Mô hình cảng biển Trần Đề

Cửa ngõ quan trọng của vùng

Vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) có vai trò, vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh của cả nước. Thời gian qua, kinh tế - xã hội của vùng đạt kết quả khá toàn diện, trở thành vùng trọng điểm nông nghiệp của cả nước với nhiều sản phẩm chủ lực, nhất là lúa, tôm, cá tra và trái cây.

Tuy nhiên, “vựa nông sản” của cả nước phát triển chưa tương xứng với tiềm năng. Hạ tầng giao thông vận tải còn hạn chế, thiếu đồng bộ; chưa phát triển đồng đều và thiếu mối liên kết giữa các phương thức vận tải. Đặc biệt, quy mô và năng lực vận tải đường thủy còn thấp, chưa có cảng đầu mối và các trung tâm logistics lớn.

Hơn 70% lượng hàng hóa xuất nhập khẩu của vùng ĐBSCL phải vận chuyển bằng đường bộ lên cụm cảng TP.HCM. Thực trạng này đã làm tăng chi phí vận chuyển, mất nhiều thời gian, ảnh hưởng đến chất lượng hàng hóa, đồng thời tạo áp lực lên giao thông đường bộ.

Theo chia sẻ của các doanh nghiệp chuyên chế biến thủy sản đông lạnh xuất khẩu đóng trên địa bàn tỉnh, lâu nay, các lô hàng đều được tập trung vận chuyển từ Sóc Trăng lên 2 cảng gồm Cát Lái và Cái Mép để xuất khẩu. Cung đường này khá dài, mật độ lưu thông rất cao, tiềm ẩn nhiều rủi ro như mất nhiều thời gian khiến hàng hóa giao không đúng hạn…

Vì vậy, việc đầu tư xây dựng cảng biển Trần Đề được cho là cấp thiết để sớm tháo gỡ điểm nghẽn, hỗ trợ hoạt động cho doanh nghiệp nhiều mặt như giảm chi phí, rủi ro, tăng độ tin cậy với đối tác trong giao nhận hàng hóa và xa hơn là thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của cả vùng. Từ đó, đưa vùng đất “Chín Rồng” cất cánh, tiệm cận với các vùng kinh tế trong nước và khu vực.

Việc xây dựng một cảng biển nước sâu để xuất khẩu trực tiếp nông sản của ĐBSCL đi các nước trên thế giới luôn là niềm mơ ước của các công ty, doanh nghiệp và các địa phương trong khu vực. Cảng biển được đánh giá là một mắt xích vô cùng quan trọng trong chuỗi logistics, rất cần thiết để phát triển kinh tế biển.

Theo ông Lê Tấn Đạt, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Tư vấn xây dựng công trình hàng hải, việc hình thành cảng biển Trần Đề sẽ tác động đến sự dịch chuyển khối lượng hàng hóa xuất nhập khẩu trực tiếp của 8/13 tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL, gồm Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Hậu Giang, Kiên Giang, Cần Thơ, An Giang và Trà Vinh. Ngoài ra, hấp dẫn hàng hóa từ các bến cảng khu vực ĐBSCL sang bến cảng Trần Đề. Tác động tích cực đến việc thúc đẩy tiến trình lấp đầy các khu công nghiệp, cụm công nghiệp hiện hữu và triển vọng mở rộng thêm các khu công nghiệp, gia tăng hàng hóa nông sản, xuất nhập khẩu trực tiếp của vùng ĐBSCL. Cảng này cũng thu hút hàng hóa trung chuyển cho Campuchia theo tuyến sông Mê Kông…

Dồn lực cho dự án trọng điểm

Phát biểu tại Hội thảo về đầu tư cảng biển Trần Đề mới đây, Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng, ông Trần Văn Lâu thông tin, Trung ương đã có nhiều chủ trương, quyết sách tập trung nguồn lực đầu tư phát triển vùng ĐBSCL, nhất là hạ tầng giao thông vận tải.

Việc quy hoạch, triển khai đầu tư hệ thống cao tốc trục dọc, trục ngang đồng bộ với hệ thống cảng, kỳ vọng sẽ giải quyết “điểm nghẽn” bấy lâu nay của vùng. Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 2/4/2022 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 78/NQ-CP ngày 18/6/2022 của Chính phủ về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng ĐBSCL xác định rõ, đến năm 2030 phát triển cảng Trần Đề thành cảng đặc biệt và cửa ngõ vùng.

Ngày 24/7/2023, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 886/QĐ-TTg phê duyệt kế hoạch, chính sách, giải pháp và nguồn lực thực hiện Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam. Theo đó, xác định một trong những nhiệm vụ phát triển kết cấu hạ tầng hàng hải là kêu gọi đầu tư khu bến cảng Trần Đề, giai đoạn khởi động với nhu cầu vốn lên đến 50.000 tỷ đồng.

Theo ông Trần Văn Lâu, những định hướng và chủ trương trên là cơ sở chính trị và pháp lý quan trọng để hình thành cảng biển Trần Đề với vai trò là cảng cửa ngõ vùng ĐBSCL; là mảnh ghép hoàn hảo, giúp đồng bộ hạ tầng giao thông, trực tiếp thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của vùng.

“Triển khai thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị, Nghị quyết của Chính phủ và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Sóc Trăng đang phối hợp với Bộ Giao thông - Vận tải khẩn trương hoàn thành, trình phê duyệt các quy hoạch cụ thể hóa để kêu gọi đầu tư cảng biển Trần Đề. Tổ chức định hướng quy hoạch phát triển các công trình giao thông, các khu chức năng (công nghiệp, thương mại, dịch vụ, logistics) kết nối đồng bộ với các dự án giao thông trọng điểm, đặc biệt là dự án đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng - Trần Đề”, Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng nhấn mạnh.

Cần áp dụng cơ chế đặc biệt để thu hút đầu tư

Dự án cảng biển Trần Đề được UBND tỉnh Sóc Trăng quy hoạch với tổng mức đầu tư dự kiến đến năm 2030 là 57.212 tỷ đồng, giai đoạn tổng thể đến năm 2050 là gần 145.283 tỷ đồng.

Theo quy hoạch, riêng giai đoạn đến năm 2030 có khoảng 34.100 tỷ đồng đầu tư cho hạng mục xây dựng kết cấu hạ tầng, bao gồm 18 km cầu kết nối bến trong bờ và ngoài khơi cùng các thiết bị. Phần còn lại hơn 17.200 tỷ đồng là chi phí xây dựng các hạng mục ngoài cảng, gồm tuyến đê chắn sóng, hệ thống luồng hàng hải, báo hiệu, tuyến kết nối từ điểm cuối cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng đến chân cầu kết nối ra biển.

Cũng theo quy hoạch dự án, một bến cảng ngoài khơi sẽ được xây dựng kết nối với bến trong bờ qua hệ thống cầu dẫn dài 18 km. Khu bến cảng ngoài khơi có khả năng tiếp nhận tàu container lớn nhất lên đến 100.000 tấn và tàu hàng rời đến 160.000 tấn.

Khi đi vào hoạt động, cảng Trần Đề được dự báo có thể đón tổng lượng hàng hóa lên đến 30,7 - 41 triệu tấn mỗi năm. Đồng thời giúp kéo giảm tới 50% chi phí vận chuyển cho hàng hóa nông sản vùng ĐBSCL xuất khẩu.

Chia sẻ dưới góc độ là lãnh đạo doanh nghiệp, ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó tổng giám đốc Tập đoàn T&T cho rằng, cảng Trần Đề là cửa ngõ để đưa hàng hóa ĐBSCL ra thế giới nhanh nhất, góp phần to lớn trong thúc đẩy kinh tế vùng.

Tại Sóc Trăng, Tập đoàn T&T đang nghiên cứu thực hiện đầu tư Khu công nghiệp - Đô thị - Dịch vụ với tổng diện tích hơn 1.300 ha. Để phát huy tiềm năng của cảng biển Trần Đề, ông Tuấn đề xuất Chính phủ xem xét, áp dụng cơ chế đặc biệt đầu tư.

Cụ thể, Chính phủ xem xét hỗ trợ vốn đầu tư cầu dẫn 18 km, là đường giao thông dùng chung cho cả hệ thống cảng nên việc sử dụng ngân sách nhà nước sẽ khả thi, dễ quản lý, cũng như giảm đi áp lực đối với nguồn vốn đầu tư tư nhân. Theo Luật Đầu tư, cảng biển thuộc lĩnh vực đặc biệt ưu đãi đầu tư, mặt khác khu vực huyện Trần Đề là địa bàn đặc biệt khó khăn, do vậy, đề xuất áp dụng hình thức lựa chọn nhà đầu tư, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư xây dựng cảng và hạ tầng logistics của cảng.

“Việc đầu tư cảng biển Trần Đề thành cảng đặc biệt cần nguồn vốn đầu tư lớn, do đó, đề xuất thời gian dự án là 70 năm để các nhà đầu tư có thể bảo đảm được nguồn thu ổn định và đầu tư lâu dài. Đồng thời, cần áp dụng chính sách ưu đãi thuế, lãi suất cho các khoản vay đầu tư vào cảng, dịch vụ hậu cần. Điều này sẽ giúp tăng sức cạnh tranh trên thị trường khu vực và quốc tế, tạo động lực thu hút đầu tư vào cảng biển Trần Đề”, ông Nguyễn Anh Tuấn nói.