Thông điệp nhà thầu xây dựng đang trải qua tình trạng “bi bét”, “khốc liệt”, “khủng hoảng” được ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội nhà thầu Việt Nam, Chủ tịch GP Invest, nhấn mạnh tới 4-5 lần trong phần chia sẻ kéo dài 10 phút tại hội thảo “Gỡ vướng địa ốc - thúc đẩy tăng trưởng”, do Báo Đầu tư tổ chức. 

Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội nhà thầu xây dựng Việt Nam, Chủ tịch GP Invest, tại hội thảo do Báo Đầu tư tổ chức.

Ông Hiệp tâm sự rằng ,trong các phiên phỏng vấn, tọa đàm, ý kiến liên quan tới việc gỡ vướng cho thị trường bất động sản được thảo luận nhiều, nhưng chưa ai nói gì tới ngành xây dựng, trong khi sự liên thông giữa các chuyên ngành, đặc biệt là bất động sản và xây dựng lại rất chặt chẽ, gần gũi. Ngành xây dựng cũng đóng góp 6% vào GDP Việt Nam trong năm 2022.

“Thị trường bất động sản cần xây dựng, không có xây dựng thì không có dự án, không có bộ mặt đô thị nào được thay đổi”, đại diện Hiệp hội nhà thầu khẳng định.

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, quý I/2023, ngành xây dựng tăng trưởng âm 3% so với cùng kỳ năm ngoái, còn theo Hiệp hội nhà thầu Việt Nam, quý I, các doanh nghiệp chỉ thực hiện được 8% kế hoạch 2023.

“Đây là trạng thái bi bét nhất từ trước tới nay”, ông Nguyễn Quốc Hiệp nhấn mạnh.

Lấy ví dụ cụ thể hơn, ông cho biết vừa qua phía hiệp hội định tổ chức một cuộc họp miền Trung, nhưng nhận được thông tin không doanh nghiệp nào dám đi, vì khoảng 40 doanh nghiệp của hiệp hội ở miền Trung đều không có việc làm.

Ở phía Nam, một nhóm nhà thầu mà đứng đầu là tập đoàn Hoà Bình đã gửi văn bản “kêu cứu” tới Thủ tướng, với 21 chữ ký ủng hộ của các nhà thầu, để nói về tình trạng tài chính khủng hoảng, việc làm khó khăn.

Tại miền Bắc, một loạt công ty xây dựng từ lớn đến nhỏ đều không có việc; trừ một số ít nhà thầu lớn, đủ năng lực triển khai các dự án đầu tư công là có việc làm.

“Chưa có năm nào nhà thầu xây dựng trải qua tình trạng khốc liệt như năm nay. Nhiều đơn vị trong top 10 ngành xây dựng, tôi không tiện nói tên, đang ở trạng thái báo động tài chính, thậm chí không có tiền trả nhà thầu phụ, trả nhân công, trả vật tư,…khả năng phá sản hoặc dừng sản xuất kinh doanh rất dễ xảy ra”, đại diện Hiệp hội nhà thầu bày tỏ.

“Chúng tôi từng nói với tình trạng này, nếu không có cơ chế bảo vệ nhà thầu xây dựng Việt Nam, thì 5 năm nữa không có nhà thầu xây dựng nào dám làm”.

Dự án Artemis tại số 3 Lê Trọng Tấn, Hà Nội.

Thiếu cơ chế pháp lý bảo vệ các nhà thầu

Ông Hiệp phân tích rằng Việt Nam đang thiếu cơ chế pháp lý bảo vệ nhà thầu. Trong Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu, hay trong các hợp đồng xây dựng, nội dung bảo về chỉ đề cập đến phần vồn ngân sách, chứ không nói về phần vốn tư nhân bỏ ra. Trong khi đó, vốn đầu tư tư nhân chiếm khoảng 40% ở các dự án. “Nếu không có cơ chế, hành lang pháp lý bảo về nhà thầu xây dựng, chắc chắn họ sẽ tiêu vong”, ông trần tình.

Phân tích cụ thể hơn, người đứng đầu Hiệp hội nhà thầu xây dựng Việt Nam cho biết xây dựng là ngành phải vay tiền ngân hàng để thực hiện hoạt động; mức lãi vay 11-13%/năm; làm xong dự án mới được thanh toán. Nhưng có những trường hợp, nhà thầu vay tiền làm trước còn về sau, chủ đầu tư không chịu trả. Trong giai đoạn hiện nay, một số chủ đầu tư khó khăn cũng gần như không thể chi trả, thậm chí yêu cầu trả bằng sản phẩm là các căn nhà đã xây.

“Như vậy thì nhà thấu lấy đầu ra tiền?”, ông Hiệp đặt câu hỏi. “Trong khủng hoảng bất động sản hiện nay, cái chết đầu tiên là cái chết của nhà thầu xây dựng. Ngành xây dựng đối mặt với nguy cơ phá sản, tiêu vong…”.

Đại diện phía nhà thầu nói thêm rằng họ đã nhiều lần kêu cứu lên phía trên, mong muốn có cơ chế bảo vệ các nhà thầu xây dựng và được khuyên nên dùng Luật Dân sự để tranh tụng. Tuy nhiên, ông cho rằng Luật Dân sự vô hiệu. Ví dụ, Tập đoàn xây dựng Delta làm dự án Trung tâm thương mại Artemis, số 3 Lê Trọng Tấn, Hà Nội. Dự án đã xây dựng xong xuôi và đưa vào sử dụng, nhưng chủ đầu tư không ký nghiệm thu. Doanh nghiệp đi kiện bằng Luật Dân sự nhưng không giải quyết được, khiến khoản nợ kéo dài 7-8 năm nay.

“Chúng ta nói về tháo gỡ pháp lý cho bất động sản nhưng chúng tôi kiến nghị không chỉ tháo gỡ cho bất động sản mà cần tháo gỡ pháp lý cho cả ngành xây dựng, cần cơ chế để bảo vệ nhà thầu”, ông Hiệp khẳng định. 

Ở góc độ doanh nghiệp bất đông sản, giữ vai trò Chủ tịch GP Invest, ông Hiệp cho rằng một số nhà đầu tư lớn về bất động sản đều đang trong tâm lý chờ đợi, chưa biết Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản,…được thông qua lần này sẽ mở cửa cho thị trường hơn hay siết lại chặt hơn. Các doanh nghiệp đều kỳ vọng Chính phủ, Quốc hội sẽ có những tháo gỡ kịp thời về pháp lý, nút thắt được đánh giá là khó khăn nhất hiện nay.

“Về nguồn vốn, bằng cách này hay cách khác doanh nghiệp có thể xoay sở. Giải pháp về vốn không quá lo ngại, giải pháp pháp lý mới là điều chúng tôi kỳ vọng nhất”, Chủ tịch GP Invest thừa nhận.