Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư bên hành lang Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, dự tính, năm 2020, ngân sách nhà nước có thể phải tăng bội chi lên khoảng 70.000 - 80.000 tỷ đồng, nhưng bội chi không phải để chi thường xuyên, mà chỉ để đầu tư.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng.

Thưa Bộ trưởng, năm nay, ngân sách được dự báo hụt thu khoảng 150.000 tỷ đồng, nhưng một số khoản chi lại tăng lên. Bài toán khó nhất của cân đối ngân sách là gì?

Đúng là ngân sách năm nay rất khó khăn do cú sốc Covid-19, nhưng với kinh nghiệm từ những năm làm Bộ trưởng của tôi, thì năm nay chưa thể khó như giai đoạn 2012 - 2014. Năm nay, tuy gặp cú sốc, nhưng mấy năm vừa qua, ngân sách đã có dự phòng, dự trữ và chủ động được các giải pháp, từ an sinh xã hội đến chính sách tài khóa.

Kịch bản điều hành đã có, hụt thu bao nhiêu phụ thuộc vào tăng trưởng. Nếu tăng trưởng 6,8%, thì cân đối ngân sách nhà nước gồm có thu, chi, bội chi, nợ công đều theo mức đó. Bây giờ, tăng trưởng không đạt như kỳ vọng, về nguyên tắc, ngân sách nhà nước phải cắt chi. Nhưng có một số khoản rất khó cắt, như an sinh xã hội, đặc biệt là đầu tư không những không thể cắt được, mà còn đang phải thúc đẩy giải ngân cho tăng trưởng trung - dài hạn tới đây.

Mức tăng trưởng GDP 6,8% là không thể thực hiện được trong bối cảnh hiện nay, nhưng phải phấn đấu cao nhất trên dưới 5%. Với mức này, dự tính năm 2020 có thể phải tăng bội chi lên khoảng 70.000 - 80.000 tỷ đồng, nhưng bội chi không phải để chi thường xuyên, mà chỉ để đầu tư. Vì thế, giải ngân đầu tư công rất quan trọng, nếu không giải ngân được, chưa chắc bội chi đã tăng lên.

Năm nay, tổng vốn đầu tư công xấp xỉ 700.000 tỷ đồng, điểm mấu chốt nhất là phải tập trung giải ngân đầu tư công; giải ngân được thì sẽ thúc đẩy tăng trưởng, tăng thu ngân sách.

Trong phiên khai mạc Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV, Thủ tướng Chính phủ đề nghị Quốc hội xem xét, thông qua chủ trương về một số cơ chế, chính sách đặc thù trong tình hình mới, trong đó có việc chưa tăng lương cơ sở từ ngày 1/7 /2020. Một số đại biểu Quốc hội và cử tri làm công ăn lương băn khoăn không biết “giải pháp” này áp dụng đến khi nào?

Theo lộ trình, từ ngày 1/7/2020 sẽ tăng lương 7%, nhưng Chính phủ đang tính lùi đến ngày 1/1/2021. Đây là việc giảm chi thường xuyên, nằm trong chủ trương thắt chặt chi tiêu, nhưng ý nghĩa rất quan trọng là chia sẻ với các lực lượng khác trong xã hội, đặc biệt là người dân, người lao động. Vì lương tăng chỉ dành cho người đang đi làm, người nghỉ hưu, đang hưởng chế độ của Nhà nước, còn những lực lượng lao động khác như nông dân thì không được tăng, nên chia sẻ này là rất hợp lý.

Vẫn nằm trong chủ trương thắt chặt chi tiêu, Bộ Tài chính kiến nghị cắt giảm tiếp khoảng 70% kinh phí công tác phí, hội họp. Ngoài cắt giảm 10% chi thường xuyên theo dự toán đã được Quốc hội thông qua, tiếp tục cắt giảm thêm 10% chi thường xuyên ngoài phần đã tiết kiệm từ trước đến nay.

Tiết kiệm chi là cần thiết, nhưng gốc của ngân sách là tăng trưởng kinh tế, nên vấn đề trước mắt cũng như lâu dài là phải thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh.

Ngoài gói hỗ trợ 62.000 tỷ đồng, thì còn những chính sách tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh nào đáng chú ý, thưa Bộ trưởng?

Mới đây, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đồng ý nâng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế thu nhập cá nhân lên mức 11 triệu đồng/tháng, tương ứng cho mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng (tăng tương ứng các mức thêm 23,2%).

Tới đây, Chính phủ sẽ trình Quốc hội giảm 30% thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ. Rất nhiều phí, lệ phí được giảm, Bộ Tài chính đã ký hơn 10 thông tư giảm phí, lệ phí. Chúng tôi cũng yêu cầu các địa phương phải giảm phí và lệ phí. Tôi cũng đề nghị TP. Hải Phòng tới đây đưa ra HĐND giảm phí hạ tầng...

Miễn, giảm, giãn thuế, phí sẽ góp phần tạo được động lực tăng trưởng thời gian tới. Nhưng tôi vẫn muốn nhấn mạnh là, hơn lúc nào hết, thời điểm này cần tập trung thực hiện các dự án hạ tầng. Điều này rất quan trọng. Về việc mở rộng thị trường thì đã có khuôn khổ pháp lý, nhưng có tiêu thụ được hay không còn tùy thuộc các đối tác nước ngoài trong việc chống dịch Covid-19.

Trong bài toán cân đối ngân sách, hiệu quả hoạt động của ngành tài chính rất quan trọng. Bộ trưởng có thể cho biết những biện pháp kiểm soát nội bộ trong ngành thuế, hải quan, để tránh việc phải chạy theo xử lý sự vụ như nghi án công ty Nhật Bản hối lộ cán bộ trong ngành ở Bắc Ninh vừa rồi?

Không phải chạy theo sự vụ để giải quyết, mà nhiều năm qua, ngành tài chính đã triển khai đồng bộ các giải pháp, từ xây dựng pháp luật đến các văn bản hướng dẫn luật. Trong xây dựng pháp luật, việc rất quan trọng là phải đổi mới về phương thức quản lý, trước là tiền kiểm, bây giờ là hậu kiểm.

Ngoài cải cách thủ tục hành chính, từ lâu, ngành tài chính đã thường xuyên thực hiện vấn đề hiện đại hóa toàn ngành. Bây giờ, kê khai thuế, kể cả chi tiêu ngân sách, thu nợ thuế, thông quan đều là điện tử.

Hiện nay, kim ngạch xuất nhập khẩu gấp 5 - 7 lần so với những năm trước, khối lượng hàng hóa thông quan lớn hơn nhiều, đối tượng quản lý thuế cũng tăng gấp 5 - 7 lần, nhưng tại sao cán bộ vẫn giảm được? Đó là nhờ đổi mới phương thức quản lý, chuyển tiền kiểm sang hậu kiểm.

Trong quản trị, quản lý nội bộ, giải pháp tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong ngành được triển khai rất đồng bộ và đã thực hiện trong nhiều năm, chứ không phải bây giờ mới thực hiện, thì mới được như hôm nay. Ví dụ, công tác luân phiên, luân chuyển vị trí công tác để phòng ngừa tham nhũng đã được ngành tài chính thực hiện từ năm 2014. Thông thường, mỗi năm, có khoảng 10.000 lượt cán bộ phải chuyển đổi vị trí công tác.

Tất nhiên, trong quá trình thanh tra, kiểm tra cũng đã phát hiện, xử lý nhiều vi phạm. Đặc biệt, khi có dư luận xã hội phản ánh, thì phải tập trung xử lý nghiêm, dứt điểm.