Nhiều doanh nghiệp lớn đang thực hiện kế hoạch lên sàn trong thời gian tới. Trong ảnh: Điện máy xanh và Thegioididong.com dự kiến IPO vào năm 2030.

IPO để xác định đúng giá trị

Giai đoạn 2025 - 2030 dự báo sẽ bùng nổ huy động vốn qua kênh chứng khoán khi những tên “hot” như Highlands Coffee, Long Châu, Bách hóa xanh, Viettel IDC, Meey Group, EST Việt Nam... khởi động kế hoạch phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO).

CTCP Đầu tư Thế giới Di động (HoSE: MWG) mới đây đã công bố chiến lược phát triển dài hạn, trong đó hai chuỗi bán lẻ điện thoại và phụ kiện Thegioididong.com cùng Điện máy xanh sẽ được tách thành công ty niêm yết độc lập với tên gọi chung là MW, dự kiến IPO vào năm 2030.

Bước đi này không chỉ là thay đổi về cấu trúc doanh nghiệp, mà còn đánh dấu một giai đoạn tái định hình lớn nhất kể từ khi Thế giới Di động  ra đời.

Theo kế hoạch, MW sẽ chuyển từ chiến lược tăng trưởng bằng lượng sang tăng trưởng bằng chất trong giai đoạn 2026 - 2030. Trọng tâm là tối ưu nền tảng hiện hữu, cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng, tích hợp dịch vụ và mở rộng ra khu vực.

Đáng chú ý, IPO MW vào năm 2030 không nhằm huy động vốn, mà để “định giá đúng giá trị, vai trò và vị thế” của chuỗi bán lẻ điện máy, công nghệ lớn nhất Việt Nam. Tập đoàn đặt mục tiêu đến năm 2030 tăng gấp đôi lợi nhuận MW so với năm 2025, duy trì tăng trưởng trên 15%/năm, nhờ chuyển đổi từ bán lẻ sản phẩm sang bán giải pháp trọn vòng đời, đồng thời phát triển Super App dựa trên nền tảng khách hàng thân thiết.

Ở thị trường quốc tế, MW đã nhân bản mô hình sang Indonesia với chuỗi EraBlue, hiện đứng số một thị trường này về doanh thu và số lượng cửa hàng. EraBlue đã hòa vốn, đang mở rộng nhanh với mục tiêu 500 cửa hàng và hướng đến IPO theo lộ trình liên doanh - một minh chứng cho khả năng xuất khẩu mô hình kinh doanh.

Tương tự, Bách hóa xanh (BHX) cũng được định hướng tăng tốc để hiện thực hóa mục tiêu niêm yết trước năm 2030. Thế giới Di động đánh giá, thị trường thực phẩm và FMCG (ngành hàng tiêu dùng nhanh) tại Việt Nam trị giá khoảng 60 tỷ USD, vẫn còn dư địa tăng trưởng mạnh.

Theo đó, chiến lược của Bách hóa xanh xoay quanh 3 trọng tâm: mở rộng đồng thời kênh offline và online; đảm bảo chất lượng hàng hóa qua hợp tác với nhà cung cấp uy tín; tối ưu vận hành và lan tỏa văn hóa “Familyship” với đối tác.

Năm 2025, Bách hóa xanh đặt mục tiêu doanh thu 51.500 tỷ đồng, tăng 25,2%; lợi nhuận sau thuế 570 tỷ đồng (tăng 455%). Tính đến hết tháng 6/2025, Bách hóa xanh đã mở mới 414 cửa hàng, hơn 50% tập trung ở miền Trung. Các cửa hàng mới đều đạt lợi nhuận dương ở cấp độ cửa hàng, sau khi trừ toàn bộ chi phí vận hành.

Kết thúc quý II/2025, Thế giới Di động đạt doanh thu 37.300 tỷ đồng - mức cao nhất trong lịch sử, tăng 9,3% so với cùng kỳ. Trong 6 tháng đầu năm 2025, doanh thu lũy kế của hai chuỗi bán lẻ chủ lực là Thegioididong.com và Điện máy xanh đạt 49.400 tỷ đồng (tăng 12%), dù giảm hơn 200 cửa hàng so với năm 2024. Các nhóm điện thoại, tablet, laptop tăng trưởng 20 - 50%; hàng gia dụng và tivi tăng một đến hai chữ số. Riêng Bách hóa xanh trong 6 tháng đạt gần 22.600 tỷ đồng (tăng 16%), nhưng tốc độ tăng trưởng đang chậm lại. Cuối cùng, nhà thuốc An Khang đạt doanh thu bình quân/cửa hàng tăng 30%, lũy kế 6 tháng đạt 1.000 tỷ đồng. EraBlue (Indonesia) với 115 cửa hàng, doanh thu 1.600 tỷ đồng (tăng 70%), đã có lãi ở cấp độ công ty.

Nếu hoàn tất IPO MW và Bách hóa xanh, Thế giới Di động sẽ vận hành theo cấu trúc “kiềng ba chân”: MW gắn với bán lẻ điện máy và công nghệ, phát triển giải pháp trọn vòng đời sản phẩm, mở rộng quốc tế; Bách hóa xanh gắn với thực phẩm tiêu dùng và thực phẩm tươi sống, phát triển đa kênh, hướng đến dẫn đầu thị trường; các mảng An Khang, Avakids và đầu tư quốc tế với chiến lược “chậm và chắc”.

Chiến lược này vừa giúp tách bạch giá trị từng mảng, vừa tạo cơ chế huy động vốn riêng khi cần, đồng thời duy trì sức mạnh tổng hợp của Tập đoàn. Điểm mạnh là Thế giới Di động giảm rủi ro khi một ngành gặp khó, tận dụng tối đa hạ tầng logistics, thương hiệu và tệp khách hàng. Tuy nhiên, mỗi “chân” có đặc thù vận hành và biên lợi nhuận khác nhau, việc phân bổ nguồn lực cần cân nhắc kỹ để không ảnh hưởng chiến lược cốt lõi. Đặc biệt, Bách hóa xanh từng là gánh nặng lợi nhuận nếu quản trị không chặt.

Chững nhịp vì bóng mây thuế quan

Nhìn rộng ra thị trường IPO khu vực, thời điểm này, thị trường IPO Đông Nam Á chững lại vì lo ngại thuế quan Mỹ. Trong nửa đầu năm 2025, thị trường IPO tại Đông Nam Á giảm tốc rõ rệt cả về số lượng thương vụ lẫn quy mô vốn huy động. Nguyên nhân chính đến từ tâm lý thận trọng trước các chính sách thuế quan mới của Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump.

Dữ liệu Nikkei Asia cho thấy, trong 6 tháng đầu năm, số lượng IPO tại Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Singapore và Philippines giảm 31% so với cùng kỳ năm ngoái, chỉ còn 49 thương vụ. Tổng giá trị vốn huy động cũng giảm 11%, xuống còn 1,37 tỷ USD, đảo ngược đà tăng khoảng 30% ghi nhận trong nửa cuối năm 2024, theo dữ liệu của Dealogic (Mỹ).

Đông Nam Á vốn là trung tâm của nhiều ngành xuất khẩu chủ lực. Khi triển vọng thương mại trở nên bất định, nhiều doanh nghiệp chọn “án binh bất động” để đánh giá tác động. Ví dụ, OCI Holdings (Hàn Quốc) đã hoãn kế hoạch đưa công ty con tại Malaysia lên sàn; Cuckoo Holdings Malaysia lùi IPO từ tháng 4 sang tháng 6.

Những doanh nghiệp vẫn IPO thành công thường thuộc lĩnh vực phục vụ nhu cầu nội địa, ít chịu ảnh hưởng từ chính sách thuế quan Mỹ. Dẫn đầu là Eco-Shop Marketing (Malaysia) - chuỗi bán lẻ giá rẻ với hơn 350 cửa hàng, huy động 226 triệu USD trong tháng 5. Xếp thứ hai là Bangun Kosambi Sukses (Indonesia), thu về 142 triệu USD trong tháng 1 để đầu tư xây dựng trung tâm triển lãm quốc tế tại tổ hợp PIK2 gần Jakarta.

Ông Chan Yew Kiang, chuyên gia IPO của EY nhận định, các ngành tiêu dùng nội địa, ít chịu tác động từ biến động vĩ mô hay rủi ro địa chính trị, đang hút dòng vốn IPO mạnh nhất.

Malaysia ghi nhận 28 thương vụ IPO trong nửa đầu năm, tăng 4 so với cùng kỳ, với tổng vốn huy động khoảng 900 triệu USD, tăng 40%. Sáu trong số 10 thương vụ IPO lớn nhất khu vực đến từ Malaysia, trải rộng trên các lĩnh vực hàng tiêu dùng, nhà hàng và bất động sản. Trong khi Malaysia bùng nổ, thị trường Indonesia và Thái Lan lại sụt giảm. Việt Nam không có thương vụ IPO mới nào trong nửa đầu năm.

Triển vọng thị trường IPO tại Đông Nam Á trong nửa cuối năm 2025 vẫn được dự báo ảm đạm do lo ngại thuế quan Mỹ, thanh khoản thị trường hạn chế và cơ cấu nhà đầu tư chưa đa dạng. Hoạt động IPO của các startup kỳ lân gần như vắng bóng. Thậm chí, có nhà đầu tư cho rằng, ngày càng nhiều doanh nghiệp từ bỏ kế hoạch IPO để tìm kiếm cơ hội mua bán - sáp nhập (M&A) xuyên biên giới.

Các nhà đầu tư khuyến nghị doanh nghiệp chuẩn bị IPO cần xoay trục hồ sơ theo thị trường nội địa, giảm phụ thuộc vào thị trường chịu thuế. Hiện dòng vốn đang nhắm đến các ngành bán lẻ, dịch vụ y tế - giáo dục tư nhân, hạ tầng logistics nội địa.

Nhiều chuyên gia IPO quốc tế nhận định, nếu Việt Nam được nâng hạng lên thị trường mới nổi, tổng quy mô các thương vụ IPO trong vòng 3 - 5 năm tới có thể lên đến hàng chục tỷ USD. Riêng giai đoạn 2025 - 2027, với chất xúc tác nâng hạng, quy mô niêm yết mới được ước tính có thể đạt 47,5 tỷ USD.

Đáng chú ý, mảng tiêu dùng được Dragon Capital dự báo sẽ dẫn dắt làn sóng IPO sắp tới, với quy mô khoảng 12,8 tỷ USD, quy tụ nhiều tên tuổi như Thaco Auto, Bách hóa xanh, Golden Gate, Highlands Coffee. Các lĩnh vực khác cũng có kỳ vọng đáng kể như dịch vụ tài chính (trên 5 tỷ USD), công nghệ (4,7 tỷ USD) và nhóm chuyển từ UPCoM lên HoSE khoảng 20 tỷ USD.

Nếu xu hướng này trở thành hiện thực, thị trường sơ cấp không chỉ khơi thông dòng vốn cho doanh nghiệp, mà còn đóng vai trò nền tảng giúp thị trường chứng khoán Việt Nam nâng tầm trên bản đồ tài chính toàn cầu, cả về quy mô, chất lượng hàng hóa và độ sâu thanh khoản.

Bên cạnh đó, việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ “cận biên” lên “mới nổi” được kỳ vọng sẽ diễn ra trong tháng 9 tới, hứa hẹn thu hút dòng vốn quốc tế lớn, gia tăng thanh khoản và giúp doanh nghiệp tiếp cận vốn từ nhà đầu tư nước ngoài với chi phí thấp hơn.

Ngoài ra, yếu tố tiền rẻ, niềm tin nhà đầu tư cải thiện khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) bắt đầu giảm lãi suất và Ngân hàng Nhà nước duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng, lãi suất tiết kiệm ở mức 5 - 6%/năm cũng hỗ trợ huy động vốn qua kênh chứng khoán bùng nổ.

Dù vậy, việc huy động vốn qua kênh này vẫn gặp rào cản, thiếu ổn định, phụ thuộc nhiều vào chính sách tiền tệ và diễn biến VN-Index. Doanh nghiệp cũng thiếu minh bạch mục đích sử dụng vốn. Bên cạnh đó, giá phát hành không hấp dẫn, cộng với tâm lý nhà đầu tư thận trọng sau các vụ việc trái phiếu...

Nhìn chung, giới đầu tư cho rằng, hoạt động IPO tại Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn, nhất là yếu tố thời điểm thuận lợi, khi tiến trình nâng hạng thị trường rõ nét hơn và dòng tiền nhà đầu tư dồi dào. Do đó, doanh nghiệp cần tận dụng thời điểm để đạt mức giá tốt hơn cho cổ phiếu.