Vị trí đề xuất xây dựng Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ

Vấn đề môi trường chưa được làm rõ

Trong văn bản gửi UBND TP.HCM mới đây liên quan đến Đề án Nghiên cứu xây dựng Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ (Cảng Cần Giờ), đa phần các bộ, ngành đều có ý kiến đề nghị TP.HCM làm rõ nhiều vấn đề liên quan đến môi trường, giao thông kết nối và nhiều vấn đề khác. Sự đánh giá thận trọng là điều dễ nhận thấy của các cơ quan quản lý nhà nước vì dự án này nằm ở vùng đệm của Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ.

Tại Văn bản số 534/ BTNMT-KHTC gửi đến UBND TP.HCM, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, Công văn số 6083/UBND-DA ngày 4/12/2023 của UBND TP.HCM chưa làm rõ các nội dung liên quan đến việc sử dụng đất để thực hiện Dự án, trong đó có nội dung sự phù hợp của Dự án với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất của địa phương đã được phê duyệt theo quy định tại Nghị quyết số 61/2022/QH15 ngày 16/6/2022 của Quốc hội và việc đảm bảo điều kiện chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện Dự án. 

Mặt khác, vị trí đề xuất xây cảng là khu vực cù lao Con Chó, ở cửa sông Cái Mép, là khu vực thuộc rừng phòng hộ Cần Giờ. Diện tích tự nhiên tại khu vực này hơn 86 ha, thuộc vùng đệm của Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ. Do vậy, Bộ Tài nguyên và Môi trường đề nghị cần có sự đánh giá tác động của Dự án đối với đa dạng sinh học tại Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ và đưa ra các giải pháp nhằm hạn chế, giảm thiểu các tác động của Dự án đến đa dạng sinh học tại đây.

TP.HCM cũng cần bổ sung các thông tin làm rõ hiện trạng đất rừng dự kiến bị chuyển đổi làm Cảng Cần Giờ. Đồng thời, bổ sung ý kiến tham vấn của Ban Quản lý rừng phòng hộ Cần Giờ và UNESCO Việt Nam về việc thực hiện Dự án.

“Cần có đánh giá về lợi ích khai thác cảng và lợi ích của Khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ trên các khía cạnh kinh tế - xã hội - môi trường. Đồng thời, cần có đánh giá cụ thể về tác động của hoạt động nạo vét và vận hành cảng đến Khu sinh thái Cần Giờ”, Văn bản số 534/ BTNMT-KHTC của Bộ Tài nguyên và Môi trường nêu rõ.

Vẫn liên quan đến vấn đề môi trường, trong văn bản gửi UBND TP.HCM, Bộ Tài chính chỉ rõ, tại Điểm 2.6.4, Dự thảo Tờ trình Thủ tướng Chính phủ, nội dung đánh giá tác động môi trường còn chưa đầy đủ và chi tiết. Do vậy, đề nghị TP.HCM đánh giá làm rõ ảnh hưởng giữa phát triển Cảng Cần Giờ tới quy hoạch phát triển kinh tế- xã hội và Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ để đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững.

Bên cạnh vấn đề về môi trường, Bộ Tài chính, Bộ Xây dựng, UBND tỉnh Long An đều đề nghị đánh giá và phân tích rõ hơn về sự cạnh tranh và lợi ích về kinh tế của Cảng Cần Giờ với các cảng hiện hữu đã và đang xây dựng. Trong đó, Bộ Tài chính đề nghị đánh giá kỹ lưỡng hơn về tính khả thi của Dự án như tỷ suất sinh lời của dự án đầu tư, thời gian hoàn vốn…

Trong khi đó, UBND tỉnh Long An đề nghị bổ sung nội dung phân tích, đánh giá trong tổng thể nhóm cảng biển số 4 gồm: Đồng Nai, Bình Dương, TP.HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu và Long An, nhằm đảm bảo sự khoa học, bổ trợ lẫn nhau, khai thác tối đa hiệu quả các cảng.

Hạn chế dùng vốn nhà nước đầu tư đường giao thông kết nối đến cảng

Một trong những vấn đề mà nhiều bộ, ngành đặt ra là giao thông kết nối đến Cảng Cần Giờ, khi dự án này nằm biệt lập trên một cù lao tại Cần Giờ. Trong Văn bản số 14560/BTC-CST, Bộ Tài chính đề nghị TP.HCM làm rõ đề xuất phần vốn nhà nước tham gia đầu tư hạ tầng giao thông kết nối đến cảng, vì trong dự thảo không có nội dung dự kiến tổng mức đầu tư, nhu cầu sử dụng từng nguồn vốn đầu tư hạ tầng kết nối vào cảng.

Ngoài ra, tại danh mục dự án dự kiến sử dụng vốn ngân sách nhà nước kèm theo Quyết định số 886/QĐ-TTg ngày 27/7/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch chính sách giải pháp và nguồn lực thực hiện Quy hoạch Tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050, Cảng Cần Giờ không có trong danh mục. Hơn nữa, Dự án cũng chưa có trong danh mục kế hoạch đầu tư công trung hạn.

Vì vậy, cơ quan quản lý về tài chính đề nghị, TP.HCM trong quá trình nghiên cứu Đề án hạn chế tối đa phần đầu tư bằng vốn ngân sách nhà nước cho hạ tầng giao thông kết nối đến cảng. Đồng thời, làm rõ phần ngân sách nhà nước đầu tư là ngồn vốn của Trung ương hỗ trợ hay ngân sách thành phố và có phân kỳ từng năm.

Vẫn liên quan đến hạ tầng kết nối đến cảng, Bộ Xây dựng đề nghị, bổ sung nội dung định hướng kết nối giữa hệ thống cảng biển với hệ thống đô thị, trung tâm sản xuất, phân phối hàng hóa, khu công nghiệp của TP.HCM nói riêng và vùng Đông Nam bộ nói chung. Ngoài ra, TP.HCM cần làm rõ lộ trình đầu tư đường sắt đô thị kết nối tuyến metro số 4, vì bộ này cho rằng, việc đầu tư kết nối giao thông đường sắt đô thị đến cảng khó khả thi về mặt kinh tế do đường sắt đô thị chủ yếu vận chuyển hành khách, không vận chuyển hàng hóa.

Đối với hạ tầng dịch vụ sau cảng như trung tâm logistics, khu phi thuế quan, Bộ Công thương cho biết, pháp luật thương mại và pháp luật quản lý ngoại thương chưa có quy định cụ thể về khu phi thuế quan và chính sách quản lý hoạt động thương mại đối với khu phi thuế quan. Mô hình khu thương mại tự do đang được một số địa phương đề xuất. Vì vậy, trong quá trình triển khai, đơn vị chủ trì nghiên cứu và báo cáo chi tiết nội dung về khu phi thuế quan và khu thương mại tự do để các cơ quan có thẩm quyền xem xét quyết định.

Liên quan đến đề xuất của TP.HCM về việc Bộ Công thương chủ trì tham mưu Thủ tướng Chính phủ bổ sung phương án cấp điện cho Cảng Cần Giờ, Bộ Công thương cho biết, đề xuất này chưa đủ cơ sở và không phù hợp, vì theo Điều 27, Luật Quy hoạch, phương án cấp điện cho Cảng được tích hợp trong Quy hoạch TP.HCM thời kỳ 2021-2030 do UBND TP.HCM lập và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan chủ trì thẩm định.