Theo Ths.Lê Mạnh, Khoa Nội Tim mạch, Bệnh viện 19-8, bệnh nhân L.V.H. (62 tuổi, Quảng Ninh) nhập viện trong tình trạng đau ngực trái dữ dội, vã mồ hôi và khó thở.

Trước đó ba ngày, ông H. đã có biểu hiện đau ngực nhưng chủ quan cho rằng không nghiêm trọng nên không đi khám. Khi cơn đau trở nên dồn dập, mức độ tăng nặng, ông mới tìm đến bệnh viện. Kết quả điện tim cho thấy bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim cấp, được chỉ định nhập viện cấp cứu và can thiệp mạch vành khẩn cấp.

Ảnh minh họa.

Qua khai thác bệnh sử, ông H. bị gout nhiều năm, hút thuốc lá suốt 30 năm, trung bình hai ngày hết một bao và huyết áp không được kiểm soát tốt. “Đánh giá trước can thiệp cho thấy bệnh nhân có biến chứng suy tim. Kết quả chụp mạch vành cho thấy tắc hoàn toàn động mạch vành phải (RCA đoạn 1-2), hẹp khít đoạn xa động mạch mũ và tổn thương 70% nhánh liên thất trước”, bác sỹ Mạnh cho biết.

Trong quá trình chụp mạch, ông H. bất ngờ xuất hiện rung thất, ngừng tim. Đây là một biến chứng cực kỳ nguy hiểm, đe dọa tính mạng bệnh nhân. Lập tức, quy trình cấp cứu ngừng tuần hoàn nâng cao được kích hoạt. Nhờ sự phối hợp nhịp nhàng và chuyên môn vững vàng của đội ngũ y bác sỹ hai khoa Nội Tim mạch và Hồi sức tích cực, Chống độc, trái tim người bệnh đã đập trở lại sau thời khắc sinh tử.

Ngay sau đó, ê-kíp tiếp tục tiến hành can thiệp, tái thông động mạch vành phải và đặt hai stent phủ thuốc nhằm khôi phục lưu lượng máu nuôi tim. Theo các bác sỹ, đây là trường hợp đặc biệt may mắn, bởi nếu bệnh nhân chậm trễ đến viện thêm chút nữa, nguy cơ tử vong sẽ rất cao.

Sau can thiệp, ông H. được chuyển về Khoa Hồi sức tích cực trong tình trạng hôn mê, phải thở máy, sử dụng thuốc vận mạch, trợ tim, chống loạn nhịp và chống đông. Sau 24 giờ điều trị tích cực, bệnh nhân tỉnh táo, được rút nội khí quản, tự thở tốt và tiếp tục được theo dõi tại Khoa Nội Tim mạch.

Theo bác sỹ Lê Mạnh, đây chỉ là một trong rất nhiều ca nhồi máu cơ tim cấp có liên quan trực tiếp đến thuốc lá. Ngoài yếu tố tăng huyết áp, lối sống thiếu lành mạnh, hút thuốc lá và sử dụng chất kích thích là nguyên nhân phổ biến gây tổn thương mạch máu, hình thành cục huyết khối, dẫn tới tắc nghẽn mạch vành và nhồi máu cơ tim. Không chỉ gây ung thư phổi hay bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, thuốc lá còn là “kẻ thù thầm lặng” đối với hệ tim mạch.

Theo thống kê tại Bệnh viện 19-8, bệnh nhân mắc bệnh lý tim mạch đang có xu hướng trẻ hóa rõ rệt. Nam giới chiếm 60-70% các trường hợp, trong đó khoảng 40-60% có yếu tố liên quan đến thuốc lá. Có bệnh nhân hút đến hai bao thuốc mỗi ngày. Ngoài tám tiếng ngủ, 16 tiếng còn lại họ hầu như không rời điếu thuốc.

Với tần suất như vậy, nguy cơ nhồi máu cơ tim là rất cao. Vậy nên, những bệnh nhân tim mạch khi được điều trị tại Bệnh viện 19-8 đều được bác sĩ tư vấn, hướng dẫn cách giảm dần và tiến tới bỏ hẳn thuốc lá.

Tỷ lệ bệnh nhân bỏ thuốc sau khi trải qua nhồi máu cơ tim hoặc phải đặt stent cao hơn hẳn so với các nhóm bệnh khác bởi họ hiểu rõ cái giá phải trả nếu tiếp tục duy trì thói quen này.

Các chuyên gia tim mạch khuyến cáo, để bảo vệ sức khỏe và tính mạng, mỗi người cần chủ động kiểm soát các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu và đặc biệt là phải từ bỏ thuốc lá. “Việc cai thuốc không chỉ giúp giảm nguy cơ ung thư phổi mà còn bảo vệ trái tim, kéo dài tuổi thọ và chất lượng cuộc sống. Mỗi điếu thuốc bỏ đi là thêm một nhịp tim được bảo vệ”, bác sỹ Mạnh nhấn mạnh.

Thuốc lá không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người sử dụng mà còn gây tác động tiêu cực nghiêm trọng đến môi trường và sức khỏe của những người xung quanh. Một trong những ảnh hưởng lớn nhất của thuốc lá đối với môi trường chính là lượng khói thuốc độc hại mà nó thải ra.

Những hóa chất này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của người hút mà còn gây hại cho những người xung quanh, đặc biệt là những người không hút thuốc nhưng phải sống, làm việc trong môi trường có khói thuốc.

Khói thuốc lá gây ô nhiễm cả không khí trong nhà và ngoài trời. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động, tức là hít phải khói từ người hút gây ra hơn 1 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn thế giới. Khói thuốc không chỉ gây các bệnh về hô hấp, mà còn làm suy giảm chất lượng không khí nghiêm trọng, nhất là tại các khu vực dân cư đông đúc.

Ngoài khói thuốc, việc sản xuất, tiêu thụ và vứt bỏ bao bì thuốc lá cũng là nguyên nhân làm tăng ô nhiễm môi trường. Những bao bì thuốc lá thường chứa các thành phần khó phân hủy như nhựa, kim loại, góp phần gia tăng chất thải rắn, gây ô nhiễm đất và nước.

Ước tính, mỗi năm có tới 4.500 tỷ đầu lọc thuốc lá bị thải ra môi trường. Không chỉ là rác thải bẩn, khói thuốc lá còn là nguyên nhân chính gây nên ô nhiễm không khí trong nhà, nơi làm việc, trường học, bệnh viện, không gian công cộng và cả ngoài trời.

Song song với những tổn hại môi trường, thuốc lá là nguyên nhân chính của nhiều bệnh lý nghiêm trọng. Thuốc lá chứa nicotine, một chất gây nghiện mạnh mẽ cùng hàng ngàn hóa chất độc hại khác.

Việc sử dụng thuốc lá lâu dài có thể dẫn đến nhiều bệnh nguy hiểm như ung thư phổi, ung thư miệng, họng, thực quản, dạ dày, bàng quang. Hút thuốc là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ung thư phổi, dẫn đến hàng triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu.

Không chỉ vậy, thuốc lá còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như tắc nghẽn động mạch, tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.

Người hút thuốc có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao gấp 2 đến 4 lần so với người không hút. Hút thuốc lâu dài còn gây tổn thương phổi, dẫn đến viêm phế quản mãn tính, khí phế thũng (COPD), gây khó thở, giảm chất lượng sống.

Phụ nữ mang thai hút thuốc sẽ có nguy cơ cao sảy thai, sinh non, sinh con nhẹ cân, hoặc trẻ bị tổn thương phát triển thần kinh, hô hấp. Trẻ em tiếp xúc với khói thuốc cũng dễ mắc các bệnh hô hấp, hen suyễn, viêm phổi. Hút thuốc còn làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường type 2, khiến bệnh tiến triển nhanh hơn và khó kiểm soát đường huyết.

Đặc biệt, sự trỗi dậy nhanh chóng của các sản phẩm thuốc lá mới như thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang đặt ra mối nguy mới. Theo Bộ Y tế, tỷ lệ học sinh từ 13 đến 17 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng từ 2,6% (năm 2019) lên tới 8,1% (năm 2023).

Trong khi đó, tỷ lệ người trưởng thành sử dụng cũng tăng từ 0,2% (năm 2015) lên 0,6% (năm 2021). Các sản phẩm thuốc lá mới này thường được thiết kế rất bắt mắt, đa dạng về mẫu mã, thậm chí ngụy trang thành thỏi son, bút viết, hộp sữa, đồ chơi trẻ em… nhằm thu hút giới trẻ và gây khó khăn cho việc kiểm soát.

Tác hại của thuốc lá mới không chỉ ở việc gây nghiện mạnh do nicotine tổng hợp, mà còn do nguy cơ bệnh tật cao hơn. Nicotine trong thuốc lá điện tử thường ở dạng muối, dễ thẩm thấu, ít gây khó chịu khi hít vào, làm tăng nguy cơ nghiện nhanh chóng và ngộ độc.

Với thuốc lá điện tử, việc sử dụng có thể dẫn tới các bệnh hô hấp như viêm tiểu phế quản tắc nghẽn (hay còn gọi là bệnh “phổi bỏng ngô”) do hít phải diacetyl, một chất tạo mùi thơm; viêm phổi lipid do hít phải dầu từ tinh dầu điện tử; tràn khí màng phổi, giảm chức năng phổi, mắc COPD.

Bên cạnh đó, người dùng cũng có thể mắc các bệnh tim mạch nghiêm trọng như rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, suy tim do nicotine và các chất độc như carbon monoxide.

Khói thuốc điện tử còn chứa các hợp chất có khả năng gây ung thư như formaldehyde, acrolein, toluene, nitrosamine, hydrocarbon thơm đa vòng, kim loại nặng như niken và chì. Nicotine còn thúc đẩy sự phát triển khối u, gây chết tế bào, đột biến DNA. Ngoài ra, thiết bị thuốc lá điện tử có thể gây nổ, bỏng nghiêm trọng cho người dùng.

Đáng lo ngại, không chỉ người sử dụng mà những người xung quanh khi hít phải khói từ thuốc lá mới cũng có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Khói thuốc mới chứa các chất độc hại như nitrosamine, aldehyde, carbon monoxide… có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư, đột quỵ, bệnh tim mạch, hô hấp.

Theo thống kê của Bộ Y tế, riêng trong năm 2023, đã có 1.224 ca nhập viện tại các bệnh viện trên cả nước liên quan đến sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

Trước đó, năm 2011, chi phí y tế cho chỉ 5 trong số 25 bệnh liên quan đến thuốc lá đã lên tới 24.679 tỷ đồng. Những con số này cho thấy gánh nặng bệnh tật và chi phí y tế mà thuốc lá gây ra là vô cùng lớn.