Tại phiên chất vấn của Quốc hội ngày 7/11, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân, Bình Dương đã chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường về việc thu gom, xử lý chất thải rắn.

Theo đại biểu, hiện nay tỷ lệ về thu gom và xử lý chất thải rắn sinh hoạt rất cao, chủ yếu tổng hợp từ nguồn báo cáo của 57/63 địa phương.

Thời gian vừa qua, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có nhiều văn bản để đôn đốc, trong đó tăng cường hoạt động bảo vệ môi trường và xử lý nước thải trong khu công nghiệp, cụm công nghiệp.

Cụ thể, ở đô thị tỷ lệ này đạt 96%, vượt chỉ tiêu Quốc hội đề ra là 89%; nông thôn đạt 71%. Tuy nhiên, qua giám sát và thực tế cử tri phản ánh thì con số này chưa chuẩn xác, vì hệ thống quy trình phân loại, thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt chưa tốt và thiếu các tiêu chuẩn, định mức kinh tế kỹ thuật về vấn đề này.

Tại kỳ họp thứ 9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV đã kết luận năm 2022 phải ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật, định mức kinh tế kỹ thuật, hướng dẫn xử lý rác thải để các địa phương có cơ sở thực hiện. Vậy Bộ trưởng cho biết kết quả thực hiện, nguyên nhân và giải pháp gì để giải quyết vấn đề này?

Trả lời chất vấn nêu trên, ông Đặng Quốc Khánh, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường nói rằng, báo cáo với Quốc hội, đến năm 2022, tổng lượng rác thải sinh hoạt phát sinh trên toàn quốc khoảng 67.110 tấn/ngày, trong đó các đô thị là 36.870 tấn, khu vực nông thôn khoảng 29.455 tấn.

Trong những năm vừa qua, các địa phương cũng đã đẩy mạnh việc thu gom, xử lý rác thải và được quan tâm trong lĩnh vực này.

Đã có nhiều nhà máy đốt rác phát điện hoặc xử lý rác được xây dựng. Cả nước có khoảng 1326 cơ sở xử lý rác sinh hoạt, trong đó có 467 lò đốt và 38 dây chuyền xuất phân compost và 1207 bãi chôn lấp chất thải rác sinh hoạt. Hiện nay con số chôn lấp đang còn 65% của cả nước, chủ yếu là chôn lấp.

Khoảng 16% là tổng số rác được các nhà máy chế biến và thu hồi đốt phát điện năng lượng. Thực tế rác thải sinh hoạt như đại biểu trao đổi là tổng số báo cáo từ địa phương là 96% rác thải đô thị và 75% rác thải của nông thôn được xử lý.

Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thực hiện một số giải pháp và có hướng dẫn tại Thông tư 2 đó là ban hành nội dung yêu cầu về kỹ thuật bảo vệ môi trường đối với điểm tập kết, trạm trung chuyển chất thải rắn sinh hoạt.

Ngoài ra, Bộ đã có văn bản hướng dẫn các địa phương về phân loại rác tại nguồn, gồm 3 nguồn chính, để cho các địa phương chủ động trong việc phân loại rác tại nguồn.

Trong thời gian tới Bộ đề nghị các địa phương căn cứ vào hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường quan tâm tập trung để tuyên truyền, vận động nhân dân phân loại rác tại nguồn. Khi phân loại rác tại nguồn chúng ta sẽ tách và xử lý được rác thải triệt để.

Nội dung thứ hai, Bộ sẽ tiếp tục rà soát, hoàn thiện chính sách, quy định các chất thải rắn sinh hoạt trong thời gian tới, trong đó ưu tiên ban hành bộ định mức kinh tế kỹ thuật như đại biểu Xuân nói, cố gắng năm 2024.

Hiện nay, Bộ đang xây dựng bộ định mức kinh tế kỹ thuật về thu gom, vận chuyển, xử lý rác sinh hoạt và tiếp tục rà soát, ban hành các quy chuẩn quốc gia về lò đốt chất thải rắn sinh hoạt.

Theo lộ trình triển khai Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 thì Bộ đang triển khai để thực hiện nội dung này. Đồng thời tiếp tục hỗ trợ kỹ thuật và nghiên cứu phát triển công nghệ trong đó tập trung vào nghiên cứu chuyển giao công nghệ xử lý rác sinh hoạt và cuối cùng là đẩy mạnh hợp tác quốc tế.

Với nội dung khai thác cát trái pháp mà đại biểu Hoà ở Đồng Tháp nêu, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng, hiện nay theo đánh giá lượng cát về trên sông Tiền, sông Hậu ở Đồng bằng sông Cửu Long so với năm 2003, tức là 20 năm lượng cát bây giờ về chỉ còn được khoảng 30% so với trước đây, tức là giảm đi 70% do hệ thống thượng nguồn của chúng ta xây dựng các đập, xây dựng các hệ thống công trình.

Thứ hai, việc khai thác cát, ở đây báo cáo với các đại biểu rằng xây dựng trái phép như đại biểu Hòa có trao đổi, tôi cũng đồng tình việc khai thác quá công suất, khai thác quá chiều sâu.

Trong giai đoạn tới theo Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh, Bộ sẽ đánh giá toàn bộ hệ thống về trữ lượng cát của Đồng bằng sông Cửu Long và sẽ hỗ trợ cùng với các địa phương để kiểm tra, giám sát việc này.

Khẳng định việc này rất khó khăn, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết Bộ sẽ cố gắng để cùng với Cục Địa chất khoáng sản sẽ có hệ thống máy móc để đánh giá vấn đề này; thứ ba là đề nghị các địa phương rà soát lại tổng thể, đánh giá và không để việc khai thác cát lậu ở các dòng sông sẽ gây ảnh hưởng rất lớn đến sạt lở bờ sông.

Với chất vấn của đại biểu Lưu Bá Mạc, Lạng Sơn về tình trạng có nơi, có lúc, có khu công nghiệp thải nước thải trực tiếp chưa qua xử lý ra môi trường, gây ô nhiễm môi trường và gây bức xúc trong nhân dân, người đứng đầu ngành Tài nguyên và Môi trường cho hay, đến năm 2022 cả nước có 291 khu công nghiệp nhưng chỉ có 265 khu công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải tập trung.

Và trong số 734 cụm công nghiệp thì chỉ có 179 cụm công nghiệp có khu xử lý nước thải tập trung. Trong 26 khu công nghiệp chưa có xử lý nước thải thì có 7 khu đang hoàn thành, hầu hết những khu công nghiệp này xây dựng từ năm 2005 đến năm 2013, tức là xây dựng trước đây, cho nên chưa có tiêu chuẩn quy định, yêu cầu bắt buộc trong việc này.

Trong thời gian vừa qua, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có nhiều văn bản để đôn đốc, trong đó tăng cường hoạt động bảo vệ môi trường và xử lý nước thải trong khu công nghiệp, cụm công nghiệp.

Có một yêu cầu theo Luật Bảo vệ môi trường, đó là lắp đặt hệ thống giám sát, hệ thống quan trắc tự động kết nối về các Sở Tài nguyên và Môi trường và Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Đến nay đã có 271 trạm quan trắc của các khu công nghiệp chuyển về. Nhiều địa phương đã yêu cầu tiêu chuẩn xả thải ra sông còn phải cao hơn tiêu chuẩn, quy chuẩn hiện nay, bắt buộc cao hơn. Tuy vậy, khó khăn ở đây chính là các cụm công nghiệp khi chúng ta mới xử lý được 24,4%. 

Trong thời gian tới Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ có các giải pháp để hạn chế vấn đề xả thải ra môi trường. Trước hết, Bộ kiên quyết và chỉ cho phép các khu sản xuất, kinh doanh dịch vụ tập trung của cung khu công nghiệp và cụm công nghiệp mới muốn đi vào hoạt động, vận hành phải hoàn thành bảo vệ môi trường, trong đó có xử lý nước thải.

Khuyến khích các doanh nghiệp, xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, khuyến khích các cụm, khu công nghiệp mới vận hành tuần hoàn; hệ thống nước để tiết kiệm nước, đưa nước vào cột A cuối cùng và sau đó có thể xử lý thêm để có nước sử dụng trong khu công nghiệp, cụm công nghiệp.

Thứ hai, không tiếp nhận thêm hoặc là nâng công suất các dự án đầu tư có phát sinh nước thải trong khu sản xuất, kinh doanh tập trung trong cụm công nghiệp chưa có hệ thống thu gom.

Thứ ba, đề nghị các Ủy ban nhân dân tỉnh tiếp tục quan tâm chỉ đạo, đầu tư hệ thống xử lý nước thải tập trung, đặc biệt là các cụm công nghiệp.

Thứ tư, công tác tăng cường kiểm tra, thanh tra, giám sát và xử phạt hành chính. Vừa qua có rất nhiều nghị định liên quan đến xử phạt và chúng ta xử phạt nghiêm về hành chính trong nội dung này. Đồng thời các địa phương tiếp tục rà soát và có phương án để đầu tư đồng bộ cho các khu công nghiệp, cụm công nghiệp ở các địa phương.