Cắt giảm mạnh thủ tục hành chính, gỡ khó cho doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm

Trình bày tờ trình, Thứ trưởng Bộ Tài chính Lê Tấn Cận cho biết mục đích ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm là nhằm cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm; đơn giản hóa thủ tục hành chính; tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc cấp thiết cần sửa đổi.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Lê Tấn Cận.

So với Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành, dự thảo Luật sửa đổi 24 điều, trong đó cắt, giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh tại 7 điều, cụ thể bãi bỏ xác nhận của cơ quan quản lý nước ngoài về việc doanh nghiệp không vi phạm quy định nghiêm trọng; bãi bỏ các điều kiện trước khi chính thức hoạt động; lược bỏ một số điều kiện, tiêu chuẩn chung đối với người quản lý, người kiểm soát; lược bỏ một số điều kiện hoạt động đại lý bảo hiểm, cấp phép thành lập và hoạt động của doanh nghiệp môi giới và cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm.

Cắt, giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính tại 2 điều, theo đó, thay việc đăng ký bằng thông báo nguyên tắc tách nguồn vốn chủ sở hữu và nguồn phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, tái bảo hiểm; lược bỏ việc chấp thuận phương pháp, cơ sở tính phí bảo hiểm của bảo hiểm xe cơ giới.

So với luật hiện hành, dự thảo luật mới sẽ bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh, thời gian giải quyết của các thủ tục hành chính, chi phí tuân thủ thủ tục hành chính

Nội dung sửa đổi, hoàn thiện, tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc khác cho doanh nghiệp tại 7 điều, theo đó lược bỏ nội dung hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, sức khỏe (sản phẩm bảo hiểm có rủi ro tử vong để tránh nhầm lẫn); bỏ thủ tục chấp thuận Chủ tịch Hội đồng quản trị, Chủ tịch Hội đồng thành viên, Giám đốc, Tổng giám đốc, chuyên gia tính toán ngay sau khi được cấp phép; nới lỏng nguyên tắc đảm nhiệm chức vụ, quy định về thông báo cho Bộ Tài chính sau khi công khai thông tin; mở rộng phạm vi hoạt động của đại lý bảo hiểm; kéo dài thời gian chuyển đổi chứng chỉ đại lý bảo hiểm; cho phép chuyển tiếp đối với công ty thành viên của doanh nghiệp bảo hiểm.

Thẩm tra sơ bộ dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành về sự cần thiết ban hành Luật. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm nhằm khắc phục các bất cập trong thực tiễn, hoàn thiện khung pháp lý minh bạch, thống nhất, đồng bộ cho hoạt động kinh doanh bảo hiểm, bảo đảm hài hòa giữa mục tiêu quản lý nhà nước và tính chủ động trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, tạo động lực tăng trưởng cho thị trường bảo hiểm, đáp ứng yêu cầu và định hướng tại Chiến lược phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam đến năm 2030.

Đồng thời, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục hoàn thiện Dự thảo Luật theo hướng chỉ sửa đổi, bổ sung những vấn đề thực sự cần thiết, cấp bách, những nội dung nếu không tháo gỡ sẽ tạo điểm nghẽn, kìm hãm, cản trở sự phát triển của thị trường bảo hiểm, ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế - xã hội. 

Với một số nội dung được đề xuất bãi bỏ, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ lý do bãi bỏ các nội dung nêu trên và đánh giá kỹ lưỡng tác động của quy định này cũng như giải trình các biện pháp giám sát, kiểm soát mang tính chất “hậu kiểm” phù hợp, nhằm bảo đảm an toàn cho thị trường.

Vẫn còn tình trạng ngân hàng "ép mua" bảo hiểm

Tham gia góp ý kiến, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy nhất trí cao với sự cần thiết phải ban hành luật nhằm cắt giảm thủ tục, đơn giản hóa thủ tục hành chính với hoạt động kinh doanh bảo hiểm, tháo gỡ các khó khăn vướng mắc của doanh nghiệp, đẩy mạnh phân cấp phân quyền...

Dù vậy, liên quan tới quy định về thanh tra hoạt động kinh doanh bảo hiểm, Dự thảo Luật đề xuất thay thế "thanh tra" thành "kiểm tra", đồng nghĩa là sẽ bỏ thanh tra chuyên ngành, mà chỉ kiểm tra chuyên ngành. Đại biểu băn khoăn đặt câu hỏi, liệu việc bỏ hoàn toàn thanh tra chuyên ngành với lĩnh vực bảo hiểm có dẫn đến khoảng trống trong quản lý, giám sát hoạt động của lĩnh vực này.

Trong khi đó, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải lại nêu thực tế vướng mắc hiện nay của đa số người dân khi ký kết hợp đồng bảo hiểm. Đó là hợp đồng mẫu của doanh nghiệp bảo hiểm hiện rất dày, có nhiều điều khoản phức tạp. Nhiều người dân mặc dù ký hợp đồng mua bảo hiểm nhưng không thể hiểu hết các điều khoản, đặc biệt là các quy định về loại trừ trách nhiệm bảo hiểm. Nhiều người dân khi ký hợp đồng bảo hiểm không được tư vấn kỹ, khi gặp rủi ro thì việc chi trả quyền lợi gặp rất nhiều khó khăn.

Từ thực tế này, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cần rà soát kỹ quy trình tư vấn, hướng dẫn của đại lý, quy định trách nhiệm giải thích hợp đồng để người dân nắm rõ quyền lợi, nghĩa vụ và rủi ro trước khi ký kết. 

Tiếp thu, giải trình trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thứ trưởng Bộ Tài chính Lê Tấn Cận khẳng định, lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm có phạm vi ảnh hưởng rất rộng đến mọi người dân tham gia. Bộ Tài chính sẽ nghiêm túc tiếp thu các ý kiến, nhất là về bảo đảm quyền lợi người tham gia và doanh nghiệp bảo hiểm, vì đây là lĩnh vực ảnh hưởng rộng, đồng thời cũng là kênh huy động vốn quan trọng cho nền kinh tế. 

Về hợp đồng bảo hiểm, lãnh đạo Bộ Tài chính cho biết, ngay cả cơ quan soạn thảo cũng băn khoăn việc hợp đồng bảo hiểm rất dài và rất nhiều nội dung. Bộ Tài chính và cơ quan quản lý bảo hiểm đang kiểm soát để hạn chế mức thấp nhất việc doanh nghiệp lợi dụng cơ chế chính sách khiến người dân không nắm được các điều khoản hợp đồng.

Hiện tại, Bộ Tài chính đã quy định yêu cầu doanh nghiệp phải tư vấn minh bạch, ghi âm và lưu lại quá trình tư vấn. Ngoài ra, Bộ cũng yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm xây dựng bản tài liệu rút gọn của hợp đồng, tóm tắt các nội dung chính cần lưu ý trước khi ký kết. Quy định này đã có trong các văn bản hướng dẫn thi hành và sẽ được kiểm tra việc thực hiện trong thời gian tới, nhằm đảm bảo mỗi hợp đồng bảo hiểm đều rõ ràng, minh bạch, không gây thiệt thòi cho người dân.   

Theo Thứ trưởng, thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục tăng cường kiểm tra, giám sát và “lắng nghe người dân nhiều hơn”, nhằm ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp lợi dụng quy định để trục lợi hoặc gây thiệt cho khách hàng.

Mặc dù vậy, Thứ trưởng cũng thừa nhận, thực tế vẫn còn tình trạng một số người dân bức xúc vì bị ép buộc mua bảo hiểm thông qua hệ thống ngân hàng hoặc đại lý tư vấn không minh bạch. Bộ Tài chính sẽ tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đồng thời lắng nghe phản ánh dư luận, doanh nghiệp nào để  xảy ra tình trạng này nhiều sẽ bị phân loại để giám sát chặt hơn.