Kỳ họp thứ năm, Quốc hội khóa XV.

Chiều 24/5, thừa ủy quyền của Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc chính thức trình Quốc hội tiếp tục thực hiện chính sách giảm thuế giá trị gia tăng (GTGT) 2% theo Nghị quyết số 43/2022/QH15.

Cụ thể là giảm 2% thuế suất thuế GTGT, áp dụng đối với các nhóm hàng hóa, dịch vụ đang áp dụng mức thuế suất 10% (còn 8%), trừ một số nhóm hàng hóa, dịch vụ sau: viễn thông, công nghệ thông tin, hoạt động tài chính, ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, kim loại, sản phẩm từ kim loại đúc sẵn, sản phẩm khai khoáng (không kể khai thác than), than cốc, dầu mỏ tinh chế, sản phẩm hoá chất, sản phẩm hàng hóa và dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Thẩm tra, đa số ý kiến Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội nhất trí với sự cần thiết ban hành chính sách giảm thuế GTGT để tiếp tục hỗ trợ cho khu vực sản xuất, kinh doanh và người dân đã gặp rất nhiều khó khăn sau đại dịch Covid-19 trong bối cảnh tốc độ tăng trưởng đã bắt đầu thể hiện chiều hướng suy giảm từ quý IV/2022 và nhất là trong các tháng đầu năm 2023.

Có ý kiến đề nghị cân nhắc mở rộng phạm vi đối tượng được giảm thuế GTGT theo hướng áp dụng thuế suất 8% đối với tất cả các nhóm hàng hoá đang áp dụng mức thuế suất 10% theo quy định của Luật Thuế GTGT, vì hiện nay, các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh đều đang gặp khó khăn. Cũng có ý kiến đề nghị cân nhắc nâng tỷ lệ giảm thuế GTGT đến 4% để khoan thư sức dân, nuôi dưỡng nguồn thu, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Lê Quang Mạnh phản ánh, một số ý kiến trong Ủy ban còn băn khoăn về các nội dung giải trình của Chính phủ khi đề xuất việc giảm thuế GTGT trong 6 tháng cuối năm 2023.

Cụ thể là, việc đánh giá tình hình thực hiện chính sách giảm thuế GTGT trong năm 2022 để làm căn cứ cho việc tiếp tục đề xuất ban hành chính sách giảm thuế GTGT thể hiện trong Báo cáo đánh giá tác động của Chính phủ có thể còn chưa thật sự phù hợp với thực tế.

Chính phủ cho rằng, giải pháp giảm thuế GTGT theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 đã gián tiếp kích cầu tiêu dùng nội địa tăng cao, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng năm 2022 tăng 19,8% so với năm trước, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô với nhiều điểm sáng về các chỉ tiêu phát triển kinh tế năm 2022.

Tuy nhiên, sức mua và tiêu dùng vào giai đoạn hiện nay đã khác so với bối cảnh năm 2022. Trong năm 2022 sức mua và tiêu dùng của người dân đã bung ra và tăng trưởng cao sau một thời gian bị kìm nén bởi dịch bệnh, tới giai đoạn hiện nay, cả người dân và các doanh nghiệp đều đã và đang rất khó khăn.

Trên thực tế, chỉ số bán lẻ hàng hoá và dịch vụ tiêu dùng trong năm 2022 được tăng dần từ quý I (đạt mức 104,6% so cùng kỳ) sang quý II (đạt 119,5%) và đạt đỉnh điểm vào quý III (ở mức 141,2% so cùng kỳ), song đã bắt đầu giảm dần từ quý IV xuống (chỉ còn 117,1%) ngay trong thời điểm vẫn đang được áp dụng chính sách giảm thuế GTGT.

Điều này, theo ông Mạnh, cũng tương tự như một số chỉ tiêu kinh tế lớn từ quý IV/2022 đã bắt đầu suy giảm so với cùng kỳ. Vì vậy, một số ý kiến trong Ủy ban thẩm tra cho rằng, chính sách giảm thuế GTGT vào giai đoạn nửa cuối năm 2023 khó có thể phát huy được tác dụng kích cầu và thúc đẩy tăng trưởng như trong năm 2022.

Theo đó, đề nghị các biện pháp kích cầu trong năm 2023 tập trung vào tháo gỡ các nút thắt để tăng cường giải ngân và phát huy hiệu quả của chi đầu tư công trong gói phục hồi kinh tế hơn là tiếp tục các chính sách giảm thu ngân sách, ông Mạnh cho biết. 

Cạnh đó, cũng có ý kiến cho rằng, chính sách giảm thuế GTGT 2% theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 hết hiệu lực thi hành từ 31/12/2022. Từ đầu năm 2023, các nhóm hàng hóa đã áp dụng trở lại mức thuế 10% theo quy định của Luật Thuế GTGT. Tại thời điểm cuối năm 2022 đã có nhiều hiệp hội, địa phương đề nghị được tiếp tục gia hạn Nghị quyết số 43/2022/QH15.

Nếu như giải pháp này được tiếp tục thực hiện ngay từ đầu tháng 1/2023 thì sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho khu vực sản xuất, kinh doanh. Việc Chính phủ đề xuất giảm thuế GTGT từ thời điểm 1/7/2023 là tương đối muộn và việc giảm thuế không được thực hiện một cách liên tục nên chính sách không phát huy được nhiều tác dụng cho các doanh nghiệp.

Sự ngắt quãng trong thực hiện chính sách còn dẫn đến những hạn chế và phí tổn khác trong quản lý và thực hiện, phức tạp trong xử lý chuyển tiếp cho các doanh nghiệp và ảnh hưởng đến việc khấu trừ thuế GTGT đầu vào, báo cáo thẩm tra nêu rõ. 

Ngoài ra, một số ý kiến khác cho rằng, biện pháp giảm thuế GTGT khi xây dựng Nghị quyết số 43/2022/QH15 ban đầu được Chính phủ đề nghị giảm ở mức 1%, thực hiện cho 2 năm 2022-2023, sau đó đã được điều chỉnh thành giảm 2% và chỉ thực hiện trong năm 2022 thay vì kéo dài 2 năm.

Vào thời điểm tháng 5/2023, Chính phủ đề xuất giảm thuế GTGT cho nửa cuối năm 2023 sẽ gây tác động giảm thu ngân sách nhà nước theo dự kiến khoảng 24.000 tỷ đồng. Phần giảm thu này không được dự kiến trong gói chính sách của Nghị quyết số 43/2022/QH15 cũng như trong Dự toán ngân sách năm 2023 đã được Quốc hội thông qua.

Chính sách giảm thuế GTGT này cần được cân nhắc một cách thận trọng vì sẽ tạo thêm tác động bất lợi cho ngân sách nhà nước năm 2023, trong điều kiện số thu năm nay được dự kiến là sẽ có nhiều khó khăn, như báo cáo của Chính phủ, ông Mạnh báo cáo.