Điểm gợn Sasco

Theo thông tin của Báo Đầu tư, Kiểm toán Nhà nước vừa có thông báo kết quả kiểm toán Báo cáo tài chính, các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn tài sản nhà nước năm 2014 và chuyên đề việc thực hiện Đề án “tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, trọng tâm là tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước giai đoạn 2011 - 2015” của ACV.

Mặc dù vừa hoàn tất quá trình cổ phần hóa với một bản báo cáo tài chính khá đầy đặn được chính ACV công bố, nhưng Thông báo số 20/TB - KTNN vẫn chỉ ra những “góc khuất” trong công tác quản lý tài chính, việc sử dụng vốn của doanh nghiệp nhà nước có tổng tài sản, quy mô vốn lớn bậc nhất Việt Nam.

Đơn vị vận hành Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất là cái tên được đề cập nhiều nhất trong những sai sót của ACV. Ảnh: Đức Thanh

Được thành lập vào tháng 2/2012 trên cơ sở sáp nhập 3 tổng công ty cảng hàng không (miền Bắc, miền Nam, miền Trung), ACV là một trong những doanh nghiệp lớn nhất trong lĩnh vực hạ tầng giao thông, với quy mô vốn điều lệ là 22.430,985 tỷ đồng, tương đương 2.243 triệu cổ phần mệnh giá 10.000 đồng. ACV đang khai thác, quản lý 22 cảng hàng không dân dụng, 3 công ty con và góp vốn tại 10 công ty cổ phần - tất cả đều có chung lĩnh vực cung cấp dịch vụ vận tải mặt đất.

Cần phải nói thêm rằng, ngoài Công ty mẹ, thì Công ty cổ phần Dịch vụ hàng không sân bay Tân Sơn Nhất (Sasco) là cái tên được đề cập nhiều nhất trong những sai sót, hạn chế được Kiểm toán Nhà nước chỉ ra.

Theo đó, Sasco - “con gà đẻ trứng vàng” cho bất kỳ ai sở hữu cổ phiếu này, hiện có vốn điều lệ 1.315 tỷ đồng, trong đó ACV sở hữu 51% cổ phần; Công ty cổ phần Đầu tư - Thương mại và dịch vụ Hoàn Lộc Việt, sở hữu 22,1% và Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Liên Thái Bình Dương (IPP Group), sở hữu 16%.

Hạn chế lớn đầu tiên của Sasco cũng như của ACV được Kiểm toán Nhà nước chỉ ra, nằm ở việc thực hiện Đề án tái cơ cấu DNNN được Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) phê duyệt năm 2013.

Theo đó, khi xác định giá trị doanh nghiệp để CPH và khi chính thức chuyển sang mô hình công ty cổ phần, Sasco chưa đánh giá lại giá trị đầu tư tại các công ty có hiệu quả cao, có thặng dư vốn, hoặc có chênh lệch giá trị trên nền đất kinh doanh như: Công ty cổ phần Sài Gòn Sân bay, Công ty TNHH MTV Xây dựng và kinh doanh nhà Phú Nhuận.

Điều đáng nói là, Kiểm toán Nhà nước không xác định những sai sót này sẽ làm thất thoát vốn Nhà nước, nhưng nhiều chuyên gia cho rằng, Công ty mẹ và Sasco cần sớm đưa ra những lý giải và tìm ra cơ quan, tổ chức chịu trách nhiệm cho việc, vì sao những tài sản giá trị của nhà nước này lại không được đánh giá chuẩn xác khi tiến hành lên phương án cổ phần hóa đơn vị.

Sasco được ghi nhận là “chưa đánh giá giá trị một số tài sản cố định đã khấu hao hết nhưng còn sử dụng cho sản xuất, kinh doanh; chưa đánh giá quyền sử dụng đất theo giá do UBND tỉnh Kiên Giang xác định tại Quyết định số 891/QĐ - UBND (Quyết định 891) để làm cơ sở cho việc xác định giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hóa đối với 5 khu đất tại huyện Phú Quốc”.

Tính toán của Kiểm toán Nhà nước cho thấy, giá trị chênh lệch giữa giá đất theo Quyết định 891 là 18,4 tỷ đồng; ghi nhận giá trị doanh nghiệp theo giá trị ghi sổ kế toán đối với 4 trường hợp đất bị thu hồi thấp hơn giá trị đất theo quyết định đền bù của UBND tỉnh Kiên Giang là 3,12 tỷ đồng.

“Sasco chưa thực hiện việc thoái vốn đầu tư vào các lĩnh vực ngoài ngành nghề kinh doanh chính, như bất động sản, ngân hàng”, Tổng kiểm toán Nhà nước Nguyễn Hữu Vạn đánh giá.

Công ty mẹ dính lỗi

Liên quan tới công tác quản lý tài sản và nguồn vốn, Kiểm toán Nhà nước cho rằng, Sasco chưa hạch toán phải thu khác khoản lãi phải thu của tiền bồi thường về đất (1,37 tỷ đồng); cổ tức được chia (số tiền 22,549 tỷ đồng). Bên cạnh đó, Sasco còn có số nợ phải thu quá hạn thanh toán lên tới 244,87 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 41,69% tổng nợ phải thu đến thời điểm ngày 31/12/2014.

Trong số này, nợ phải thu quá hạn thanh toán chủ yếu là khoản ký quỹ hộ cho Công ty liên doanh Nhà Việt (Viethaus) tại Cộng hòa Liên bang Đức đã bị ngân hàng yêu cầu thực hiện trách nhiệm bảo lãnh với số tiền là 240,6 tỷ đồng.

“Sasco phải rà soát, đánh giá lại toàn bộ các dự án đầu tư, khoản đầu tư, đặc biệt là khoản đầu tư tại Viethaus để có phương án đầu tư hiệu quả; đồng thời sớm tiến hành thoái vốn đầu tư vào lĩnh vực bất động sản, ngân hàng”, lãnh đạo Kiểm toán Nhà nước kiến nghị.

Mắc khá nhiều sai sót như Sasco, ACV bị Kiểm toán Nhà nước “tuýt còi” trong công tác quản lý, sử dụng đất. Cụ thể, theo báo cáo của Tổng công ty, hiện doanh nghiệp này còn 8 khu đất không thuộc khu vực cảng hàng không sân bay chưa kê khai nộp tiền thuê đất, trong số này có 1 khu đất đã có quyết định cho thuê đất, 1 khu đất đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Đặc biệt, Công ty mẹ ACV đã thực hiện trích trước tiền thuê đất phải nộp từ tháng 7/2007 đến năm 2014 (7,5 năm) đối với các khu đất đơn vị đang quản lý và sử dụng với tổng số tiền tính đến ngày 30/6/2013 là 773 tỷ đồng. Tuy nhiên, qua kiểm toán đã phát hiện việc trích trước tiền thuê đất còn một số khoản chưa đúng quy định với số tiền lên tới 253,8 tỷ đồng. Nổi cộm trong số này là việc trích trước tiền thuê đất đối với các khu đất tại Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất và Cảng hàng không quốc tế Nội Bài theo giá đất cao hơn đơn giá đất do UBND TP. Hà Nội và TP.HCM ban hành hàng năm, không đúng diện tích đã đối chiếu với Cảng vụ hàng không (251 tỷ đồng).

Do việc xử lý số tiền trích trước tiền thuê đất đã được Bộ Tài chính có ý kiến tại Công văn số 1871/BTC – TXDN, nên Kiểm toán Nhà nước không điều chỉnh giảm chi phí các khoản trích trước chưa đúng quy định nêu trên.

Tại Cảng hàng không Rạch Giá, mặc dù đã nộp tiền thu đất đến năm 2013 theo thông báo của cơ quan thuế, nhưng ACV vẫn trích trước tiền thuê đất cho thời gian 7,5 năm (số tiền 1,75 tỷ đồng); trích trước tiền thuê đất trùng 2 lần cho thời gian 7,5 năm đối với diện tích đất của Cửa hàng Xăng dầu tại Cảng hàng không Cam Ranh (số tiền là  251 triệu đồng).

Tổng công ty còn một số dự án được lập từ năm 2004 - 2009, nhưng đến thời điểm kiểm toán vẫn đang trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư với  chi phí là 144,4 tỷ đồng (tiền ứng làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, tiền ứng về đền bù và các khoản chi phí khảo sát, lập dự án), trong đó một số dự án đã được đơn vị xin dừng triển khai, một số dự án xin chuyển mục đích đầu tư (Dự án Nhà điều hành mở rộng, Dự án Khu thương mại Căn hộ Blue Sky Sasco, Dự án Mỏ nước khoáng Ba Ngòi, Dự án Cảng hàng hóa Dương Đông…).

Liên quan đến việc trích các quỹ, Kiểm toán Nhà nước cho rằng, Công ty mẹ xác định quỹ lương thực hiện làm căn cứ trích lập quỹ khen thưởng phúc lợi năm 2013 bao gồm cả quỹ thưởng an toàn hàng không là không đúng quy định tại điểm b, Mục 4, Phụ lục số 01 Thông tư số 18/2013/TT - BLĐTBXH ngày 9/9/2014 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Quỹ khen thưởng phúc lợi năm 2013 phải điều chỉnh giảm qua kiểm toán là 16 tỷ đồng.

Kiểm toán Nhà nước đánh giá việc Tổng công ty không thành lập ban quản lý dự án chuyên trách đối với các dự án lớn nhóm A, B có khối lượng lớn, được thực hiện nhiều năm đã làm hạn chế tính chuyên nghiệp, trách nhiệm của cán bộ, nhân viên đối với ban quản lý; không có sự kịp thời trong việc hoàn thiện trình tự, thủ tục cho các phần phát sinh, bổ sung trong quá trình thực hiện các dự án.

“Đây cũng là nguyên nhân dẫn tới việc chủ đầu tư để xảy ra một số sai sót trong quá trình lập dự toán, đấu thầu hoặc chậm trễ trong việc quyết toán một số công trình”, ông Nguyễn Hữu Vạn đánh giá.