Ông Nguyễn Huy Quang tại phiên toà ngày 29/5. Ảnh: Phạm Dự.

Chiều 29/5, trong phiên xử ba bị cáo liên quan đến sự cố chạy thận ở Bệnh viện đa khoa Hoà Bình làm 9 người chết, HĐXX quay lại phần xét hỏi khi nhóm luật sư bào chữa cho bị cáo Hoàng Công Lương nộp những tài liệu bằng tiếng Anh về quy trình xét nghiệm AAMI do Mỹ ban hành. Đây là lần thứ ba trong 11 ngày sơ thẩm phiên toà quay lại phần xét hỏi.

Vấn đề xét nghiệm AAMI để có kết luận về độ an toàn của nguồn nước trong hệ thống lọc thận đã gây tranh cãi suốt nhiều ngày thẩm vấn, tranh tụng. Luật sư Trần Hồng Phúc từng đưa ra hơn 20 trang tài liệu về bộ tiêu chuẩn kỹ thuật trong lọc máu nhân tạo AAMI của Hiệp hội vì sự phát triển của thiết bị y tế Mỹ. Bà Phúc cho rằng, việc xét nghiệm AAMI khi sử dụng nước trong lọc thận nhân tạo vẫn đang là câu hỏi chưa có lời giải trong vụ án này.

Thẩm phán Nghiêm Hoài Anh sau đó quay lại xét hỏi đại diện Bộ Y tế để làm rõ vấn đề này.

Trả lời thẩm vấn trước toà, ông Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Pháp chế (Bộ Y tế) cho biết, bộ tiêu chuẩn xét nghiệm AAMI gồm 25 chỉ tiêu lý hoá dùng cho quá trình thiết kế, lắp đặt hệ thống lọc nước RO. Theo quy định, khi tẩy rửa hệ thống, hoá chất khi dùng đều phải được kiểm tra.

Ông Quang cho rằng, hiện chưa có hướng dẫn cụ thể nào về sửa chữa, bảo dưỡng hệ thống lọc nước RO. Bởi vậy, việc sửa chữa đó thường tuân theo tiêu chuẩn của nhà sản xuất máy nhưng nhà sản xuất lại áp dụng theo bộ tiêu chuẩn AAMI của Mỹ. Ở Việt Nam cũng chưa có văn bản nào bắt buộc phải sử dụng tiêu chuẩn AAMI.

Trái ngược với quan điểm của đại diện Bộ Y tế, đại diện VKS cho rằng hai công văn trả lời của Bộ Y tế về việc có cần thiết xét nghiệm AAMI hay không đang có nhiều mâu thuẫn. Trong khi đó, nội dung các công văn này ảnh hưởng trực tiếp đến tội danh bị truy tố của các bị cáo và trách nhiệm của những người khác có liên quan.

Hai công văn "mâu thuẫn" của Bộ Y tế

Liên quan vấn đề cần hay không xét nghiệm AAMI, đại diện Bộ Y tế có hai công văn phúc đáp. Một công văn trả lời Cơ quan cảnh sát điều tra (Công an tỉnh Hoà Bình) và một công văn trả lời công ty luật sư của bà Trần Hồng Phúc. Luật sư Phúc cho rằng, hai công văn trả lời có nội dung trái ngược nhau.

Theo đó, trong quá trình điều tra, Công an tỉnh Hoà Bình đã gửi 6 câu hỏi đến đại diện Bộ Y tế, trong đó có nội dung sau khi sửa chữa xong hệ thống lọc nước RO, bệnh viện có phải xét nghiệm mẫu nước trước khi đưa máy lọc thận vào sử dụng không? Tuy nhiên trong văn bản phúc đáp, Bộ Y tế đã thêm thuật ngữ AAMI vào câu hỏi gốc.

Còn trong công văn trả lời văn phòng luật sư, Bộ Y tế cho rằng hiện chưa có văn bản nào bắt buộc phải kiểm tra các tiêu chuẩn AAMI sau khi bảo dưỡng, sửa chữa hệ thống lọc nước RO. Tuy nhiên, mỗi lần sửa chữa bắt buộc thì phải làm xét nghiệm tồn dư hoá chất, đồng thời khuyến cáo xét nghiệm thêm độc tố và vi khuẩn.

Luật sư Phúc cho rằng nội dung "thừa" trong công văn trả lời công an Hoà Bình có thể do “lỗi đánh máy” nhưng đã "gây hiểu lầm tai hại" rằng việc xét nghiệm AAMI là bắt buộc. Và đại diện VKS đã lấy chính phần trả lời này làm căn cứ buộc tội các bị cáo.

Theo luật sư Phúc, không phải cơ quan công tố mà chính Bộ Y tế mới là đơn vị "buộc tội các bị cáo". "Vì sự yếu kém về kiến thức của Bộ Y tế dẫn đến việc không hiểu cái gì là bắt buộc, cái gì là khuyến cáo", luật sư đánh giá.

Luật sư Phúc tại toà. Ảnh: Phạm Dự.

Đối đáp trước toà, ông Nguyễn Huy Quang cho biết, “nội dung hai công văn không khác nhau và cũng không mâu thuẫn mà chỉ do cách trả lời khác nhau”.

Bản chất của xét nghiệm AAMI ở Việt Nam là tự nguyện. Tuy nhiên, trong công văn trả lời Công an Hoà Bình, ông đã dựa vào điều khoản trong hợp đồng sửa chữa thiết bị ngày 28/5/2017 giữa bệnh viện và công ty Thiên Sơn để hoàn thiện nội dung.

Vì hợp đồng có ghi phải xét nghiệm AAMI nên ông phúc đáp lại rằng “nhất thiết” phải xét nghiệm AAMI. Theo ông Quang, "nhất thiết" được hiểu là dựa vào điều khoản trong hợp đồng giữa hai bên; nếu có thoả thuận thì bắt buộc phải xét nghiệm, còn không thì bỏ qua.

Trái ngược với quan điểm của đại diện Bộ Y tế, đại diện VKS cho rằng hai công văn trả lời của Bộ Y tế về việc có cần thiết xét nghiệm AAMI hay không đang có nhiều mâu thuẫn. Trong khi đó, nội dung các công văn này ảnh hưởng trực tiếp đến tội danh bị truy tố của các bị cáo và trách nhiệm của những người khác có liên quan.

VKS đánh giá ông Quang "không hiểu gì về vấn đề này".

Xét nghiệm AAMI có bắt buộc hay không?

Ông Đỗ Đình Vận (Phó giám đốc Bệnh viện đa khoa tỉnh Hòa Bình) cũng băn khoăn về việc xét nghiệm AAMI là để đánh giá nguồn nước hay xét nghiệm độc tố. Theo ông, các bệnh viện ở Việt Nam đều đưa máy vào sử dụng ngay sau khi sửa chữa chứ không chờ đến khi có kết quả xét nghiệm AAMI.

Nhiều người dân đến toà theo dõi phiên xử. Ảnh: Phạm Dự.

Đại diện của Công ty Thiên Sơn tại toà cho hay, trong hợp đồng sửa chữa, thay thế thiết bị hệ thống lọc nước RO với bệnh viện có quy định về việc phải xét nghiệm AAMI, đây là tiêu chuẩn bắt buộc để có nước chạy thận. "Các cá nhân, tổ chức tham gia vào việc chạy thận buộc phải biết việc này”, vị đại diện của Thiên Sơn nói.

Quá trình lắp máy và sửa chữa, bảo dưỡng hệ thống ở Bệnh viện đa khoa Hoà Bình, công ty cũng xét nghiệm nhiều lần. Năm 2014, công ty xét nghiệm AAMI nhưng không đạt nên bị lãnh đạo bệnh viện yêu cầu thực hiện lại.

Tại phiên toà, theo đại diện của Thiên Sơn, lãnh đạo bệnh viện nói "xét nghiệm nước hay không cũng được" là "vô trách nhiệm". "Nếu không cần thiết thì sao phải bỏ tiền ra thuê Thiên Sơn xét nghiệm AAMI", vị này nói.

Theo lời khai của bị cáo tại toà, mẫu nước đi xét nghiệm ở Viện Hóa học Công nghiệp Việt Nam với giá 23-26 triệu đồng.

Cuối phiên làm việc buổi chiều 29/5, đại diện VKS đề nghị TAND Hòa Bình xem xét trả hồ sơ để điều tra bổ sung, làm rõ các tình tiết khách quan của vụ án, trong đó có nội dung hai công văn trả lời của Bộ Y tế.

Ngày 30/5, phiên toà tiếp tục ngày làm việc thứ 12.

Phạm Dự