Thuốc lá là nguyên nhân gây nên các căn bệnh hiểm nghèo

Mỗi năm, thế giới có khoảng 1,1 triệu vụ cháy do thuốc lá gây ra, trong đó có17.300 ca tử vong, 60.000 ca thương tích và gây tổn thất về tài sản khoảng 27 tỷ USD.

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, tại các nước phát triển, chi phí chăm sóc sức khỏe do thuốc lá ước tính chiếm 6-15% tổng chi phí chăm sóc sức khỏe hàng năm. Mức tổn thất kinh tế do thuốc lá được ước tính mỗi năm tại Mỹ là 184,5 tỷ USD, Đức 24,4 tỷ USD, Pháp 16,4 tỷ USD, Australia 14,2 tỷ USD.

Ngoài ra, hút thuốc lá còn gây lãng phí kinh tế của các hộ gia đình. Tiền mua thuốc lá làm giảm chi cho giáo dục, lương thực và chăm sóc sức khỏe hộ gia đình. Ở Bangladesh, nếu dành 2/3 số tiền mua thuốc lá được dùng để mua thức ăn, thì khoảng 10 triệu người sẽ thoát được suy dinh dưỡng. Trung bình ở các nước, các hộ gia đình nghèo có người hút thuốc phải tiêu tốn 3-15% thu nhập của cả hộ gia đình cho thuốc lá.

Việt Nam là 1 trong 15 quốc gia có số người hút thuốc cao nhất trên thế giới. Trung bình cứ 2 nam giới, thì có 1 người hút thuốc. Tỷ lệ hút thuốc lá cao khiến Việt Nam đang phải đối mặt với gánh nặng lớn về sức khỏe con người và kinh tế. Mỗi năm, thuốc lá gây ra 40.000 ca tử vong, chi phí điều trị và mất giảm năng suất lao động do thuốc lá gây ra ước tính lên tới 1 tỷ USD/năm.

Năm 2012, người Việt Nam đã bỏ ra tới 22.000 tỷ đồng để mua thuốc lá. Trong khi đó, mức thuế thuốc lá còn thấp, tổng thu ngân sách từ thuế thuốc lá năm 2013 là 16.965 tỷ đồng. Theo thống kê của Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, thuốc lá nhập lậu đang chiếm 25% thị phần thuốc lá tiêu thụ tại Việt Nam, làm thất thoát 200 triệu USD và hàng ngàn tỷ đồng thuế.

Thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây nên các căn bệnh hiểm nghèo, ung thư. Theo nghiên cứu của Trường Đại học Y tế công cộng năm 2013, có đến 28% số ca tử vong ở nam giới Việt Nam từ 35 tuổi trở lên có liên quan đến sử dụng thuốc lá. Tổng chi phí điều trị và tổn thất do mất khả năng lao động vì ốm đau, tử vong sớm chỉ trong 5 nhóm bệnh trong số 25 bệnh do thuốc lá gây ra (ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa - hô hấp trên, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, nhồi máu cơ tim, đột quỵ) đã chiếm một con số khổng lồ, lên tới 23 ngàn tỷ đồng/năm. Đây mới chỉ là chi phí trực tiếp 25 bệnh do thuốc lá gây ra, nếu tính cả chi phí gián tiếp gây ra cho xã hội do bệnh tật và tử vong sớm, thì con số tổn thất sẽ cao hơn rất nhiều.

Chi phí y tế do hút thuốc năm 2011 ở Việt Nam là 24679,9 tỷ đồng (1173,2 triệu USD) chiếm 0,97% GDP. Tỷ lệ của nước ta tương đương tỷ lệ của các nước có thu nhập cao như Trung Quốc, Hàn Quốc và thậm chí còn cao hơn của Đài Loan. Chính phủ gánh chịu khoảng 36% các chi phí trực tiếp 4534,3 tỷ đồng, chiếm khoảng 5,76% ngân sách y tế năm 2011. Số tiền chăm sóc y tế do thuốc lá cao gấp 1,8 lần so với mức đóng góp từ thuế của các doanh nghiệp thuốc lá năm 2011.

Người hút thuốc lá sẽ tiêu phí một khoản tiền khá lớn để mua thuốc lá, làm ảnh hưởng đến thu nhập của gia đình, làm giảm các chi tiêu thiết yếu khác của hộ gia đình, đặc biệt là ở những gia đình kinh tế khó khăn. Các hộ nghèo tại Việt Nam phải tiêu tốn 5% thu nhập của gia đình vào thuốc lá. Số tiền chi cho thuốc lá tương đương chi cho giáo dục, y tế, thậm chí ở các hộ nghèo, chi phí dành cho thuốc lá gấp 1,5 lần dành cho giáo dục. Nếu số tiền chi cho thuốc lá dùng mua thực phẩm thì 11,2% hộ nghèo sẽ thoát nghèo.

Một khảo sát gần đây cho thấy, chi tiêu cho thuốc lá ở nước ta cao gấp 3,6 lần chi phí giáo dục, gấp 2,5 lần mức chi cho quần áo và gần gấp đôi mức chi cho khám chữa bệnh. Hút thuốc lá chắc chắn sẽ gây nên những căn bệnh nguy hiểm do đó sẽ không thể tránh khỏi chi phí để chăm sóc y tế cho chính bản thân người hút thuốc và cả những người hút thuốc thụ động trong gia đình là rất lớn. Chi phí chữa trị cho 3 bệnh liên quan đến thuốc lá hơn 2 tỷ đồng. Người bệnh không những dần mất đi khả năng lao động, mất đi một nguồn thu nhập cho gia đình, mà còn phải chi trả cho tiền chữa trị bệnh tật do thuốc lá gây ra, tình trạng hộ nghèo tiếp tục diễn ra. Việc giảm ngày công lao động là những tổn thất rất lớn cho một quốc gia có nhiều người nghiện thuốc lá.

Đất canh tác dùng cho sản xuất các loại cây lương thực bị thu hẹp lại, nhường chỗ để trồng cây thuốc lá. Rác do thuốc lá cũng ảnh hưởng xấu đến môi trường sống. Khói thuốc tỏa ra ngoài môi trường gây ô nhiễm môi trường, khiến những người xung quanh mắc bệnh do hít phải khói thuốc lá thụ động. Ngoài ra, thuốc lá còn có nguy cơ gây ra những vụ hỏa hoạn lớn và những vụ cháy rừng tàn phá tài nguyên quốc gia.

Do đó, cần phải tăng cường thông tin về gánh nặng kinh tế do thuốc lá gây ra với ngân sách nhà nước, hộ gia đình và xã hội nhằm nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá trong nhân dân và các cơ quan nhà nước. Tăng cường thực thi các chính sách phòng chống tác hại thuốc lá, trong đó cần đặc biệt quan tâm đến chính sách giá và thuế thuốc lá, nhằm giảm lượng tiêu thụ thuốc lá.