Quang cảnh Hội thảo “Hàng không - Du lịch bắt tay liên kết phát triển bền vững”.

“Hàng không và du lịch được ví như hai cánh của một chiếc máy bay. Đây là hình ảnh thể hiện mối quan hệ hữu cơ, gắn bó mật thiết không thể tách rời nhau giữa hai ngành”, ông Nguyễn Công Hoan, Tổng giám đốc Flamingo Redtours nhấn mạnh tại Hội thảo "Hàng không – Du lịch bắt tay liên kết phát triển bền vững” do báo Nhân Dân tổ chức vào chiều ngày 12/6.

Tạo động lực cho hãng bay

Theo CEO Flamingo Redtours, ngành du lịch không thể phát triển được nếu như không có dịch vụ vận chuyển bằng hàng không. Bởi du khách ngày càng mong muốn được khám phá những vùng đất xa hơn, được trải nghiệm các dịch vụ tiện nghi hơn, thời gian dành cho việc di chuyển ít hơn mà chỉ có hàng không mới có thể đáp ứng được.

Ngược lại, đối với ngành hàng không, tỷ lệ khách bay có mục đích liên quan tới du lịch chiếm tỷ cao và ngày càng tăng. Khách du lịch chiếm vai trò quyết định sự tồn tại hay không tồn tại cũng như tần xuất khai thác của rất nhiều đường bay.

Chia sẻ quan điểm nói trên, ông Nguyễn Hữu Y Yên, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH MTV Dịch vụ lữ hành Saigontourist, các sản phẩm du lịch liên quan đường bay thường chiếm hơn 60% tổng số các sản phẩm dich vụ du lịch.

Để đảm bảo các sản phẩm mới được thương mại hoá trên thị trường và tiếp tục thu hút khách, chính sách giá cạnh tranh và ổn định có vai trò rất quan trọng để chiếm lĩnh thị phần khách hàng. Thông thường, một sản phẩm du lịch mới cần 1 đến 2 năm để tạo dựng thương hiệu, cần có chính sách ổn định từ phía các hãng hàng không, cộng thêm chính sách kích cầu trong giai đoạn đầu.

Hiện nay, giá vé máy bay liên tục tăng cao đồng nghĩa với việc giảm sức cạnh tranh của du lịch Việt Nam đối với cả du khách trong nước và du khách quốc tế; làm giảm phần nào nhu cầu đi lại. Trong bối cảnh này, du khách sẽ tìm kiếm các lựa chọn thay thế với các phương tiện phù hợp hơn và các điểm đến gần hơn. Trên thực tế, Saigontourist cũng đã phải linh hoạt mở rộng các sản phẩm tour đường bộ, đường sắt, tuyến cao tốc, các gói combo, dịch vụ lẻ khởi hành tại 18 địa phương mà Công ty có chi nhánh.

“Về lâu dài, điều này có thể làm suy giảm sức cạnh tranh và sức hút của du lịch Việt Nam với du khách quốc tế và du lịch nội địa với du khách trong nước. Thói quen chờ các đợt kích cầu, giảm giá cũng sẽ gây ra những ảnh hưởng không mong muốn với thị trường du lịch”, đại diện Saigontourist lo ngại.

Theo ông Nguyễn Quang Trung, Trưởng Ban Kế hoạch và Phát triển (Vietnam Airlines), trong thời gian vừa qua, dư luận xã hội có nêu về việc giá vé máy bay tăng quá cao, gây ảnh hưởng đến hoạt động du lịch. Thực tế, giá vé máy bay của các hãng tăng nằm trong xu hướng chung của ngành hàng không toàn cầu, do chịu tác động bởi các nguyên nhân chính gồm: giá nhiên liệu tăng cao; bình quân 2024 tăng 34% so với 2019 (từ 76,7 USD/thùng lên 102,8 USD/thùng); tình hình lạm phát và mất giá đồng tiền, tại Việt Nam bình quân 2024 tăng 8% so với 2019.

Đặc biệt, việc triệu hồi động cơ của Nhà sản xuất Pratt &Whitney (PW) đã dẫn đến tình trạng khan hiếm tàu bay toàn cầu ảnh hưởng đến giá thuê tàu bay (bình quân 2024 so 2019 tăng từ 20-30%).

Tại Việt Nam, thời gian vừa qua, tỷ lệ giá vé cao chủ yếu rơi vào các ngày cao điểm trong dịp nghỉ Lễ hoặc các khung giờ đẹp, ngày đẹp khi nhu cầu đi lại bằng đường hàng không tăng cao. Trong thời gian hiện tại, hành khách vẫn có thể lựa chọn các mức giá thấp, hợp lý khi chọn lựa các chuyến bay tránh dịp cao điểm, ngày, giờ cao điểm.

Đại diện Vietnam Airlines cho rằng, việc giá vé bay bay nội địa trong một số thời điểm cao hơn mức bình thường chỉ ảnh hưởng đến một bộ phận hành khách trong việc di chuyển nội địa.

Xét về tổng thể, với việc chủ động tìm kiếm, phát động các thị trường mới, rất nhiều đường bay mới được các hãng hàng không mở trong thời gian vừa qua và đã đóng góp rất lớn cho việc khôi phục và du lịch quốc tế, nâng cao khả năng cạnh tranh điểm đến với việc mở rộng và tăng cường các đường bay quốc tế, không chỉ đến Hà Nội và TP.HCM mà còn đến các địa phương khác như Đà Nẵng, Cam Ranh, Phú Quốc, Đà Lạt.

Khi đề cập đến các so sánh về sự chênh lệch giữa giá vé bay nội địa Việt Nam và các nước trên thế giới, Tổng giám đốc Bamboo Airways Lương Hoài Nam cho biết mỗi hàng hàng không đều có dải giá vé từ rẻ đến đắt. “Không thể lấy giá vé đắt ở Việt Nam bay nội địa rồi so sánh với giá khuyến mại bay quốc tế của các nước. Đó không phải là sự so sánh trên cùng mặt bằng, gây méo mó và sai lệch thông tin”.

Trước xu hướng tăng của giá vé bay nội địa giá vé bay nội địa gần đây, ông Lương Hoài Nam cho biết: “Chỉ có một giải pháp duy nhất để giảm nhiệt giá vé máy bay như người tiêu dùng mong muốn, đó là tăng số lượng máy bay của các hãng hàng không Việt Nam”.

“Mong muốn và thực tế phải đi liền với nhau”, ông Lương Hoài Nam nhấn mạnh. Số lượng máy bay trong năm nay của các hãng hàng không nội địa sụt giảm quá nhiều, từ 230 máy bay trước dịch xuống còn khoảng 160 máy bay ở thời điểm hiện tại.

“Số lượng máy bay của các hãng hàng không nội địa sụt giảm 25% so với trước. Kể cả khi thiếu máy bay, các hãng hàng không Việt Nam vẫn có xu thế muốn giữ các đường bay nước ngoài để giữ được slot ở các sân bay nước ngoài. Do đó, mức sụt giảm về cung ứng trên thị trường nội địa cao hơn 25%, thực tế là cao hơn 30%. Như vậy, cung không đủ cầu”, Tổng giám đốc Bamboo Airways nói.

Thiếu khoảng 60-70 máy bay so với nhu cầu hoạt động, phát triển bình thường, nhưng không thuê thêm máy bay để bù đắp số lượng thiếu hụt, theo ông Lương Hoài Nam, vấn đề sâu xa là do với mặt bằng chi phí đầu vào hàng không như hiện nay, các hãng bay nội địa không có lãi, càng thuê thêm nhiều máy bay càng phải gồng lỗ, gánh chi phí khổng lồ.

“Thế giới vẫn còn nhiều máy bay để các hãng tìm thuê, nhưng giá thuê rất đắt. Chúng ta cần tìm giải pháp để kinh doanh vận tải hàng không nội địa có hiệu quả kinh tế, Nếu có lãi, không cần ai nhắc nhở, các hãng cũng sẽ vì lợi ích của mình mà tìm thuê thêm nhiều máy bay. Khi ấy, giá vé máy bay nội địa chắc chắn sẽ hạ nhiệt”, tổng giám đốc Bamboo Airways nói.  

Cũng khuôn khổ Hội thảo, Hội đồng tư vấn du lịch (TAB) có nêu vấn đề cần xem xét lại sự tồn tại của cơ chế quản lý giá vé máy bay nội địa bằng giá trần. Đồng tình với ý kiến này, ông Lương Hoài Nam cho biết trên thế giới gần như không còn quốc gia nào quản lý hàng không bằng giá trần. Cần xem xét lại cách quản lý giá vé này để ngành hàng không nội địa có cơ hội phát triển như các nước trong khu vực và thế giới.

Đại diện Bamboo Airways kiến nghị đưa dịch vụ vận chuyển hành khách bằng đường hàng không ra khỏi danh mục dịch vụ Nhà nước kiểm soát giá là thị trường vận chuyển hàng không nội địa có tính cạnh tranh ngày càng cao, về cơ bản không còn độc quyền nữa, nên giá dịch vụ phải được điều chỉnh theo cơ chế thị trường nhằm giúp các hãng có cơ hội xây dựng dải giá vé cao cho đối tượng khách có thu nhập cao, đồng thời cũng thêm chỗ cho dải giá vé rẻ cho đối tượng khách có thu nhập thấp.

“Hầu hết các quốc gia trên thế giới sau khi bỏ trần giá vé vận chuyển hành khách bằng đường hàng không đều ghi nhận tăng trưởng mạnh về sản lượng hành khách trong nước và quốc tế. Ngay trong khu vực ASEAN, Thái Lan và Indonesi có giá trần đâu mà hàng không và du lịch lại cùng phát triển như vậy?”, ông Nam cho biết.

Thắt chặt hợp tác ba bên

Theo Cục Hàng không Việt Nam, dù đang bước vào giai đoạn cao điểm mùa du lịch hè, tuy nhiên giá vé chưa gồm thuế, phí, phụ thu dịch tăng thêm đối với hạng phổ thông cơ bản trên các đường bay nội địa chỉ dao động trong khoảng 30% - 70% mức tối đa được quy định.
Khi đặt vé khởi hành vào cuối tháng 6 – dịp cao điểm hè, đơn cử trên đường bay “vàng” TP.HCM - Hà Nội, Vietnam Airlines cung ứng vé ở mức giá từ 1,2-1,7 triệu đồng/chiều (35%-50% mức tối đa), Vietjet Air có mức giá từ 0,8-1,4 triệu đồng/chiều (24%-42% mức tối đa), Bamboo Airway và Vietravel Airlines có mức giá từ 0,9-1,3 triệu đồng/chiều (27%-39% mức tối đa).
Trên đường bay du lịch như Hà Nội – Đà Nẵng, Vietnam Airlines cung ứng vé từ 0,6-1,7 triệu đồng/chiều (21%-56% mức tối đa), Vietjet Air có mức giá từ 0,5-1,6 triệu đồng/chiều (18%-42% mức tối đa), Bamboo Airways từ 0,95-1,7 triệu đồng/chiều (33%-56% mức tối đa), Vietravel Airlines từ 0,7-1,5 triệu đồng/chiều (24%-52% mức tối đa)…

Theo bà Lương Thị Hoàng Lan, Giám đốc kinh doanh Khối Du lịch nghỉ dưỡng, Tập đoàn Sun Group, bên cạnh mối quan hệ giữa hãng bay và doanh nghiệp du lịch cần có thêm vai trò của các địa phương điểm đến.

“Mối liên kết 3 bên này không chỉ đem lại lợi ích cho các bên, góp phần quảng bá thương hiệu hai bên và hình ảnh điểm đến, mà còn góp phần lan tỏa, quảng bá hình ảnh du lịch Việt Nam nói chung đến bạn bè quốc tế”, bà đánh giá.

Theo đại diện Sun Group, mặc dù đã có một số kết quả tích cực từ sự liên kết với địa phương, hàng không, nhưng các doanh nghiệp cho rằng, những sự liên kết hiện có vẫn chưa mang tính tổng thể và quy mô quốc gia để có thể tạo nên hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, trong đó phải đảm bảo lợi ích của doanh nghiệp hàng không và doanh nghiệp du lịch.

Để khắc phục tình trạng này, các doanh nghiệp kiến nghị cần sớm có kế hoạch liên kết tổng thể quy mô quốc gia, trong đó cần có vai trò "nhạc trưởng" của cơ quan quản lý nhà nước cấp cao là Cục Du lịch quốc gia Việt Nam hoặc Chính phủ để bàn kế hoạch hợp tác ngắn hạn và lâu dài trên cơ sở chia sẻ lợi ích và trách nhiệm giữa các bên.

“Không chỉ hàng không và du lịch cần đưa ra chính sách giá tốt, mà các địa phương/điểm đến cũng cần đưa ra những chính sách ưu đãi giá hợp lý (về nghỉ dưỡng, vận chuyển, nhà hàng…) để tạo điều kiện xây dựng những chương trình, combo sản phẩm nghỉ dưỡng chất lượng với mức giá ưu đãi bao gồm cả vé máy bay, phòng khách sạn và tour du lịch… Phương án này giúp cả ba bên, là địa phương, hàng không và du lịch cùng có lợi, ổn định về lượng khách và đạt hiệu quả cao nhất”, đại diện Sun Group phân tích.

Đại diện Sun Group cũng đề xuất Cục Du lịch quốc gia Việt Nam phối hợp với các đại sứ quán tại nhiều thị trường quốc tế trọng điểm và tiềm năng để có giải pháp mở thêm đường bay quốc tế đến với các điểm đến quan trọng của Việt Nam như Phú Quốc, Đà Nẵng, Quảng Ninh, Nha Trang… nhằm đa dạng hóa và gia tăng thị trường khách mới, đồng thời hạn chế sự phụ thuộc vào một số thị trường quốc tế truyền thống lớn như Trung Quốc, Hàn Quốc…

“Sự tăng trưởng của bất kỳ thị trường khách nào ở thời điểm hiện tại (ví dụ như Hàn Quốc) đều có thể bị bão hòa trong tương lai, và đây là giải pháp để Việt Nam tìm kiếm những thị trường quốc tế mới mẻ, đủ sức bù đắp khi có sự biến động”, đại diện Sun Group chia sẻ.

Theo Chủ tịch Saigontourist, để việc liên kết xúc tiến, quảng bá giữa du lịch và hàng không có hiệu quả lâu dài, các bên cần đảm bảo các yếu tố.

Thứ nhất là, chiến lược kinh doanh, năng lực phát triển thị trường nguồn khách và quy mô kênh bán của các bên nhằm xác định đúng thị trường cần xúc tiến và đối tượng khách hàng – sản phẩm du lịch phù hợp.

Thứ hai là, cam kết về nguồn lực và chính sách đầu tư dài hạn về phát triển, mở rộng phân khúc Thị trường – Tần suất đường bay – Sản phẩm.

Thứ ba là, chính sách ưu đãi, khuyến mãi, kích cầu áp dụng theo các giai đoạn phù hợp.

Để giúp cho ngành hàng không – du lịch liên kết hiệu quả và cùng phát triển, Vietnam Airlines đề xuất Chính phủ và các bộ ngành có thể cân nhắc xây dựng một chiến lược hợp tác tổng thể hàng không – du lịch dài hạn và chi tiết do 2 ngành này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.

Khách du lịch là nguồn khách chính trên thị trường hàng không Việt Nam hiện tại. Khách du lịch quốc tế đến Việt Nam cũng chủ yếu bằng đường hàng không. Do đó, ngành du lịch phát triển thì hàng không mới phát triển và ngược lại.

Bên cạnh đó, xem xét thành lập một cơ quan chuyên trách hoặc bổ sung nhiệm vụ điều phối liên kết giữa hàng không – du lịch cho Cục du lịch quốc gia Việt Nam. Điều này sẽ giúp cho hoạt động xúc tiến thương mại, liên kết giữa hàng không – du lịch trở nên tích cực và hiệu quả hơn.

Đặc biệt là, cần sớm thành lập tổ chức chuyên nghiệp về xúc tiến phát động điểm đến Việt Nam với kế hoạch dài hạn, có trọng điểm. Ngoài việc tăng ngân sách cho hoạt động này, Chính phủ có thể yêu cầu sự tham gia đóng góp của các bên có liên quan như các hãng hàng không, các công ty du lịch, các cơ sở lưu trú…

“Các cơ quan quản lý cần tiếp tục nới lỏng hơn nữa các chính sách về xuất nhập cảnh, theo đó, bổ sung các nước được miễn thị thực nhập cảnh, đặc biệt các thị trường lớn nhiều tiềm năng như Mỹ, Úc, Ấn độ, Trung Quốc…”, đại diện Vietnam Airlines đề xuất.

Là hãng bay tích cực nhất trong việc mở lại các đường bay trong và ngoài nước ngay sau khi du lịch Việt Nam mở cửa trở lại, đại diện Vietjet cho rằng để hàng không và du lịch Việt Nam cùng phát triển, thu hút thêm nhiều du khách, đại diện Vietjet đề xuất Chính phủ, các bộ, ngành tiếp tục thúc đẩy các đàm phán, hiệp định song phương, đa phương với các quốc gia để có các chính sách thuận lợi hơn về thị thực (visa), cấp e-visa thuận tiện hơn, hỗ trợ các hoạt động mở đường bay mới thúc đẩy nhu cầu của người dân, du khách.

“Cần xây dựng các chương trình quảng bá du lịch Việt Nam ở tầm quốc gia, trong đó ưu tiên hỗ trợ các sáng kiến phát triển du lịch phát triển bền vững. Không chỉ dừng lại ở sự kết hợp mang tính thời điểm giữa các doanh nghiệp du lịch, hàng không mà là những cái “bắt tay” lâu dài, trên cơ sở đồng hành, cùng chia sẻ lợi ích chung. Sự hỗ trợ của Chính phủ, các cơ quan quản lý, các địa phương trong quá trình xây dựng và phát triển các gói sản phẩm, chương trình du lịch đặc sắc cũng sẽ góp phần phát triển bền vững cho ngành du lịch, hàng không”, ông Đỗ Xuân Quang, Phó tổng giám đốc Vietjet Air đề xuất.

Ông Đỗ Xuân Quang, Phó tổng giám đốc Vietjet Air

.