Xin bà chia sẻ những thay đổi về nhân khẩu học mà Việt Nam đang trải qua?

Số liệu từ các cuộc tổng điều tra dân số và nhà ở và các điều tra dân số khác đã cho thấy, Việt Nam đang trải qua thời kỳ thay đổi nhân khẩu học rõ rệt: mức sinh và mức chết giảm mạnh, quá trình di cư trên quy mô lớn và nhanh chóng dẫn đến sự thay đổi trong phân bố dân số giữa thành thị và nông thôn, mất cân bằng giới tính khi sinh.

Bà Astrid Bant, Trưởng đại diện Quỹ dân số LHQ tại Việt Nam

Việt Nam đang trong thời kỳ dân số vàng với nhóm dân số trẻ đông đảo, nhưng đồng thời dân số Việt Nam cũng đang già hóa một cách nhanh chóng. Trên thực tế, theo Triển vọng Dân số Quốc tế của Liên Hiệp Quốc, tỷ lệ nhóm dân số cao tuổi phụ thuộc vào nhóm dân số lao động được dự kiến sẽ tăng từ 9,6% lên 21,7% trong khoảng thời gian từ năm 2015 đến năm 2035. Sự thay đổi nhân khẩu học này đang tạo ra tác động ngày càng lớn với hệ thống bảo trợ xã hội, y tế, thị trường lao động…Chính phủ cần chuẩn bị ứng phó trước những thay đổi dân số trước khi quá muộn.

Việc lồng ghép biến dân số vào quá trình lập kế hoạch phát triển có tầm quan trọng như thế nào?

Việc lồng ghép biến dân số vào kế hoạch phát triển sẽ giúp chúng ta giải quyết các vấn đề bất bình đẳng. Việt Nam đã trở thành quốc gia có thu nhập trung bình vào năm 2010 cũng như đã đạt được phần lớn các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ trước thời hạn. Tuy nhiên, chúng ta vẫn thấy sự khác biệt rõ rệt giữa khu vực thành thị và nông thôn, giữa các vùng địa lý và các vùng dân số.

Sự khác biệt này chủ yếu bị ảnh hưởng bởi các yếu tố dân số, nên chúng ta cần nỗ lực nhiều hơn để đảm bảo các nhà hoạt định chính sách bao gồm các nhà lập kế hoạch phát triển sẽ nhận thức đầy đủ mối quan hệ tương hỗ giữa dân số và phát triển. Chúng tôi tin rằng dưới sự lãnh đạo, điều phối, truyền thông và vận động của Bộ Kế Hoạch Đầu tư thì công việc này sẽ được cải thiện đáng kể ở cả cấp trung ương và cấp cơ sở.

Vấn đề thứ 2 chúng tôi tin tưởng là cam kết này sẽ cần được thể hiện cụ thể ở việc thể chế hóa trong việc lồng ghép các biến dân số vào lập kế hoạch phát triển ở cấp độ trung ương và địa phương. Pháp lệnh dân số và chiến lược dân số và sức khỏe sinh sản giai đoạn 2011-2020 đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lồng ghép các biến dấn số vào quy trình lập kế hoạch, mà Việt Nam cần phải làm nhiều hơn nữa.

Cuối cùng, các cán bộ có kỹ năng cũng là nhân tố quan trọng đóng góp vào quá trình lập kế hoạch thành công. Cần đảm bảo các nhà lập kế hoạch và xây dựng chương trình các cấp cần được cập nhật kiến thức, có kỹ năng cần thiết và đủ năng lực trong việc sử dụng các số liệu dân số vào quá trình phát triển.

UNFPA có kế hoạch gì để thúc đẩy việc lồng ghép biến dân số vào quá trình lập kế hoạch phát triển tại Việt Nam?

UNFPA tại Việt Nam đánh giá cao sự lãnh đạo của Đảng ủy Bộ Kế hoạch Đầu tư trong việc ủng hộ, cung cấp, sử dụng các số liệu và bằng chứng dân số trong quá trình lập kế hoạch phát triển. Tăng cường năng lực quốc gia trong cung cấp và sử dụng số liệu đáng tin cậy và được tổng hợp theo các đặc điểm văn hóa xã hội là ưu tiên của UNFPA.

Hiện nay khi thế giới đang tập trung vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững thì việc sử dụng các thông tin dân số chính xác, sẵn có và có thể so sánh được cho việc lập kế hoạch dựa trên bằng chứng rất quan trọng. Điều này đóng vai trò nổi bật không chỉ trong quá trình lâp kế hoạch phát triển mà trong cả quá trình theo dõi tiến độ, đánh giá và điều chỉnh kế hoạch phát triển kinh tế quốc gia. Chúng tôi cam kết sẽ tiếp tục hỗ trợ Bộ Kế hoạch Đầu tư trong nỗ lực lồng ghép dân số và phát triển.