Đeo một bộ kính thực tế ảo (VR headset), tôi đã bước vào ngôi đền thiêng Wat Phra Si San Phet ở Ayutthaya, Thái Lan và có thể ngắm ngôi đền từ trong ra ngoài. Hình ảnh có độ phân giải và tính trung thực cao làm tôi có cảm giác như mình đang thực sự có mặt tại di tích này với các bức tường và các vật dụng khảo cổ học của nó.

Điều duy nhất làm cho tôi biết mình đang không thực sự có mặt tại ngôi đền là tôi không thể chạm vào nó và cảm nhận sinh học những thứ xung quanh mình.

Đó là kết quả của dự án bảo tồn kỹ thuật số di tích thành phố lịch sử Ayutthaya của Thái Lan, một trong số những dự án bảo tồn kỹ thuật số các di sản văn hoá đã được CyArk - một tổ chức phi lợi nhuận của Mỹ - phối hợp với Seagate Technology thực hiện năm 2017 nhằm ghi lại và lưu giữ những hình ảnh và giá trị đích thực của các công trình, phục vụ công tác duy tu bảo tồn, cũng như giáo dục và du lịch cho các thế hệ sau.

Các hình ảnh đó đã được đưa ra tại buổi giới thiệu về dự án bảo tồn kỹ thuật số các công trình thuộc Quần thể Di tích Huế được Seagate và CyArk thực hiện ngày 26/6 vừa qua tại Huế. Phối hợp với Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế, CyArk đã lựa chọn Cung An Định và Lăng Tự Đức làm 2 địa điểm đầu tiên ở Việt Nam được đưa vào chương trình bảo tồn kỹ thuật số quốc tế của mình.

Công tác bảo tồn được thực hiện bằng các cuộc khảo sát trên không được tiến hành với máy bay không người lái drone, quét laze mặt đất (được gọi là LiDAR) và quang trắc. Dữ liệu thu được sẽ được CyArk sử dụng để tạo ra các mô hình 3D và các bản vẽ kiến trúc để hỗ trợ Trung tâm Bảo tồn di tích Huế trong công tác bảo tồn và quản lý di sản, đồng thời tạo ra những trải nghiệm thực tế ảo tương tác thú vị cho người Việt Nam, khách du lịch, các học giả và các nhà nghiên cứu, như trải nghiệm của tôi với ngôi đền Wat Phra Si San Phet ở Ayutthaya.

"Lăng Tự Đức là một thắng cảnh quan trọng trong tổ hợp các di tích Huế ở Việt Nam và mang ý nghĩa văn hóa quan trọng đối với người Việt" - CEO John Ristevski của CyArk chia sẻ - "Chúng tôi rất vui mừng khi có thể bảo tồn kỹ thuật số kho tàng văn hóa đích thực này để đảm bảo rằng ý nghĩa và tầm quan trọng của di sản có thể được gìn giữ cho những thế hệ mai sau."

Lăng Tự Đức đang dần được tái hiện bằng công nghệ 3D

CyArk được thành lập năm 2003 bởi một doanh nhân người Mỹ gốc Iraq - Ben Kacyra - với mong muốn có thể ghi lại, lưu giữ và chia sẻ dữ liệu về các di sản văn hoá thế giới, để trong trường hợp các di sản này phải trải qua những mất mát do thiên tai, chiến tranh và sự tàn phá của thời gian hay con người, các dữ liệu về chúng có thể được sử dụng để hỗ trợ công tác duy tu phục hồi, hoặc ít nhất là trở thành các tài liệu tham khảo, học tập và tìm hiểu về các di tích. Trải qua 15 năm kể từ khi thành lập, CyArk đã tiến hành chụp và lưu trữ dữ liệu của hơn 200 di sản thế giới tại 40 nước.

Năm 2015, CyArk chính thức nhận được sự hợp tác và tài trợ của Seagate Technology cho các dự án bảo tồn kỹ thuật số của mình. Seagate hỗ trợ CyArk ở cả thực địa và tại văn phòng với các giải pháp lưu trữ dữ liệu như Ổ cứng USB-C LaCie Rugged Thunderbolt, 2big Dock Thunderbolt 3, SSD Nytro, BarraCud Pro 10TB của Seagate và các ổ đĩa có dung lượng và hiệu năng cao khác. Các thiết bị giúp các tệp dữ liệu chụp 3D khổng lồ từ hiện trường được sao lưu an toàn, tập trung và sẵn sàng cho xử lý để tạo ra các bản đồ và bản vẽ kiến trúc chi tiết hỗ trợ quá trình bảo tồn các di sản.

"Năm 2017, chúng tôi đã trao Giải thưởng Khoa học Dữ liệu Ptolemy cho CyArk để ghi nhận thành tựu xuất sắc của họ trong việc làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn. Năm nay, chúng tôi tiếp tục hợp tác cho dự án đầu tiên của họ tại Việt Nam và tham gia vào hành trình bảo tồn văn hóa quan trọng này vì chúng tôi tin vào giá trị mà dữ liệu có thể mang lại cho cả hiện tại và tương lai. Bằng việc sử dụng công nghệ của Seagate, CyArk có thể lưu trữ, bảo vệ và xử lý dữ liệu mà họ thu thập một cách an toàn, hỗ trợ nhiều hơn nữa về mọi khả năng cho các thế hệ tương lai."- Ông Robert Yang, Phó chủ tịch Kinh doanh khu vực Châu Á Thái Bình Dương của công ty Seagate Technology cho biết.        

Dữ liệu và hình ảnh thu được từ các di tích lịch sử sẽ được biến thành các mô hình 3D ảnh thực cho các thế hệ sinh viên, du khách và những người đam mê di sản văn hóa trong tương lai để có thể trải nghiệm các di sản hầu như mọi lúc, mọi nơi.