Hội nghị chính thức khai mạc

Hội nghị thu hút sự quan tâm và tham dự của đông đảo giới chuyên gia, đối tác nước ngoài, các doanh nghiệp, hợp tác xã lớn... Hội trường 500 chỗ ngồi tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia không còn một chỗ trống.

Quang cảnh Hội nghị

Khán phòng không còn một chỗ trống (Ảnh: Đức Thanh)

Phát triển kinh tế tập thể đã trở thành chủ trương xuyên suốt và nhất quán của Đảng

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đánh giá, tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX... là thành phần kinh tế quan trọng đã được Đảng, Nhà nước xác định rõ từ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 4 của Đảng.

"Kinh tế nhà nước với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân. Phát triển kinh tế tập thể đã trở thành chủ trương xuyên suốt và nhất quán của Đảng", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Để tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, Phó Thủ tướng kỳ vọng, những kết quả của Hội nghị tổng kết lần này và của Diễn đàn Kinh tế hợp tác, hợp tác xã năm 2019 (sáng 14/10) sẽ là những luận cứ khoa học, thực tiễn quan trọng để trình Bộ Chính trị, từ đó có những quyết sách trong thời gian tới, giúp HTX có những đóng góp quan trọng hơn nữa.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ phát biểu khai mạc Hội nghị (Ảnh: Đức Thanh)

Vị trí, vai trò của HTX dần được khẳng định

Trình bày Báo cáo tổng kết tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đánh giá, việc quán triệt Nghị quyết được triển khai sâu rộng, công tác thể chế hóa và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ đề ra nhận được sự quan tâm, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền và sự tham gia tích cực của các hiệp hội, đoàn thế.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng trình bày Báo cáo tổng kết (Ảnh: Đức Thanh)

Qua 15 năm triển khai thực hiện Nghị quyết, nhận thức các quan điểm phát triển KTTT của các cấp ủy đảng, chính quyền đã có sự chuyển biến tích cực. Nhận thức của nhân dân về mô hình HTX kiểu mới được nâng cao,từ chỗ chưa nhận thức đầy đủ, thống nhất đến nay đã từng bước hiểu rõ bản chât HTX kiểu mới, gắn với lợi ích của từng thành viên, thấy được vai trò, vị trí, tính tất yếu khách quan của KTTT, HTX trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Vị trí, vai trò của HTX đối với phát triển kinh tế hộ thành viên, kinh tế địa phương nói riêng và toàn bộ nền kinh tế nói chung dần được khẳng định.

 Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật nhằm cụ thể hóa Nghị quyết dần được hoàn thiện; nhiều văn bản hướng dẫn và bổ sung cơ chế, chính sách đặc thù được các cấp, các ngành quan tâm xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện.

Bộ máy và hoạt động quản lý nhà nước đối với KTTT ngày càng được kiện toàn, Ban chỉ đạo đổi mới, phát trỉến KTTT, HTX các cấp được xây dựng và tổ chức thực hiện tốt các nhiệm vụ theo quy định.

Bên cạnh đó, mạng lưới tổ chức Liên minh HTX các cấp không ngừng được tăng cường, củng cố; Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành trung ương và chính quyền địa phương thực hiện tốt công tác tuyên truyền, vận động, trong đó, tích cực vận động nhân dân tự nguyện tham gia phát triển KTTT, tham gia xây dựng nông thôn mới...

Theo Bộ trưởng Dũng, sau 15 năm triển khai Nghị quyết và hơn 7 năm kể từ khi Luật Hợp tác xã năm 2012 được thông qua, khu vực KTTT, HTX đã có bước phát triển và đạt được nhiều kết quả tích cực, số HTX hoạt động hiệu quả không ngừng tăng lên, chiếm khoảng 55% trong tổng số HTX nông nghiệp, khoảng 50%-80% trong tổng số HTX phi nông nghiệp.

7 giải pháp thực hiện thành công các mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra tại Nghị quyết

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng chỉ rõ một số tồn tại, khó khăn, hạn chế trong quá trình triến khai thực hiện.

Một số hạn chế được người đứng đầu ngành Kế hoạch và Đầu tư nêu ra như việc học tập, quán triệt Nghị quyết chưa được quan tâm đúng mức, hiệu quả chưa cao; Công tác nghiên cứu lý luận, thực tiễn, giáo dục, đào tạo, tuyên truyền về KTTT còn yếu; Công tác thực thi pháp luật về HTX chưa thực sự đi vào cuộc sống, một số chính sách chưa được thực hiện hoặc thực hiện chưa hiệu quả; Công tác quản lý nhà nước về KTTT, HTX chưa thực sự hiệu quả; Tốc độ tăng trưởng của khu vực KTTT còn chậm, chưa xứng với tiềm năng; Mô hình HTX kiểu mới quy mô lớn chậm được hình thành và phát triển, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ theo chuỗi giá trị còn yếu.

Nguyên nhân chính của những hạn chế nêu trên, theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, là do các cấp, các ngành còn chưa quan tâm đúng mức trong việc chỉ đạo, định hướng, xây dụng cơ chế chính sách, tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện cho KTTT, HTX phát triển; Nhận thức của một số cấp ủy đảng, chính quyền, người đứng đầu, cán bộ lãnh đạo, đảng viên và người dân vẫn chưa đúng, chưa đầy đủ, chưa thống nhất về tinh thần của Nghị quyết…

Công tác xây dựng cơ chế, chính sách chưa kịp thời, chậm tháo gỡ các vướng, còn tồn tại tâm lý ngại đổi mới, năng lực nội tại của nhiều HTX còn yếu, thiếu nguồn lực đầu tư cho cơ sở hạ tầng, phát triển nguồn nhân lực…, Bộ trưởng phân tích thêm.

(Ảnh: Đức Thanh)

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, trong thời gian tới cần tập trung thực hiện đồng bộ một số giải pháp như:

(1) Nâng cao nhận thức về về bản chất, vai trò của to chức KTTT, HTX trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa;

(2) Tiếp tục rà soát, cập nhật, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện khung pháp luật và chính sách hỗ trợ phát triển KTTT phù hợp;

(3) Hoàn thiện và nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy quản lý nhà nước về KTTT;

(4) Đẩy mạnh đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ hợp tác, HTX, Liên hiệp HTX;

(5) Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, phát huy vai trò Mặt trận tổ quốc, các đoàn thể nhân dân, hội, hiệp hội;

(6) Tăng cường vai trò, hiệu quả hoạt động của Liên minh HTX Việt Nam từ Trung ương đến các tỉnh, thành phố;

(7) Tăng cường hợp tác quốc tế về phát triển KTTT, nhất là trong việc tiếp thu kinh nghiệm tốt của các nước, vùng lãnh thổ có phong trào HTX mạnh.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Nguyễn Xuân Cường trình bày tham luận về lĩnh vực nông nghiệp.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường trình bày tham luận tại Hội nghị (Ảnh: Đức Thanh)

Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam Nguyễn Ngọc Bảo trình bày tham luận trong lĩnh vực phi nông nghiệp.

Ông Nguyễn Ngọc Bảo (Ảnh: Đức Thanh)

Thúc đấy sự phát triến của kinh tế tập thể gắn với CMCN 4.0

Trình bày Báo cáo về tình hình triển khai thực hiện Luật Hợp tác xã năm 2012, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Võ Thành Thống cho biết, Luật Hợp tác xã năm 2012 thể hiện rõ bản chất tổ chức hợp tác xã, phân biệt hợp tác xã với doanh nghiệp và với tổ chức xã hội - từ thiện, làm rõ nội hàm “hợp tác” của tố chức hợp tác xã, đồng thời tăng cường vai trò người chủ và lợi ích của thành viên khi tham gia hợp tác xã, bảo đảm tính chất phục vụ thành viên của tổ chức hợp tác xã.

“Luật Hợp tác xã năm 2012 đã thể hiện tư duy mới về mô hình HTX kiểu mới với hạt nhân là “hợp tác”, góp phần hoàn thiện quan hệ sản xuất, phù hợp với cơ chế thị trường, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và cạnh tranh ngày càng gay gắt”, ông Thống nói.

Thứ trưởng Võ Thành Thống (Ảnh: Đức Thanh)

Cũng theo Thứ trưởng Võ Thành Thống, trong quá trình triển khai thực hiện luật, không có những vướng mắc đáng kế về quy định pháp luật, ảnh hưởng đến sự thành lập và phát triển của hợp tác xã.

Điều này thể hiện rõ trong một số mặt như số lượng HTX tăng lên, doanh thu và thu nhập của người lao động trong HTX được cải thiện, từng bước hoạt động ổn định, qua đó tác động tích cực đến kinh tế hộ thành viên.

Tính đến 31/12/2018, toàn quốc có 22.861 HTX ,tăng 3.700 HTX (so với thời điểm Luật HTX có hiệu lực 31/7/2013); thu hút gần 6 triệu thành viên tham gia; doanh thu bình quân một HTX là 4,48 tỷ đồng/năm, tăng 1,9 tỷ đồng/năm… Bên cạnh đó, hoạt động khu vực KTTT, HTX có chuyển biến tích cực về quy mô, công nghệ và thị trường.

Tuy đạt được một số thành tựu nhất định, nhưng nhìn chung khu vực KTTT, HTX vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế. Phong trào KTTT, HTX phát triển chưa tương xứng với tiềm năng. Sự tồn tại, hạn chế thể hiện ở cơ chế chính sách, tổ chức thực hiện, bản thân HTX và công tác thực hiện chức năng quản lý nhà nước về KTTT, HTX.

Nêu các đề xuất, kiến nghị, Thứ trưởng Võ Thành Thống đề nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng kết 10 năm thi hành Luật Hợp tác xã năm 2012, trên cơ sở đó xây dựng Đề án sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hợp tác xã năm 2012.

Trước mắt, có thể định hướng vào một số nội dung như mở rộng đối tượng điều chỉnh là tổ hợp tác; rà soát chính sách về kinh tế tập thể hiện đang được ban hành phân tán tại nhiêu văn bản quy phạm pháp luật; nghiên cứu đơn giản hóa thêm nữa các thủ tục hành chính đối với hợp tác xã, tổ hợp tác; cân nhắc vai trò, sự cần thiết và đóng góp của thành phần kinh tế tập thể trong thời kỳ phát triển kinh tế gắn với cách mạng công nghiệp 4.0, qua đó, thúc đấy sự phát triến của các loại hình hợp tác xã, tố hợp tác áp dụng khoa học tiến bộ kỹ thuật, tăng sức cạnh tranh của thành phần kinh tế tập thể trong giai đoạn hiện nay.

Tại Hội nghị hôm nay, Thủ tướng Chính phủ sẽ lắng nghe các ý kiến chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về phát triển hợp tác xã cùng những ý kiến từ các địa phương, các doanh nghiệp, hợp tác xã điển hình.

(Ảnh: Đức Thanh)

10 yếu tố tạo nên sự thành công của hợp tác xã ở Hà Lan

Chia sẻ về kinh nghiệm phát triển hợp tác xã tại Hà Lan, ông Harm Haverkort, Đại diện Agriterra tại Việt Nam cho biết, Hà Lan hiện có 2.500 hợp tác xã với 30 triệu thành viên, đóng góp 18% GDP.

Ông Harm Haverkort (Ảnh: Đức Thanh)

Sự thành công của HTX ở Hà Lan, theo ông Harm Haverkort được tạo nên từ 10 yếu tố.

Thứ nhất, HTX được tổ chức theo mô hình “từ dưới lên trên” như sự mở rộng trang trại;

Thứ hai, HTX là công cụ, không phải là mục tiêu;

Thứ ba, môi trường pháp lý với sự linh hoạt chi tiết bằng Điều lệ HTX;

Thứ tư, HTX là một thực thể kinh tế, các khía cạnh khác của xã hội nằm ngoài cấu trúc HTX;

Thứ năm, lợi ích của thành viên tài chính là kết nối kinh doanh giữa HTX và thành viên, không liên quan đến vốn cổ phần;

Thứ sáu, hợp tác xã tăng vốn chủ yếu thông qua tích lũy từ lợi nhuận chứ không phải từ vốn góp của thành viên;

Thứ bảy, hợp tác xã phấn đấu đạt được lợi nhuận, coi đó một phương tiện để đảm bảo sự liên tục và phát triển bền vững lâu dài;

Thứ tám, truyền thông minh bạch và thường xuyên trong toàn bộ hợp tác xã;

Thứ chín, liên tục nâng cao kỹ năng và kiến thức;

Cuối cùng, mỗi hợp tác xã là duy nhất và xác định chiến lược và quy tắc riêng và không có mô hình nào là hoàn hảo.

Phát biểu tham luận tại Hội nghị, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Đoàn Văn Việt đề xuất một số kiến nghị về cơ chế, chính sách nhằm tiếp tục thực hiện tốt Nghị quyết 13-NQ/TW.

Thứ nhất, đề nghị Chính phủ xem xét tăng mức hỗ trợ, ưu tiên bố trí nguồn lực từ ngân sách Trung ương cho các tỉnh Tây Nguyên để thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế hợp tác, hợp tác xã.

Thứ hai, đề nghị Bộ Tài chính nghiên cứu, ban hành các cơ chế, chính sách về miễn thuế thu nhập cho hợp tác xã nếu lợi nhuận đem tái đầu tư hoặc miễn thuế thu nhập cho phần lãi cổ phần chia cho các xã viên nếu số tiền lãi này dùng cho việc tái đầu tư; giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho hợp tác xã hoặc các mô hình kinh tế hợp tác.

Thứ ba, đề nghị Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam rà soát, điều chỉnh, bổ sung các cơ chế, chính sách về tín dụng theo hướng thông thoáng để các hợp tác xã có thể tiếp cận được với các nguồn vốn tín dụng ưu đãi nhằm giải quyết khó khăn về nguồn vốn đầu tư (cho vay không có tài sản bảo đảm theo phương án sản xuất kinh doanh khả thi, hiệu quả).

Thứ tư, đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp cùng Liên minh HTX Việt Nam mở các lớp tập huấn nâng cao năng lực của cán bộ theo dõi về kinh tế tập thể, hợp tác xã ở các cấp.

Thứ năm, Liên minh HTX Việt Nam đẩy mạnh hoạt động hỗ trợ hợp tác xã ứng dụng khoa học, kỹ thuật, công nghệ mới trong sản xuất kinh doanh, dịch vụ để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và năng lực cạnh tranh. Tiếp tục và mở rộng xây dựng thêm nhiều mô hình HTX kiểu mới, hoạt động hiệu quả gắn với chuỗi giá trị trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên để làm địa chỉ cho các hợp tác xã đến học tập, tuyên truyền và nhân rộng.

Phát huy tinh thần tự chủ, tinh thần kinh doanh, khởi nghiệp, sáng tạo của các HTX

Phát biểu kết luận Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá, đây là Hội nghị quan trọng để củng cố niềm tin và đổi mới cách làm; qua đó, phát huy tốt hơn và tiếp tục nâng cao vai trò thực chất của kinh tế tập thể (KTTT) trong nền kinh tế nhiều thành phần của nước ta. Về cơ bản đã đạt được đồng thuận về vai trò, ý nghĩa mang tầm chính trị, văn hoá của HTX là đóng góp vào việc xây dựng xã hội hợp tác, đoàn kết, cùng chia sẻ sự thịnh vượng, vì lợi ích thiết thực của mỗi thành viên trong nền kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế sâu rộng.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu kết luận Hội nghị (Ảnh: VGP)

Kinh tế tập thể, HTX có sự phát triển khá mạnh về cả lượng và chất, hỗ trợ cho gần 6 triệu hộ thành viên, chủ yếu là các hộ nông dân sản xuất, kinh doanh, tạo ra số lượng lớn việc làm, xây dựng các liên kết phát triển mới trong nông nghiệp, cùng với các loại hình doanh nghiệp tạo ra một diện mạo nông thôn mới, phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn, giảm nghèo bền vững, ổn định xã hội.

Số lượng HTX tăng theo từng năm, phát triển khá đồng đều trên khắp các vùng miền; đã xuất hiện nhiều mô hình mới. Tính đến hết năm 2018, toàn quốc có 22.861 HTX (gần 14.000 HTX nông nghiệp, 9.005 HTX phi nông nghiệp), trong đó khoảng 57% tổng số HTX hoạt động hiệu quả.

Về quan điểm, định hướng phát triển KTTT, Thủ tướng nêu rõ, phát triển KTTT có ý nghĩa sâu sắc về kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường và cả về an ninh trật tự. Nó tập hợp các nguồn lực nhỏ, sử dụng có hiệu quả để tạo thành nguồn lực lớn có sức mạnh giúp các hộ sản xuất kinh doanh nhỏ có thể hợp tác, liên kết phát triển và cạnh tranh hiệu quả với các lực lượng kinh tế lớn. Nhờ đó, các xã viên, các hộ kinh tế nhỏ vững vàng hơn trước các biến động của thị trường, thiên tai và dịch bệnh, làm tiền đề cho các hộ cá thể liên kết sản xuất lớn, nâng cao năng lực và năng suất lao động. 8,6 triệu hộ nông dân, trên 10 triệu ha đất, hàng triệu mảnh ruộng, vậy mà không hợp tác thì làm sao chống chọi được trong nền kinh tế thị trường nhiều cạnh tranh, Thủ tướng nói.

“Qua phát triển kinh tế hợp tác, Đảng và Nhà nước mong muốn người dân tham gia liên kết, hợp tác sản xuất, tạo năng lực phát triển mới, vươn ra thị trường thế giới, được hưởng nhiều lợi ích về văn hóa, tinh thần, an sinh xã hội và phát triển cộng đồng…”. Chúng ta cần nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, trong nước, những mô hình thành công để phát huy tối đa sức mạnh của HTX kiểu mới và các mô hình kinh tế tập thể. Các giá trị trung tâm cần phải có là “tầm nhìn dài hạn, lợi ích chia sẻ bền vững giữa thành viên HTX – người lao động – khách hàng – người tiêu dùng – đối tác, và đổi mới sáng tạo” trên nền tảng tổ chức quản trị hiện đại theo cơ chế thị trường.

Thủ tướng cho rằng, HTX cần sự hỗ trợ ban đầu khi còn khó khăn nhưng không phải trở lại tinh thần bao cấp cho HTX, càng bao cấp càng không thành công.

Về phương hướng, nhiệm vụ thời gian tới, Thủ tướng nhấn mạnh, trước hết cần xác định rằng, phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của KTTT là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị. Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển KTTT thông qua việc tạo khung pháp luật, ban hành các chính sách hỗ trợ, bảo đảm thực hiện tốt các mục tiêu kinh tế, chính trị và xã hội.

Phát triển KTTT phải xuất phát từ nhu cầu của người dân, tổ chức tham gia, phải tôn trọng giá trị, nguyên tắc hoạt động của các tổ chức HTX và phù hợp với điều kiện, đặc điểm, mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội của từng địa phương và của cả nước. Đặc biệt đề cao nguyên tắc “tự nguyện, dân chủ và cùng có lợi” trong hoạt động HTX mà Bác Hồ đã chỉ dạy.

Tiếp tục hoàn thiện thể chế phát triển HTX, tổ hợp tác. Liên kết, hợp tác phát triển với các lực lượng kinh tế khác, nhất là với các doanh nghiệp, coi đây là phương thức hiệu quả nhất để nâng cao năng lực công nghệ và giải quyết các vấn đề thị trường cho nông nghiệp, nông dân trong giai đoạn phát triển tới.

Rà lại các chính sách tạo thuận lợi về đào tạo lao động, chính sách đất đai, chính sách tài chính-tín dụng, chính sách hỗ trợ khoa học công nghệ, chính sách đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng... xem những gì có thể sửa để tạo thuận lợi hơn cho KTTT, HTX, tổ hợp tác phát triển.

Phương châm “3 đồng hành, 5 hỗ trợ” phải tiếp tục được quan tâm cụ thể hơn đối với HTX để tạo môi trường thuận lợi, bảo đảm tiếp cận nguồn lực, cơ hội kinh doanh, xây dựng thương hiệu, đào tạo nguồn nhân lực.

Phải khai thác lợi thế, tiềm năng của mô hình HTX, đó là lợi thế về xã hội và lợi thế về số đông để tạo ra sự thay đổi sâu sắc, căn bản về phương thức sản xuất trong nông nghiệp và đời sống nông thôn. Dẫn dắt sự phát triển phong trào HTX theo phương châm ngắn gọn là “Khuyến khích, Hỗ trợ, Học hỏi và Truyền bá”. Nghĩa là tạo môi trường thuận lợi, tháo gỡ khó khăn cho HTX hoạt động, phát huy tinh thần tự chủ, tinh thần kinh doanh, khởi nghiệp, sáng tạo của các HTX, các xã viên. Nhân rộng những mô hình HTX hiệu quả.

“Từ đầu nhiệm kỳ Chính phủ, phát biểu tại Đại hội Liên minh HTX, tôi đã đề nghị các đồng chí nghiên cứu và đề xuất với Chính phủ một kế hoạch hành động để khuyến khích các mô hình kinh tế hợp tác hiệu quả. Việc này không thể tiếp tục chậm trễ”, Thủ tướng nói.

Trên cơ sở báo cáo tổng kết, những kiến nghị, đề xuất của các bộ, ngành, địa phương và HTX tại Hội nghị, Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì phối hợp với Liên minh HTX Việt Nam và các cơ quan liên quan tổng hợp, hoàn thiện báo cáo Thủ tướng Chính phủ.