thỏa hiệp. Viettel chỉ có một con đường: đi tới đích với tốc độ nhanh nhất, chất lượng tốt nhất, trách nhiệm cao nhất theo tinh thần của Nghị quyết 57-NQ/TW”, ông Thắng nhấn mạnh.

Nền tảng của mô hình tăng trưởng mới

Sự đồng hành, tham gia mạnh mẽ của các doanh nghiệp công nghệ lớn trong nước không chỉ trả lời câu hỏi: “Việt Nam có thể tự chủ công nghệ không?”, mà còn khẳng định sức mạnh cộng hưởng khi Nghị quyết số 57-NQ/TW không còn chỉ là “việc của Nhà nước”. Tại Hội nghị sơ kết tình hình triển khai thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW mới đây, Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã nhận định điều này.

Nhờ vậy, sau 9 tháng triển khai thực hiện, Nghị quyết số 57-NQ/TW đã có những chuyển biến tích cực, đạt được kết quả bước đầu quan trọng. Công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách được đẩy mạnh, tháo gỡ những điểm nghẽn cố hữu, tạo hành lang pháp lý ngày càng đồng bộ; hạ tầng số từng bước được định hình; các nền tảng, ứng dụng, dịch vụ số phục vụ người dân, doanh nghiệp bước đầu có chuyển biến thực chất.

Tuy nhiên, nhiều tồn tại, hạn chế, khó khăn, thách thức từ thực tiễn đã xuất hiện.

Ông Kelly Wong, Tổng giám đốc Tập đoàn VNG phân tích, yếu tố còn thiếu là dòng vốn liên tục và đa tầng, phù hợp với từng giai đoạn phát triển của doanh nghiệp công nghệ. Có thể kể tới vốn đầu tư mạo hiểm ở giai đoạn thử nghiệm, vốn đầu tư tăng trưởng giúp mở rộng công ty và vốn thị trường công khai IPO giúp tăng tính minh bạch và năng lực quản trị doanh nghiệp.

“Khi có ‘lối thoát vốn’ rõ ràng, các quỹ mạo hiểm và đầu tư tư nhân sẽ mạnh dạn rót vốn hơn. Các nhà đầu tư trong nước có cơ hội tham gia những câu chuyện thành công của start-up Việt. Đồng thời, một cơ chế IPO tối ưu, minh bạch sẽ hấp dẫn được dòng vốn quốc tế dồi dào hơn, giúp hình thành các doanh nghiệp công nghệ mang tầm quốc tế, dẫn dắt thị trường, tạo ra những công nghệ lõi như Nghị quyết 57-NQ/TW kỳ vọng”, ông Kelly Wong nói.

Trong khi đó, từ thực tế của Viettel, ông Tào Đức Thắng nhắc tới sự hỗ trợ từ Chính phủ trong vai trò mở đường để doanh nghiệp tiếp cận công nghệ cao của thế giới. Tùy từng lĩnh vực, sự hỗ trợ có thể đến từ nhiều khía cạnh, từ ngân sách, công nghệ, điều kiện làm việc... cho đến thị trường, hệ sinh thái. Đặc biệt, với các start-up còn hạn chế nguồn lực, hỗ trợ đầu ra sẽ giúp hình thành hệ sinh thái công nghệ chiến lược.

“Điều này rất quan trọng, bởi công nghệ chiến lược chưa chắc đã tạo ra sản phẩm chiến lược. Có sản phẩm chiến lược chưa chắc đã hình thành được ngành công nghiệp chiến lược. Nhưng nếu chúng ta xây dựng được hệ sinh thái công nghệ chiến lược, từ đó tạo ra các sản phẩm chiến lược, thì sẽ hình thành một hệ sinh thái đa dạng, làm nền tảng cho một ngành công nghiệp chiến lược phát triển bền vững như Nghị quyết 57-NQ/TW đề ra”, ông Thắng đề xuất.

Ở góc độ vĩ mô, TS. Nguyễn Quân, Chủ tịch Hội Tự động hóa Việt Nam nhấn mạnh 3 việc cần làm ngay.

Một là, các bộ, ngành, địa phương phải lựa chọn ngay những công nghệ trong danh mục 11 nhóm công nghệ chủ lực, từ đó, đặt hàng các viện nghiên cứu, các trường đại học và các nhà khoa học.

Hai là, phải ngay lập tức thành lập Quỹ Phát triển khoa học công nghệ, Quỹ Đầu tư mạo hiểm ở cấp bộ, cấp tỉnh và vận hành theo cơ chế công khai, minh bạch, hiệu quả.

Ba là, ban hành chính sách đãi ngộ cán bộ khoa học và cơ chế thương mại hóa kết quả nghiên cứu để biến “hạt giống khoa học” nảy mầm thành “trái ngọt công nghiệp”.

Thậm chí, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng đang tính toán hệ thống chính sách hỗ trợ đầu ra cho các sản phẩm chiến lược, thông qua mua sắm Chính phủ và phân bổ 10-20% kinh phí từ Quỹ Phát triển khoa học công nghệ. Bên cạnh đó là cơ chế phiếu hỗ trợ của Nhà nước cấp cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ, trong đó, cơ chế loại 1 dành cho doanh nghiệp thuê các tổ chức nghiên cứu cải tiến quy trình, sản phẩm; loại 2 để doanh nghiệp mua, thử nghiệm công nghệ mới trong nước. Ông Hùng cũng đề nghị, Chính phủ có cơ chế giao, đặt hàng doanh nghiệp làm các nền tảng số dùng chung toàn quốc…

Rõ ràng, bài toán ở đây là thể chế thúc đẩy sự tham gia của các bên, gồm cả Nhà nước và doanh nghiệp trong đổi mới, phát triển khoa học - công nghệ.

Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định, phải lấy việc tháo gỡ điểm nghẽn thể chế làm nhiệm vụ đột phá hàng đầu. Trong đó, thể chế khai thác dữ liệu để phá vỡ “tư duy cát cứ”; thể chế về sở hữu trí tuệ, thương mại hóa kết quả nghiên cứu để kết nối viện - trường với thị trường; thể chế về hợp tác công - tư để huy động nguồn lực xã hội… và cả thể chế đủ mạnh để bảo vệ những cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Khi đó, Nghị quyết 57-NQ/TW sẽ thực sự là “chìa khóa vàng” thực hiện các mục tiêu tăng trưởng, trong đó có 2 mục tiêu 100 năm, là trở thành nước đang phát triển công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và là nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045.

Việt Nam sẽ đi đến hùng cường, sánh vai với các cường quốc 5 châu trên nền tảng tự chủ, tự lực trong phát triển khoa học, công nghệ. Đây cũng là vị thế để Việt Nam tiến bước vào hội nhập với  khát vọng cùng kiến tạo giá trị toàn cầu.

        (Còn tiếp)