"Kỷ lục được sinh ra là để phá bỏ"

Phát biểu tại buổi Họp báo Diễn đàn M&A Việt Nam 2018, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thế Phương nhìn nhận, Diễn đàn năm nay được tổ chức trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam tiếp tục chuyển biến tích cực, kinh tế vĩ mô ổn định, các cân đối lớn của nền kinh tế được đảm bảo, tốc độ tăng trưởng GDP sau khi đạt trên 6,8% vào năm 2017 tiếp tục đạt 7,08% trong 6 tháng đầu năm nay, cao nhất trong 10 năm qua. Cùng với đó là niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp, các nhà đầu tư vào kết quả cải cách môi trường đầu tư, kinh doanh được củng cố. 

Đặc biệt, quá trình hội nhập và tái cơ cấu nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng đang được đẩy nhanh cùng với tiến trình cải cách, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân và kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thế Phương phát biểu tại Họp báo

"Diễn đàn M&A năm nay cũng sẽ diễn ra trước thềm Hội nghị toàn quốc Tổng kết 30 năm hoạt động đầu tư nước ngoài tại Việt Nam (dự kiến vào tháng 10/2018), được kỳ vọng sẽ đưa ra các khuyến nghị hữu ích nhằm tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài theo hình thức M&A một cách có hiệu quả, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn mới", Thứ trưởng cho biết.

"Cách đây đúng 1 năm, nhiều dự báo chuyên môn dù rất lạc quan cũng khó có thể đưa ra viễn cảnh về sự bùng nổ mạnh mẽ của các thương vụ M&A trong năm 2017, đưa tổng giá trị thương vụ lên tới 10,2 tỷ USD, tăng 175% so với năm 2016. Đây là con số kỷ lục, vượt xa mọi dự báo trước đó, cho dù tại thời điểm Diễn đàn M&A Việt Nam 2014 được tổ chức, các chuyên gia đều đã hình dung về một làn sóng M&A thứ hai trong giai đoạn 2014-2018", phát biểu khai mạc, ông Lê Trọng Minh, Tổng Biên tập Báo Đầu tư, Trưởng Ban tổ chức Diễn đàn M&A thường niên cho biết.

Nhìn lại chặng đường tròn một thập kỷ qua, kể từ khi Diễn đàn M&A Việt Nam lần đầu tiên được tổ chức vào năm 2009, đã có gần 4.000 thương vụ M&A được thực hiện thành công tại Việt Nam với tổng giá trị lên tới 48,8 tỷ USD. Điều đáng chú ý là hoạt động M&A đã phát triển mạnh mẽ về không chỉ về số lượng và quy mô thương vụ, mà còn thực sự trở thành một kênh huy động vốn mới hiệu quả trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội, thúc đẩy quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng, tái cấu trúc nền kinh tế, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. Hoạt động M&A cũng đã góp phần nâng cao năng lực quản trị và sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

Ông Lê Trọng Minh, Tổng Biên tập Báo Đầu tư, Trưởng Ban tổ chức Diễn đàn phát biểu khai mạc

"Như người ta thường nói, kỷ lục được sinh ra là để phá bỏ, và điều đó không phải là không có cơ sở. Sự bùng nổ các thương vụ M&A lớn trong nửa cuối năm 2017 và nửa đầu năm 2018 được “châm ngòi” bởi các chủ trương và các biện pháp đẩy mạnh cải cách thể chế, tái cấu trúc nền kinh tế, thúc đẩy quá trình cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước, nhất là tại những doanh nghiệp lớn, phát triển khu vực kinh tế tư nhân… đang thực sự tạo ra bước ngoặt mới, mở ra một kỷ nguyên mới cho hoạt động M&A tại Việt Nam, với kỳ vọng lớn hơn giá trị và số lượng thương vụ", ông Lê Trọng Minh chia sẻ.

Theo ông Lê Trọng Minh, chỉ tính riêng khu vực doanh nghiệp nhà nước, kể từ khi có chủ trương cổ phần hóa, bán vốn nhà nước đến nay, mới có 8% tổng số vốn nhà nước tại doanh nghiệp được bán thành công mà trong số đó đã có những thương vụ kỷ lục được xác lập tại Sabeco, Vinamilk… Điều đó đã cho thấy tiềm năng M&A trong khu vực này còn to lớn đến mức độ nào.

Ở khu vực tư nhân, sự quan tâm ngày càng cao của các quỹ đầu tư, tổ chức tài chính quốc tế cũng như những nhà đầu tư tư nhân nước ngoài đối với các doanh nghiệp bất động sản, ngân hàng, bán lẻ, sản xuất thực phẩm và đồ tiêu dùng nhanh của Việt Nam đã và đang được thể hiện rõ nét thông qua những thương vụ lớn thành công mà gần đây nhất là Vinhomes, Techcombank…, tạo ra những bước ngoặt mới trong hoạt động M&A tại khu vực này.

"Từ thực tiễn đó, cùng với chỉ số lòng tin của nhà đầu tư đang gia tăng và việc nền kinh tế đang đạt gia tốc tăng trưởng mới, Diễn đàn M&A Việt Nam 2018 đã chọn chủ đề “Bước ngoặt mới. Kỷ nguyên mới” với mong muốn mang đến những đánh giá, phân tích cập nhật nhất về những cơ hội và xu hướng M&A Việt Nam trong bối cảnh mới. Đồng thời, ở dấu mốc đầy ý nghĩa này, đây cũng là lúc nhìn lại hoạt động của thị trường M&A tại Việt Nam trong 10 năm qua", ông Lê Trọng Minh phát biểu.

Ngành hàng tiêu dùng và bất động sản dẫn dắt thị trường

Ông Đặng Xuân Minh, Tổng Giám đốc Công ty AVM, Phó Ban tổ chức Diễn đàn M&A Việt Nam tại buổi Họp báo cũng đã trình bày Báo cáo "Thị trường M&A 2017-2018: Sức bật cho thập kỷ mới".

Theo Nhóm nghiên cứu của Diễn đàn M&A Việt Nam, trong 10 năm qua, đã có gần 4.000 thương vụ được tạo lập, với tổng giá trị đạt khoảng 48,8 tỷ USD. Quy mô thị trường năm 2017 tăng 9 lần so với năm 2008. Riêng trong năm 2017, tổng giá trị M&A tại Việt Nam đạt 10,2 tỷ USD, mức cao nhất từ trước đến nay và tăng trưởng 175% so với năm 2016.

Trong đó, thương vụ kỷ lục nhất của thập kỷ thuộc về ThaiBev (Thái Lan), thông qua công ty con Vietnam Beverage mua lại 51% Sabeco, công ty bia lớn nhất tại Việt Nam, trị giá 5 tỷ USD đã được tạo lập trong năm 2017. Trong 6 tháng đầu năm 2018, tổng giá trị các thương vụ M&A tại Việt Nam đạt 3,35 tỷ USD (bằng 139% cùng kỳ năm 2017).  

Dự báo năm 2018, giá trị M&A có thể đạt 6,5 - 6,9 tỷ USD. Trong giai đoạn trung hạn, quy mô thị trường M&A Việt Nam có thể vượt qua mốc 5 tỷ USD của giai đoạn 2014-2016 để ổn định ở mốc 6 – 6,5 tỷ USD.

Nhóm nghiên cứu đánh giá, nếu năm 2016 là năm lên ngôi của bán lẻ với các thương vụ mua lại các chuỗi phân phối, thì năm 2017, ngành có tỷ trọng giá trị M&A lớn nhất là sản xuất hàng tiêu dùng (57%), tiếp theo đó là ngành bất động sản (27%), Tài chính – ngân hàng (4%), Vật liệu hóa chất (3%). Trong 6 tháng đầu năm 2018, ngành bất động sản chiếm ưu thế (66,75%), tài chính ngân hàng (19,06%) và sản xuất công nghiệp (9%).

Như vậy, có thể thấy, những ngành đang được quan tâm nhất hiện nay là những ngành quan trọng trong việc tiếp cận thị trường 95 triệu dân của Việt Nam.  Việc mua lại những công ty sản xuất hàng tiêu dùng (đồ uống, thực phẩm, hàng tiêu dùng thiết yếu) không chỉ mua lại thương hiệu và còn mua lại mạng lưới phân phối để tiếp cận thị trường. Trong lĩnh vực ngân hàng, các giao dịch tập trung vào mua lại các công ty tài chính tiêu dùng, công ty quản lý thẻ, dịch vụ tài chính nhằm phục vụ nhu cầu ngày càng tăng của thị trường.  Các giao dịch trong lĩnh vực bất động sản hướng tới các dự án bất động sản ở khu vực thành thị lớn hoặc đô thị mới phát triển nơi tập trung dân cư, các dự án nghỉ dưỡng, các khách sạn ở vị trí trung tâm. 

Các yếu tố chính thúc đẩy hoạt động M&A tại Việt Nam trong năm qua là làn sóng đầu tư và tiếp cận thị trường của các nước trong khu vực, điển hình là Thái Lan, Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc.

Trong những năm qua, các nhà đầu tư Thái Lan vẫn thực hiện chiến lược mua lại những công ty lớn dẫn đầu thị trường. Điển hình như lĩnh vực bán lẻ, phân phối (BigC, Metro, Nguyễn Kim), Nguyên vật liệu (Prime Group, VCM, Xi măng Holcim), nhựa (Nhựa Bình Minh, Nhựa Tiền phong)…và năm 2017 là công ty đầu ngành sản xuất và phân phối bia (Sabeco).  Với thương vụ này, năm 2017, Thái Lan dẫn đầu trong số các quốc gia thực hiện M&A tại Việt nam.

 Còn trong 6 tháng đầu năm 2018, Singapore đang tạm dẫn đầu với những thương vụ đầu tư lớn của GIC, các nhà đầu tư Nhật Bản và Hàn Quốc cũng rất tích cực trong hoạt động M&A với một số thương vụ đáng chú ý cũng đã được công bố.

Sức bật cho thập kỷ mới

Nhận định thị trường M&A trong năm 2018 và những năm tiếp theo, Báo cáo của Nhóm nghiên cứu nhận định: "Chúng tôi dự báo giá trị M&A năm 2018 sẽ giảm so với năm 2017, do năm nay có thể chưa thực hiện được những thương vụ lớn như Sabeco, tuy nhiên, có thể thị trường sẽ đạt mốc tăng trưởng so với 2017- không-có-Sabeco. Với kịch bản này, giá trị M&A tại Việt nam đạt 6 tỷ USD (tương đương tăng 15,3% so với 2017 – không có Sabeco,  bằng 58,8% so với giá trị M&A 2017 – có Sabeco)

Như vậy, với kịch bản thận trọng, giá trị M&A thị trường Việt Nam duy trì ở mức trên 5 tỷ USD liên tục trong 4 năm 2015 – 2018. Tuy nhiên để thị trường đạt một tầm cao mới thì vẫn cần chờ đợi những thương vụ lớn, cũng như chờ đợi các động thái mạnh mẽ hơn của Chính phủ và các doanh nghiệp.  

Quang cảnh buổi Họp báo

Trong năm 2018 và những năm tiếp theo, các thương vụ M&A được dự báo tiếp tục tập trung nhiều vào lĩnh vực hàng tiêu dùng, bán lẻ và bất động sản. Ngoài ra, các lĩnh vực viễn thông, năng lượng, hạ tầng, dược phẩm, giáo dục được kỳ vọng sẽ đóng góp giá trị đáng kể cho hoạt động M&A tại Việt nam trong giai đoạn tới.

Giai đoạn tới cũng có thể trông đợi các thương vụ quy mô lớn hơn, nhất là các thương vụ thoái vốn của các doanh nghiệp nhà nước lớn cổ phần hóa và sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài.

Theo Ban tổ chức, với những lực đẩy tạo cú huých mạnh mẽ đến từ nhiều yếu tố khiến hoạt động M&A tại Việt Nam đứng trước một bước ngoặt mới, hứa hẹn nhiều cơ hội song cũng lắm thách thức cho các nhà đầu tư trong thời gian tới. Thách thức đến từ bên ngoài như sự thay đổi trong chính sách của Mỹ, đặc biệt là Mỹ quyết định rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và sự căng thẳng trong quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc. Hay nội tại bên trong nền kinh tế Việt Nam như: Trở ngại từ cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước, chất lượng doanh nghiệp và quy mô nền kinh tế chưa đủ hấp dẫn, những rào cản chính sách còn chưa được khơi thông…

Trước bối cảnh đó, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thế Phương nhìn nhận, thị trường M&A Việt Nam đang đứng trước những cơ hội mới để tạo nên một “Bước ngoặt mới, Kỷ nguyên mới” như chủ đề mà Ban tổ chức đã xác định cho Diễn đàn năm nay, nhưng bên cạnh đó vẫn còn tiềm ẩn những yếu tố rủi ro cần được lường trước và có giải pháp khách phục để hoạt động M&A tiếp tục phát triển.

"Bộ KH&ĐT mong rằng, Diễn đàn năm nay sẽ phân tích, đánh giá đầy đủ và sâu sắc các yếu tố nói trên. Trên cơ sở đó, đưa ra các khuyến nghị chính sách nhằm tiếp tục khai thông hơn nữa dòng vốn đầu tư theo hình thức M&A, cũng như làm cho hoạt động M&A trở thành công cụ hữu hiệu thúc đẩy tái cơ cấu nền kinh tế và tái cấu trúc, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp", Thứ trưởng phát biểu.

Diễn đàn năm nay không chỉ ghi dấu chặng đường 10 năm đồng hành cùng thị trường M&A tại Việt Nam, mà còn tôn vinh các thương vụ tiêu biểu của thập kỷ và dự báo triển vọng M&A trong giai đoạn tiếp theo. Đặc biệt, Diễn đàn sẽ tập trung phân tích các thách thức và biện pháp thúc đẩy kênh huy động vốn hiệu quả này.

Theo thông tin từ Ban Tổ chức, Diễn đàn dự kiến sẽ được lắng nghe ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ cùng phát biểu của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng và nhiều đại diện lãnh đạo các Bộ, ngành hữu quan, cũng như sự thảo luận chuyên sâu của các chuyên gia kinh tế hàng đầu trong và ngoài nước.