Làm sao để người trẻ quan tâm đến tài chính?

Kiến thức tài chính, được định nghĩa là những hiểu biết và kỹ năng quản lý chi tiêu, tiết kiệm và đầu tư, ngày càng trở nên quan trọng với người trẻ. So với các thế hệ đi trước, hàng triệu sinh viên, học sinh Việt Nam hiện nay có nhiều giải pháp quản lý tài chính hơn nhờ sự phát triển của ngành tài chính - ngân hàng - bảo hiểm. Thế nhưng, song song đó, họ cũng dễ dàng “nhẵn túi” hơn ngày xưa, khi mà nền kinh tế đang có những bước chuyển mới, các loại hình dịch vụ - tiêu dùng trở nên vô cùng đa dạng. 

Thách thức lớn nhất của việc phổ cập kiến thức tài chính đến với giới trẻ Việt là sự khô khan của các từ ngữ chuyên môn. Các nội dung và phương pháp giảng dạy về tài chính còn mang tính “rập khuôn” và chưa thật sự gần gũi với thế hệ trẻ, dễ khiến các bạn học sinh, sinh viên nhàm chán.

Một cách giải quyết cho vấn đề này là nhờ chính các bạn sinh viên “hiến kế” các phương pháp tiếp cận người trẻ. Phương án này có rất nhiều ưu điểm.

Thứ nhất, sinh viên là người hiểu rõ nhất những câu chuyện tiền nong mà bạn bè, cũng như bản thân đang gặp phải.

Thứ hai, sinh viên Việt Nam rất thích smartphone và mạng xã hội, những công cụ này giúp họ dễ dàng áp dụng công nghệ trong việc truyền tải thông tin.

Thứ ba, nhiều sinh viên có những ý tưởng rất độc đáo và thú vị, giúp các từ ngữ, kiến thức tài chính trở nên gần gũi hơn.

Một ví dụ điển hình là cuộc thi “Kỹ năng quản lý tài chính” lần thứ 8 do Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam tổ chức. Chương trình năm nay tập trung vào vấn đề của sinh viên với các khoản chi tiêu không cần thiết qua chủ đề “Cháy túi”. Ngoài các nội dung cốt lõi như lên ngân sách chi tiêu, tiết kiệm và tiêu dùng thông minh, chương trình cũng đưa ra lời giải đáp cho các vấn đề “nổi cộm” như đảm bảo an ninh khi mua sắm trực tuyến, những điều cần lưu ý khi đặt bút ký kết hợp đồng hay quản lý tín dụng để tránh những khoản nợ nằm ngoài kế hoạch.

Để đăng ký tham gia chương trình năm nay, các bạn sinh viên lập nhóm 3 người và cùng phác thảo kế hoạch phổ cập kiến thức tài chính cho cộng đồng, bạn bè đồng trang lứa. Các bạn sinh viên được khuyến khích chủ động tìm nguồn tư vấn chuyên môn từ giảng viên, doanh nhân hoặc các sinh viên tiêu biểu trong quá trình phát triển kế hoạch cho chiến dịch của mình. Vào vòng hai của chương trình, 7 đội xuất sắc nhất sẽ nhận tài trợ để triển khai kế hoạch trong thực tế.

Các ý tưởng “độc và lạ”

Sau hai tháng phát động, cuộc thi của Visa và Hội Sinh viên đã nhận được nhiều ý tưởng sáng tạo từ các bạn sinh viên khắp Việt Nam. Ví dụ, bạn Hà Nguyễn Phương Thanh với chiến dịch “Tôi tiêu tiền” kêu gọi các sinh viên giảm bớt mua sắm hàng hiệu, vật dụng xa xỉ và tiết kiệm cho các mục đích thiết thực hơn.

Cụ thể, chiến dịch này khuyến khích các sinh viên thay vì khoe hàng hiệu thì tập trung phân tích hôm nay mình nên chi tiêu cái gì và vì lý do gì, tham gia các quầy di động về kiến thức tài chính đặt tại trường học lẫn tương tác trên mạng xã hội.

Một đội thi khác có tên Generation Z thì tập trung thiết kế băng rôn, khẩu hiệu theo phong cách hoài cổ - trào lưu đang “làm mưa làm gió” trong giới trẻ. Dùng ngôn từ và hình ảnh gợi nhớ thời bao cấp, nhóm Generation Z đặt câu hỏi “liệu bạn đã sẵn sàng để trở thành những chủ nhân tiếp theo của đất nước?” gây sự chú ý của người xem.

“Nhóm mình muốn tuyên truyền kiến thức tài chính đến 3.000 sinh viên thông qua các kênh online và tổ chức 10 minishow cho 1.000 bạn sinh viên tại các trường đại học, cao đẳng. Nhóm mình cũng sẽ thực hiện buổi hội thảo mang tên “3M - Me! Money! Management! nữa”, đại diện nhóm Generation Z cho biết.     

Với khả năng sử dụng công nghệ, trí sáng tạo và quyết tâm cao, các sinh viên đã biến những khái niệm tài chính khó hiểu thành các kiến thức bổ ích, “đánh trúng tâm lý” giới trẻ Việt Nam.

Tương tự, đội TPP sử dụng hai hình ảnh thú vị trong chiến dịch của mình: Một là cây “búa thần thông” có khả năng đập tan mọi hiểu biết sai lầm về thẻ tín dụng, hai là “mũ bảo kê” có thể bảo vệ sinh viên khỏi nợ nần. TPP cũng đưa ra ý tưởng tổ chức các hội thảo, nhảy flash mob và lan toả hoạt động trên mạng xã hội.

Trong khi đó, nhóm 3 bạn sinh viên đến từ Đại học Công nghiệp Hà Nội lại có ý tưởng giúp các bạn sinh viên tránh mắc lỗi khi ký hợp đồng thuê trọ.

Theo các bạn, sinh viên năm thứ nhất còn nhiều bỡ ngỡ, lần đầu sống xa nhà nên dễ rơi vào tình huống ký hợp đồng bất lợi, có các điều khoản “ngầm” với các ràng buộc không minh bạch.

“Chúng mình sẽ nhờ các bạn sinh viên năm thứ ba, thứ tư giúp đỡ tân sinh viên trong việc thuê nhà. Cụ thể, các bạn có kinh nghiệm sẽ chia sẻ cách tìm phòng trọ phù hợp, cách thương lượng, thảo luận giá thuê và cả cách giải quyết tranh chấp với chủ nhà, nếu có”, các bạn cho biết.

Một vấn đề thiết thực khác của cuộc sống sinh viên được các đội dự thi nêu ra chính là “tình phí”. Theo đội Lonely từ Hà Nội, chi phí hẹn hò đang khiến nhiều cặp đôi lao đao, khi họ chưa có thu nhập mà người yêu lại thích được tặng quà đắt tiền hay ăn uống “sang chảnh”. Những hành động đáng lẽ được dành để gắn kết tình yêu, tạo kỷ niệm đẹp thì lại trở thành gánh nặng cho cả hai bên.  

Trước tình hình đó, nhóm Lonely cho biết, sẽ thực hiện một video ca nhạc về vấn đề “tình phí”, đồng thời hợp tác với các nhân vật có tiếng trên mạng xã hội. Mục đích của chiến dịch là để đôi bạn trẻ nhận ra rằng việc chi tiêu hợp lý sẽ giúp cả hai bớt lo lắng chuyện tiền bạc, cũng như tập trung công sức vào việc phát triển sự nghiệp, thay vì đau đầu nghĩ xem dịp này phải quà gì, đi ăn ở đâu cho “đẳng cấp”.

Theo các giám khảo cuộc thi năm nay, với khả năng sử dụng công nghệ, trí sáng tạo và quyết tâm cao, các sinh viên đã biến những khái niệm tài chính khó hiểu thành các kiến thức bổ ích, “đánh trúng tâm lý” giới trẻ Việt Nam. Mặt khác, cuộc thi này cũng cho thấy tầm quan trọng của việc thu hút, đón nhận ý tưởng của người trẻ khi Việt Nam tiếp tục tuyên truyền kiến thức tài chính cho cộng đồng nói chung.