Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị tập trung vào các giải pháp đột phá nâng cao sức khỏe cho nhân dân, trong đó, hướng tới mục tiêu tuổi thọ trung bình của người dân đạt 77,5 tuổi và số năm sống khoẻ mạnh đạt tối thiểu 68 năm vào năm 2030 và 71 năm vào năm 2045. Do vậy, vấn đề thu nhập thường xuyên và an sinh xã hội cho người cao tuổi vì thế trở nên cấp bách.

Vấn đề thu nhập thường xuyên và an sinh xã hội cho người cao tuổi trở nên cấp bách trong bối cảnh già hóa dân số nhanh.

Tại Tọa đàm “Bên kia dốc cuộc đời” do Tạp chí Sức khỏe+ tổ chức, các chuyên gia đưa ra những gợi ý nhằm sớm hiện thực hóa các mục tiêu chăm sóc người cao tuổi, đặc biệt là mục tiêu về “xây dựng văn hóa sức khỏe trong nhân dân” và mô hình “trung tâm chăm sóc sức khỏe, chống cô đơn cho người già” mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã quan tâm, nêu ra khi quán triệt Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Trong những năm gần đây, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam được nâng lên, nhưng số năm sống khỏe mạnh lại giảm. Trung bình, một người 60 tuổi mắc 3-4 bệnh, người trên 80 tuổi có thể mắc đến 7 bệnh, chủ yếu là vấn đề hô hấp, chuyển hoá, sa sút trí tuệ.

Một người cao tuổi ở Việt Nam trung bình chịu đựng 14 năm sau của cuộc đời với nhiều bệnh tật. Điều này không chỉ là gánh nặng đối với gia đình, hệ thống y tế và mà còn khiến chất lượng cuộc sống của người cao tuổi giảm sút.

Theo Bệnh viện K, tỷ lệ người phát hiện ung thư ở giai đoạn muộn vẫn còn cao. Nhiều người mang tâm lý, khi nào có triệu chứng mới đi khám, chưa hình thành thói quen khám sức khỏe định kỳ hay khám tầm soát. Vì vậy, nhiều người ung thư giai đoạn muộn mới được phát hiện. 

Nghị quyết 72 chuyển từ chăm sóc sức khỏe bị động sang chủ động bằng cách ưu tiên phòng bệnh và nâng cao sức khỏe, thay vì chỉ tập trung chữa bệnh. Mục tiêu lấy phòng bệnh làm trọng tâm, và người dân được khám sức khỏe định kỳ, sàng lọc miễn phí hàng năm. 

Theo GS-TS.Trịnh Quân Huấn, nguyên Thứ trưởng Y tế, chăm sóc sức khỏe phòng ngừa là rất quan trọng để đạt được mục tiêu lão hóa khỏe mạnh, nhưng ngân sách được phân bổ cho y học dự phòng, dự kiến là 30% ngân sách chăm sóc sức khỏe, đã không được đáp ứng, thường chỉ đạt 20-28%.

Do đó, GS.Huấn đề xuất cần có các kế hoạch hành động rõ ràng, cụ thể và thực hiện hiệu quả, với trách nhiệm giải trình cho các cá nhân và nhiệm vụ, để bảo đảm chăm sóc sức khỏe phòng ngừa phát triển mạnh mẽ và đạt được các mục tiêu lão hóa khỏe mạnh.

Việt Nam đang nhanh chóng trở thành một xã hội già hóa, với tỷ lệ người trên 60 tuổi dự kiến đạt 20% vào năm 2036 và có khả năng là 25% vào năm 2050, gây ra những thách thức đáng kể cho hệ thống phúc lợi xã hội và chăm sóc sức khỏe.

Một mô hình chăm sóc người cao tuổi mới, tương tự như các trung tâm chăm sóc ban ngày cho người lớn, đang được xem là mô hình lý tưởng để giúp người cao tuổi không cô đơn khi về già khi người thân đi làm hoặc đi học.

Cùng chia sẻ về nội dung này, PGD-TS.Lê Văn Truyền, chuyên gia cao cấp dược học; nguyên Thứ trưởng Y tế cho hay, các chi phí tại các viện dưỡng lão quá đắt đỏ, trong khi những cơ sở có giá cả phải chăng hơn không đáp ứng được kỳ vọng.

Còn nhà báo Trần Ngọc Châu - Cố vấn cao cấp Forbes Việt Nam đồng thời là tác giả cuốn sách “Nghịch lý tuổi già" cho hay, các gia đình đưa cha mẹ vào viện dưỡng lão vì nhiều hoàn cảnh khác nhau.

Một vấn đề lớn là sự thiếu đào tạo bài bản và lòng trắc ẩn của người chăm sóc, điều này trở nên trầm trọng hơn do mức lương thấp, không giống như ở Nhật Bản, nơi mức lương cao hơn thu hút nhân viên giỏi hơn. Do đó, chất lượng dịch vụ của viện dưỡng lão và khái niệm 'đạo đức y tế' là những vấn đề quan trọng cần được giải quyết.

Ở một góc nhìn thiên về văn hóa, TS.Hoàng Phong Hà, nguyên Quyền Giám đốc, Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật chia sẻ, văn hóa truyền thống Việt Nam về các gia đình mở rộng sống chung đã ăn sâu vào tiềm thức, khiến khái niệm viện dưỡng lão ít phổ biến hơn trong lịch sử.

Một mối lo ngại được đặt ra về việc thiếu tự do và tương tác xã hội cho người cao tuổi trong các viện dưỡng lão hiện tại, cho thấy sự cần thiết phải nghiên cứu thêm và cải thiện các dịch vụ để đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi Việt Nam.

Ông chia sẻ kinh nghiệm về việc nghiên cứu các viện dưỡng lão ở TP.HCM và cho rằng các lựa chọn mong muốn thường quá đắt đỏ, và những lựa chọn giá cả phải chăng hơn không đáp ứng được kỳ vọng, làm nổi bật sự cần thiết của việc chăm sóc cá nhân hóa.

TS.Hoàng Phong Hà nêu ví dụ cách tiếp cận nhà ở xã hội của Singapore như một mô hình tốt, trong đó mỗi tòa nhà được yêu cầu phải có một tầng dành riêng cho người cao tuổi, cho phép họ giao lưu vào ban ngày và trở về với gia đình vào buổi tối.

Theo ông Nguyễn Xuân Hoàng, Phó chủ tịch Hiệp hội thực phẩm chức năng Việt Nam, những chia sẻ và góp ý từ buổi tọa đàm hy vọng sẽ đóng góp những góc nhìn thiết thực, mang tính cá nhân cao, nhằm thúc đẩy việc chăm sóc và nâng cao sức khỏe người cao tuổi theo tinh thần của Nghị quyết số 72-NQ/TW, hướng tới mục tiêu tuổi thọ trung bình đạt 75,5 tuổi và số năm sống khỏe mạnh đạt tối thiểu 68 năm vào năm 2030.

Liên quan công tác dân số, chất lượng dân số hiện dư luận đang quan tâm và bàn thảo sôi nổi về dự án Luật Dân số sửa đổi.  Theo đó, Dự án Luật Dân số tập trung vào bốn nhóm chính sách lớn gồm duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; thích ứng với già hóa dân số; và nâng cao chất lượng dân số.

Dự án Luật Dân số và dự án Luật Phòng bệnh đã được Chính phủ trình Quốc hội và thảo luận tại Tổ vào ngày 23/10/2025 trong khuôn khổ Kỳ họp thứ 10.

Đến ngày 10/11, Quốc hội đã thảo luận phiên toàn thể tại hội trường về hai dự án luật này, có 20 đại biểu Quốc hội phát biểu ý kiến và 18 đại biểu gửi ý kiến bằng văn bản để Ban soạn thảo tiếp thu, hoàn thiện, trình Quốc hội thông qua vào ngày 10/12/2025.

Theo lãnh đạo Cục Dân số (Bộ Y tế), Dự thảo Luật được xây dựng trên cơ sở kế thừa các quy định của Pháp lệnh Dân số, nhằm tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ để thể chế hóa chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng về công tác dân số; đồng thời khắc phục những hạn chế, tồn tại trong giai đoạn trước và đáp ứng yêu cầu phát triển dân số trong tình hình mới. Dự thảo cũng hướng tới việc bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong lĩnh vực dân số.