Nếu như cách nay vài năm, khi chuyển tiền, kiểm tra số dư sổ tiết kiệm, nhận lãi tiền gửi hoặc đóng lãi cho các khoản vay vốn đều phải đến ngân hàng giao dịch, thì giờ đây có thể ngồi ở nhà thực hiện mọi việc một cách dễ dàng, nhanh chóng, tiện lợi chỉ với chiếc điện thoại di động thông minh (smartphone).

Nếu như cách nay 15 năm, việc giao dịch với ngân hàng bằng smartphone có vẻ như chỉ có trong trí tưởng tượng của mọi người và được cho là viển vông, thì thực tế những năm gần đây cho thấy mọi thứ đã thay đổi với tốc độ chóng mặt, đặc biệt trong kỷ nguyên số hiện nay.

Kể từ khi chính thức xuất hiện ở Việt Nam vào năm 2004, dịch vụ ngân hàng điện tử (eBanking, gồm Internet Banking và SMS Banking) đã ngày càng trở nên phổ biến, các ngân hàng đua nhau cải tiến công nghệ và nâng cấp các tiện ích, đem lại sự thích thú, tiện lợi cho khách hàng và rất được ưa chuộng.

Tuy nhiên, khi cuộc chơi eBanking còn chưa đến hồi kết thì trong 3 năm trở lại đây, các ngân hàng đã bước vào cuộc chơi mới có tên ngân hàng số (Digital Banking). Theo đó, tất cả các hoạt động và dịch vụ ngân hàng truyền thống sẽ được số hóa hoàn toàn, khách hàng chỉ cần sử dụng thiết bị di động kết nối mạng là có thể làm được mọi thứ mọi lúc mọi nơi, từ những dịch vụ thiết yếu như rút tiền, chuyển tiền, gửi tiết kiệm, quản lý tài khoản cho đến vay tiền, thanh toán trực tuyến và sử dụng các dịch vụ tiện ích khác.

Trong thời đại công nghệ số, Việt Nam rõ ràng là mảnh đất màu mỡ cho các mô hình kinh doanh mới mẻ như ngân hàng số phát triển vì tỷ lệ người Việt sử dụng internet và smartphone gia tăng rất nhanh. Theo báo cáo năm 2018 của Tổ chức We are social, Việt Nam có 64 triệu người dùng internet, chiếm 67% dân số; và có 70,03 triệu người dùng điện thoại di động, chiếm 74% dân số.

Tuy nhiên, hiện Việt Nam được xếp vào nhóm quốc gia có mức độ tiếp cận các dịch vụ tài chính còn ở mức thấp, với tỷ lệ người trưởng thành có tài khoản ngân hàng chỉ là 30,8%, thấp hơn rất nhiều nước trong khu vực, nên còn nhiều tiềm năng tăng trưởng và là cơ hội béo bở cho những "tay chơi" tham gia lần đầu tiên vào lĩnh vực mới mẻ này.

Ngoài ra, những đề án thanh toán không dùng tiền mặt, yêu cầu minh bạch, công khai các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng, hay chiến lược phát triển tài chính toàn diện của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước sẽ là các yếu tố, cam kết hỗ trợ về mặt định hướng và môi trường cho các chiến lược số hóa ngân hàng.

Bên cạnh đó, việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia do Bộ Công an chủ trì thời gian qua cũng góp phần giúp việc phát triển ngân hàng số thuận lợi hơn. Đặc biệt, trong tình hình các mạng lưới ngân hàng truyền thống chưa phát triển mạnh ở địa bàn nông thôn, thì ngân hàng số có thể là con đường phù hợp để nhanh chóng đạt được kết quả theo các mục tiêu mà các đề án đặt ra.

Về phía ngân hàng, mặc dù chi phí đầu tư cho công nghệ ban đầu có thể tốn kém, nhưng lợi ích về lâu dài là sẽ tiết kiệm được rất nhiều về mặt thời gian, tài chính, cơ sở vật chất, nguồn nhân lực, khi các dịch vụ, thủ tục giấy tờ hành chính sẽ được số hóa và giảm thiểu tối đa. Các mạng lưới phân phối truyền thống như chi nhánh, phòng giao dịch hay ATM sẽ không còn đặc biệt quan trọng trong chiến lược kinh doanh nên có thể bị thu hẹp dần, thay vào đó các ngân hàng sẽ tập trung nguồn lực để đẩy mạnh các kênh giao dịch phi vật lý nhằm mang lại những trải nghiệm nhanh nhất và tốt nhất cho khách hàng.

Trong bối cảnh hành vi và nhu cầu của người tiêu dùng "siêu kết nối" ngày nay đang thay đổi từng ngày, họ không chỉ muốn tự khẳng định bản thân mà còn nhanh chóng cập nhật công nghệ, ứng dụng mới, thì những mô hình kinh doanh tự phục vụ sẽ ngày càng phổ biến. Do đó, nếu các ngân hàng không nhanh chóng thay đổi, sẽ không tránh khỏi bị đào thải.

Và với xu hướng phát triển gần đây, chỉ trong thời gian ngắn nữa, các loại thẻ ngân hàng sẽ dần biến mất, thay vào đó mỗi chiếc smartphone sẽ như một chiếc thẻ tín dụng mà khách hàng có thể "quẹt" để thanh toán khi sử dụng các dịch vụ giải trí, mua sắm hàng hóa... mọi lúc mọi nơi.

Thực tế gần đây, ngày càng xuất hiện nhiều loại hình thanh toán trên nền tảng di động (mobile pay), mang lại nhiều tiện ích cho khách hàng, thế nên ngân hàng nào không bắt kịp xu hướng sẽ bị tụt hậu và dần để mất khách hàng vào tay các công ty công nghệ cung cấp những ứng dụng, nền tảng giao dịch, thanh toán mới đầy tiềm năng và có sức thu hút.

Trong tương lai, các ngân hàng cũng phải luôn tự làm mới mình, thay vì chờ đợi khách hàng đến giao dịch, hoặc ra sức tìm kiếm, phát triển khách hàng bằng những phương pháp truyền thống và tốn nhiều nguồn lực, thì ngay bây giờ cần nhanh chóng thay đổi công nghệ quản lý, chiến lược kinh doanh và tận dụng công nghệ số để tương tác, phát triển khách hàng, cung cấp và bán sản phẩm, thậm chí thẩm định khách hàng qua các mạng xã hội, các nền tảng ứng dụng trực tuyến trên điện thoại và dữ liệu lớn (big data).

Thật tuyệt vời khi một ngày nào đó, bạn đặt vé trực tuyến đi du lịch, ngân hàng hoặc một công ty tài chính sẽ ngay lập tức biết được và đề nghị cung cấp cho bạn một khoản tín dụng và bảo hiểm du lịch với mức phí đã được thỏa thuận trước. Hoặc khi bạn vừa được lên chức, nâng lương, thông tin cũng nhanh chóng được cập nhật và hạn mức tín dụng của bạn cũng tự động được nâng lên.

Rồi khi bạn đi mua sắm, thanh toán trực tuyến, ngân hàng cũng sẽ cung cấp hạn mức tín dụng theo yêu cầu, và điểm tín dụng của bạn luôn được tự động đánh giá, cập nhật thường xuyên trong hệ thống quản lý của ngân hàng. Đó được gọi là cung cấp, thỏa mãn, đáp ứng đúng thời điểm, đúng nhu cầu và đúng chỗ. Với một ngân hàng thông minh như thế, rõ ràng khách hàng sẽ nhận được rất nhiều lợi ích và luôn có cảm giác hài lòng, thỏa mãn với các dịch vụ tài chính hiện đại.

Khi đó họ sẽ thấy rõ nhược điểm của các hình thức giao dịch lỗi thời trước đây, chẳng hạn như phải đến trụ sở ngân hàng để thực hiện thủ tục rắc rối nào đó, cung cấp chữ ký mẫu, giới thiệu người bảo lãnh, làm hồ sơ vay vốn phức tạp, nhiêu khê mà còn luôn e ngại rủi ro bẫy lãi suất, chưa hiểu rõ các điều khoản hợp đồng, hoặc thậm chí phải chi hoa hồng để được vay vốn...