Phẫu thuật thành công dị dạng cổ chẩm hiếm gặp, cứu nguy vận động cho bệnh nhân nữ

Vừa qua, các bác sỹ Khoa Phẫu thuật Thần kinh, Bệnh viện E đã phẫu thuật thành công cho một bệnh nhân nữ trẻ tuổi mắc dị dạng cổ chẩm hiếm gặp (Chiari malformation type I), giúp người bệnh cải thiện rõ rệt tình trạng yếu liệt và từng bước lấy lại khả năng vận động.

Bệnh nhân đang điều trị tại Bệnh viện E.

Dị dạng cổ chẩm là một bệnh lý phức tạp, đòi hỏi trang thiết bị kỹ thuật chuyên sâu và đội ngũ bác sỹ giàu kinh nghiệm, hiện chỉ được triển khai tại một số ít cơ sở y tế có chuyên khoa Phẫu thuật Thần kinh tại Việt Nam.

Người bệnh là chị N.T.T.N (41 tuổi, Hà Nội). Theo khai thác tiền sử, chị thường xuyên bị đau đầu kéo dài, chóng mặt nhiều năm. Trước đó, người bệnh từng được chẩn đoán giãn não thất và đã phẫu thuật dẫn lưu não thất cách đây khoảng một năm.

Tuy nhiên, khoảng hai tháng gần đây, tình trạng đau đầu tái diễn dữ dội, kèm theo yếu dần tứ chi. Người bệnh đi khám và được chẩn đoán áp xe đa ổ dưới màng cứng tủy cổ, điều trị nội khoa kéo dài nhưng không cải thiện.

Khi chuyển đến Bệnh viện E, người bệnh trong tình trạng đau đầu, chóng mặt nhiều, yếu tứ chi, tăng phản xạ gân xương, phân ly cảm giác, không thể tự sinh hoạt và phải ăn qua sonde dạ dày. Sau khi được chụp cộng hưởng từ (MRI) sọ não và cột sống cổ, các bác sỹ xác định người bệnh mắc dị dạng cổ chẩm type I.

Theo Ths.Bùi Minh Thắng, Khoa Phẫu thuật Thần kinh, Bệnh viện E, đây là bệnh lý hiếm gặp, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý thần kinh khác như thoát vị đĩa đệm cột sống cổ nếu không được thăm khám kỹ lưỡng. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây yếu liệt tiến triển, thậm chí dẫn tới mất khả năng vận động.

Các bác sỹ Bệnh viện E đã tiến hành hội chẩn liên chuyên khoa gồm nội, ngoại thần kinh, cột sống, chẩn đoán hình ảnh và gây mê hồi sức để lựa chọn phương án điều trị tối ưu. Nhận thấy các triệu chứng thần kinh tiến triển nặng, nguy cơ teo cơ và tàn phế cao, các bác sỹ quyết định phẫu thuật sớm.

Dưới sự hỗ trợ của kính hiển vi và hệ thống trang thiết bị hiện đại, TS.Lê Hồng Nhân, Trưởng Khoa Phẫu thuật Thần kinh, Bệnh viện E cùng ê-kíp đã thực hiện phẫu thuật tạo hình hố sau, bao gồm mở lỗ chẩm, cắt cung sau đốt sống C1, tạo hình màng cứng hố sau, mở não thất IV và giải phóng hạnh nhân tiểu não khỏi thân não. Ca phẫu thuật được tiến hành cẩn trọng, đảm bảo an toàn tối đa cho người bệnh.

Sau phẫu thuật, tình trạng yếu tứ chi và rối loạn cảm giác của người bệnh cải thiện rõ rệt. Người bệnh đã có thể tự ăn uống và thực hiện một số sinh hoạt cá nhân độc lập. Dự kiến, người bệnh sẽ tiếp tục tập phục hồi chức năng trước khi ra viện.

BS Thắng cho biết, dị dạng cổ chẩm (Chiari malformation type I) là bệnh lý bẩm sinh hiếm gặp, với tỷ lệ mắc khoảng 1/1.000-1/5.000 dân số. Bệnh xảy ra khi hạnh nhân tiểu não tụt xuống dưới lỗ chẩm, gây chèn ép thân não, tủy cổ và rối loạn lưu thông dịch não tủy. Triệu chứng lâm sàng đa dạng, bao gồm đau đầu vùng chẩm - cổ, chóng mặt, mất thăng bằng, yếu liệt chi, rối loạn cảm giác hoặc giãn não thất.

Do triệu chứng không điển hình, người bệnh dễ bị chẩn đoán nhầm. Chụp cộng hưởng từ (MRI) toàn trục sọ não – cột sống là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán. Phẫu thuật giải ép hố sau là phương pháp điều trị chủ yếu trong các trường hợp có triệu chứng, giúp cải thiện đáng kể chất lượng sống nếu được thực hiện kịp thời.

Thành công của ca phẫu thuật một lần nữa khẳng định trình độ chuyên môn, kinh nghiệm và sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên khoa tại Bệnh viện E. Hiện nay, Khoa Phẫu thuật Thần kinh là một trong những thế mạnh của bệnh viện trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý thần kinh từ đơn giản đến phức tạp, góp phần mang lại hiệu quả điều trị tối ưu cho người bệnh.

Không chủ quan với bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính khi trời lạnh

Khi thời tiết chuyển lạnh, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) bước vào giai đoạn nguy cơ cao với nhiều đợt cấp có thể đe dọa tính mạng. Tình trạng khó thở gia tăng, nhiễm trùng hô hấp tái diễn và nguy cơ nhập viện trở thành nỗi lo thường trực, đặc biệt ở người cao tuổi. Thực tế này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc phòng ngừa, phát hiện sớm và quản lý hiệu quả COPD trong mùa lạnh.

Các chuyên gia cho biết, thời tiết lạnh là yếu tố nguy cơ rõ rệt khiến COPD dễ bùng phát. Phổi là cơ quan tiếp xúc trực tiếp với môi trường bên ngoài nên mọi biến đổi của không khí đều tác động nhanh đến đường thở.

Khi hít phải không khí lạnh và khô, khả năng làm ấm, làm ẩm và bảo vệ của niêm mạc hô hấp suy giảm, sức đề kháng tại chỗ yếu đi, làm tăng nguy cơ viêm nhiễm và co thắt phế quản, nhất là ở người cao tuổi và người có bệnh nền.

Theo PGS-TS.Vũ Văn Giáp, Phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, Phó Giám đốc Trung tâm Hô hấp, COPD là bệnh tiến triển âm thầm trong nhiều năm. Các triệu chứng ban đầu như ho, khạc đờm, khó thở nhẹ dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với viêm phế quản hay ho do thay đổi thời tiết.

Thống kê cho thấy, tại Việt Nam, tỷ lệ mắc COPD ở người trên 40 tuổi là 7,1% ở nam giới và 1,9% ở nữ giới, con số này đang có xu hướng gia tăng do ô nhiễm môi trường, hút thuốc lá và già hóa dân số.

Thời tiết lạnh được coi là “chất xúc tác” khiến COPD trở nên trầm trọng hơn. Không khí lạnh, hanh khô làm niêm mạc đường thở dễ bị kích thích, viêm và co thắt. Đồng thời, sức đề kháng suy giảm tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus xâm nhập. Nhiều bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nặng do chủ quan, cho rằng chỉ bị “ho theo mùa” hoặc “viêm phế quản thông thường”.

BS.CKI Đỗ Đức Sơn, Trưởng khoa Hồi sức tích cực - Chống độc, Bệnh viện Đa khoa Sóc Sơn (Hà Nội) cho biết, không ít bệnh nhân COPD nhập viện muộn khi đã suy hô hấp nguy kịch, phải mở khí quản hoặc phụ thuộc máy thở kéo dài.

“Nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng phác đồ, nhiều trường hợp đã không rơi vào tình trạng nguy hiểm”, bác sỹ Sơn nhấn mạnh. Đáng lo ngại, theo các chuyên gia, 80-90% trường hợp COPD có liên quan trực tiếp đến hút thuốc lá, bao gồm cả hút thuốc thụ động.

Ngoài ra, việc tiếp xúc lâu dài với khói bụi nghề nghiệp, khí thải hóa chất, môi trường ô nhiễm hoặc nhiễm trùng hô hấp tái diễn từ nhỏ cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên, đa số người bệnh chỉ được phát hiện khi chức năng phổi đã suy giảm nặng, bỏ lỡ “thời điểm vàng” để kiểm soát bệnh hiệu quả.

Theo PGS-TS.Phan Thu Phương, Giám đốc Trung tâm Hô hấp (Bệnh viện Bạch Mai), mùa lạnh là giai đoạn COPD dễ bùng phát các đợt cấp nhất, khiến bệnh diễn tiến nhanh, chi phí điều trị tăng cao và chất lượng sống suy giảm nghiêm trọng. COPD càng được chẩn đoán sớm thì việc quản lý càng thuận lợi, hiệu quả điều trị càng cao, đồng thời giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Một trong những khuyến cáo quan trọng nhất là nói không hoàn toàn với thuốc lá. Hút thuốc gây tổn thương không hồi phục đường thở và nhu mô phổi. Dù các tổn thương đã xảy ra không thể đảo ngược, việc bỏ thuốc giúp làm chậm tiến triển bệnh và giảm nguy cơ các đợt cấp. Tránh hút thuốc thụ động, đặc biệt trong không gian kín vào mùa đông, cũng rất cần thiết.

Người bệnh cần hạn chế tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, khói bụi, phấn hoa, khói nhiên liệu hay lông thú, bởi đây là những tác nhân dễ kích hoạt cơn khó thở. Giữ không gian sống sạch sẽ, thông thoáng; tránh đốt than, củi trong nhà. Khi ra ngoài trời lạnh, cần giữ ấm cơ thể, nhất là vùng cổ, ngực, mũi và miệng để làm ấm không khí trước khi vào phổi, giảm kích thích đường thở.

Bên cạnh đó, người bệnh COPD nên duy trì lối sống lành mạnh. Các hoạt động thể lực nhẹ nhàng như đi bộ, đạp xe với cường độ phù hợp từ 30-60 phút mỗi ngày giúp cải thiện sức bền và chức năng hô hấp.

Với bệnh nhân nặng, các bài tập thở sâu, thở chúm môi có thể giúp giảm cảm giác khó thở. Chế độ dinh dưỡng đầy đủ, thức ăn mềm, ấm, dễ tiêu hóa, uống đủ nước giúp làm loãng đờm và hỗ trợ hô hấp tốt hơn.

Khi xuất hiện các dấu hiệu bệnh nặng lên như khó thở tăng, ho nhiều, khạc đờm đổi màu, mệt mỏi kéo dài, người bệnh cần đi khám ngay, không tự ý điều trị tại nhà.

PGS-TS.Vũ Văn Giáp nhấn mạnh vai trò của sàng lọc và đo chức năng hô hấp định kỳ, đặc biệt với người trên 40 tuổi có tiền sử hút thuốc hoặc tiếp xúc môi trường độc hại. Chẩn đoán sớm không chỉ giúp điều trị kịp thời mà còn mang lại cơ hội sống khỏe mạnh hơn, giảm nguy cơ nhập viện và tử vong cho người bệnh COPD.

Kỹ thuật mới giúp giảm biến chứng suy tim cho bệnh nhân nhịp chậm

Bệnh nhân nhịp tim chậm nguy hiểm, có nguy cơ ngừng tim đột ngột, đã được can thiệp thành công bằng kỹ thuật tạo nhịp bó nhánh trái, giúp tim đập ổn định và giảm nguy cơ suy tim lâu dài.

Người bệnh là anh Tô Thanh Tùng (53 tuổi, Hà Nội). Hơn một tháng trước khi nhập viện, anh bắt đầu xuất hiện các triệu chứng choáng váng, chóng mặt nhưng chủ quan không đi khám.

Khoảng hai tuần sau, dù cảm giác choáng giảm bớt, anh lại nhận thấy nhịp tim chậm bất thường, cơ thể mệt mỏi, hơi thở yếu. Khi nằm nghỉ, anh cảm nhận tim đập thưa, mỗi nhịp cách nhau vài giây, đôi lúc xuất hiện những cơn đập mạnh bất thường như rung cả lồng ngực.

Đến tháng 11/2025, khi các triệu chứng không cải thiện, anh Tùng đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội thăm khám.

Theo ThS.BS Phùng Văn Thao, Khoa Tim mạch, trước khi nhập viện, người bệnh xuất hiện nhiều cơn choáng váng, xây xẩm, gần đây có những cơn thỉu với tần suất tăng dần.

Kết quả điện tâm đồ ghi nhận nhịp tim chỉ khoảng 30-40 lần/phút, thấp hơn nhiều so với mức bình thường của người trưởng thành (60-100 lần/phút). Người bệnh được chẩn đoán block nhĩ thất hoàn toàn, một rối loạn nhịp chậm nguy hiểm, thuộc nhóm cấp cứu tim mạch, có thể gây ngất đột ngột hoặc ngừng tim nếu không xử trí kịp thời.

Anh Tùng được chỉ định nhập viện khẩn cấp và đặt máy tạo nhịp tạm thời nhằm duy trì nhịp tim ở mức an toàn. Song song đó, các bác sỹ tiến hành đánh giá và loại trừ các nguyên nhân cấp tính gây rối loạn nhịp chậm như viêm cơ tim, nhồi máu cơ tim cấp, ngộ độc, tác dụng phụ của thuốc hay các bệnh lý cấp tính khác.

Kết quả cho thấy không có nguyên nhân cấp tính, khẳng định người bệnh mắc block nhĩ thất cấp ba mạn tính đã tiến triển âm thầm từ trước.

Trong trường hợp này, giải pháp điều trị tối ưu là cấy máy tạo nhịp vĩnh viễn. Tuy nhiên, với người bệnh 53 tuổi, nhịp thất rất chậm và tần suất tạo nhịp dự kiến cao, việc sử dụng kỹ thuật tạo nhịp truyền thống bằng điện cực mỏm thất phải có thể làm tăng nguy cơ suy tim về lâu dài.

Vì vậy, các bác sỹ quyết định lựa chọn kỹ thuật tạo nhịp bó nhánh trái (Left Bundle Branch Pacing – LBBP). Phương pháp này giúp kích thích hệ dẫn truyền tim gần với sinh lý tự nhiên, giảm nguy cơ suy tim và hạn chế các biến chứng liên quan đến điện cực thất phải như thủng thành thất hay rối loạn co bóp không đồng bộ.

Trong quá trình can thiệp, thay vì đặt điện cực tại mỏm thất phải như phương pháp truyền thống, bác sỹ đưa điện cực xuyên vách liên thất và cố định tại vị trí bó nhánh trái. Người bệnh chỉ cần gây tê tại chỗ vùng đặt máy, không phải gây mê toàn thân.

Ngay sau can thiệp, người bệnh cảm nhận rõ sự cải thiện. “Tim tôi đập trở lại bình thường, cảm giác mệt gần như biến mất. Hiện sức khỏe đã hồi phục khoảng 90%”, anh Tùng chia sẻ.

Sau khoảng 3 giờ, người bệnh tỉnh táo, có thể đi lại và sinh hoạt bình thường. Quá trình theo dõi sau can thiệp không ghi nhận biến chứng như suy tim, tràn máu hay tràn khí màng phổi.

Nhịp tim được duy trì ổn định, các thông số điện cực bó nhánh trái đạt chuẩn, cho thấy kết quả cấy máy rất tốt. Sau 7 ngày, khi vết mổ liền và được cắt chỉ, anh Tùng đủ điều kiện xuất viện.

Sau ra viện, người bệnh có thể sinh hoạt gần như bình thường, chỉ cần tái khám định kỳ để kiểm tra hoạt động của máy tạo nhịp theo các mốc 1, 3 và 6 tháng.

Bệnh nhân được khuyến cáo tránh tiếp xúc trực tiếp với nguồn từ trường mạnh hoặc nam châm đặt trước ngực, đồng thời cần đi khám ngay nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường như ngất, hồi hộp hay trống ngực.

Theo bác sỹ Thao, hiện nay cấy máy tạo nhịp bằng điện cực thất phải vẫn là phương pháp tiêu chuẩn, phù hợp với nhiều bệnh nhân, đặc biệt là người lớn tuổi hoặc có tần suất tạo nhịp thấp. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy ở những bệnh nhân phải tạo nhịp thất lâu dài, phương pháp này có thể làm tăng nguy cơ suy tim thứ phát.

Trong bối cảnh đó, kỹ thuật tạo nhịp bó nhánh trái được phát triển nhằm tối ưu hóa sự đồng bộ co bóp của thất trái, cải thiện hiệu quả bơm máu và giảm nguy cơ suy tim lâu dài, đặc biệt ở nhóm bệnh nhân trẻ tuổi, tiên lượng sống dài, có block nhĩ thất nặng hoặc tần suất tạo nhịp thất cao. Phương pháp giúp làm hẹp phức bộ QRS, tái đồng bộ hai thất và hạn chế các biến chứng tim mạch về sau.

Dù mới được triển khai tại Việt Nam với số lượng ca còn hạn chế, tạo nhịp bó nhánh trái đã chứng minh tính an toàn, hiệu quả, với chi phí không tăng đáng kể so với kỹ thuật truyền thống. Trên thế giới, nhiều quốc gia đã bắt đầu áp dụng rộng rãi phương pháp này và dự kiến trong tương lai, đây sẽ trở thành lựa chọn ưu tiên trong can thiệp cấy máy tạo nhịp tim.