Giai đoạn đầu của phát triển

Theo báo cáo Thị trường kho vận Việt Nam 2016 của StoxPlus, tổng chi phí dịch vụ kho vận Việt Nam đạt 38,85 tỉ USD trong năm 2015, tương đương 20,8% GDP. Nhìn chung, tỉ lệ tổng chi phí dịch vụ kho vận trên GDP quốc gia phản ánh tình trạng phát triển của ngành kho vận. Tỉ lệ này ở Trung Quốc là 15,4% năm 2015, các quốc gia phát triển như Mỹ và Singapore khoảng 8-9%.

Tổng chi phí kho vận/ GDP, 2015. Nguồn: StoxPlus

Con số trên cho thấy ngành kho vận Việt Nam Nam đang trong giai đoạn mới phát triển. Các chuyên gia kho vận tại StoxPlus cho biết hiện tại có khoảng 1.300 đang hoạt động trong ngành kho vận Việt Nam năm 2015. Các doanh nghiệp hiện tại chủ yếu chỉ đang cung cấp dịch vụ 1PL và 2PL. Về quy mô doanh nghiệp, khoảng 70% (900 công ty) có quy mô nhỏ (doanh thu hàng năm dưới 5 triệu USD), là các doanh nghiệp gia đình cung cấp các dịch vụ dựa trên tài sản (1PL) hoặc cung cấp hợp đồng kho vận (2PL) với giá trị gia tăng thấp, ví dụ: thủ tục hải quan, kho bãi, vận chuyển bằng xe tải hoặc containers. Các dịch vụ 3PL chủ yếu phục vụ ngành hàng tiêu dùng nhanh bao gồm các nhà sản xuất như Unilever, P&G, Massan; các nhà bán lẻ và phân phối như Big C, metro. Về phân khúc này, các công ty có vốn đầu tư nước ngoài chiếm lĩnh thị trường. Một số công ty địa phương bao gồm Germadept, Vinafco đang cố gắng để tiến vào phân khúc này.

Hai lý do chính có thể giải thích cho tỷ lệ chi phí kho vận cao trên GDP trong 2015. Cơ sở hạ tầng kém phát triển (đường bộ, cảng biển) gây ra ùn tắc giao thông và năng suất thấp, lần lượt dẫn đến chi phí kho vận cao. Sự chậm trễ vận chuyển/ giao hàng do ùn tắc giao thông và thời gian thông quan ở cảng cho kiểm tra cũng góp phần vào thực trạng này.

Dựa trên nghiên cứu của StoxPlus, ngành kho vận có thể phân chia thành ba phân khúc chính bao gồm Vận tải, Giao nhận và Kho bãi. Trong năm 2015, Vận tải là phân khúc lớn nhất, chiếm khoảng 60% giá trị ngành kho vận Việt Nam.

Khối lượng hàng hóa vận chuyển theo hình thức năm 2015. Nguồn: StoxPlus

Vận tải đường bộ là “xương sống”của ngành vận tải hàng hóa việt nam. Việt Nam có một mạng lưới đường bộ rất tiềm năng nhưng lại bất đối xứng khiến cho việc vận chuyển hàng hóa gặp phải những khó khăn và nguy hiểm. Lưu lượng giao thông đang phát triển nhanh chóng, tuy nhiên thiết kế chưa tối ưu và sự đa dạng trong đối tượng tham gia bao gồm ô tô, xe tải, xe buýt, xe máy và thậm chí là tàu, gây ra ùn tắc giao thông nghiêm trọng trên các tuyến đường lớn và tăng rủi ro của sự chậm trễ đến chuỗi cung ứng.

Tiềm năng phát triển

Nghiên cứu của StoxPlus về ngành kho vận năm 2016 chỉ ra cơ hội cho các các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài, đặc biệt trong các dịch vụ 3PL.

Các chuyên gia kho vận tại StoxPlus xác định ba yếu tố thúc đẩy nhu cầu kho vận ở Việt Nam trong những năm tới bao gồm tăng trưởng trong xuất khẩu, công nghiệp và hàng hóa tiêu dùng nhanh. Trong đó, các hoạt động xuất nhập khẩu và ngành bán lẻ được cho rằng là yếu tố thúc đẩy tăng trưởng của ngành kho vận trong tương lai với các hiệp định tự do thương mại như Hiệp định tự do thương mại Việt Nam – Hàn Quốc và AEC. Do đó, nhu cầu kho vận bao gồm kho đông lạnh để bảo quản hàng hóa cho mục đích xuất-nhập khẩu được kì vọng sẽ có bước nhảy trong các năm tiếp theo.

Trong những năm gần đây, Việt nam trở thành cơ sở sản xuất phổ biến cho một vài nhà sản xuất như nhật bản và hàn quốc, bao gồm Samsung, Panasonic và Bridgestone. Sự kết hợp của hàng loạt các ưu đãi về thuế và chi phí nhân công thấp hơn các nước khác làm cho Việt Nam trở nên hấp dẫn hơn với các nhà sản xuất nước ngoài, cũng như các nhà cung cấp liên quan và các ngành công nghiệp hỗ trợ. Đổi lại, điều này đã thúc đẩy xuất khẩu các thành phẩm và nhập khẩu các bộ phận và linh kiện.

Hỗ trợ mạnh mẽ của Chính phủ đối với nhà đầu tư nước ngoài

Chính phủ đang đưa ra những hỗ trợ để thúc đẩy ngành nước nhà - “xương sống” cho thương mại trong nước và quốc tế.

Theo Stoxplus, trong giai đoạn 2016-2020, Việt Nam dự kiến sẽ cần khoảng 176,6 tỷ USD cho đầu tư cơ sở hạ tầng, tương đương với nhu cầu vốn khoảng 35,3 tỷ USD hàng năm cho đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng trong giai đoạn này. Theo dự án, 100,0 tỷ USD dự kiến dành cho các dự án giao thông vận tải, 24,0 tỷ USD cho dự án điện, 16,7 tỷ USD cho cơ sở hạ tầng đô thị, thành phố lớn và nông thôn, 8,8 tỷ USD cho các dự án cấp thoát nước, 27,1 tỷ USD cho các dự án cơ sở hạ tầng khác.

Nhu cầu đầu tư hạ tầng tại Việt Nam giai đoạn 2016 - 2020. Nguồn: StoxPlus

Ngoài ra, chính phủ cũng đã mở cửa lĩnh vực kho vận cho các nhà đầu tư nước ngoài với nới lỏng FOL cho 1 số tiểu ngành bao gồm kho, dịch vụ giao nhận vận tải, phân phối và chuyển phát nhanh với tối đa 100% vốn nước ngoài.

Bảng 1: Giới hạn sở hữu nước ngoài trong ngành kho vận Việt Nam

Nguồn: StoxPlus

Các nhà đầu tư nước ngoài đang nhắm tới thị trường kho vận Việt Nam

Những gã khổng lồ kho vận quốc tế, đặc biệt là châu Á, đã tăng cường đầu tư vào Việt Nam trong những năm gần đây. Theo cơ sở dữ liệu của Stoxplus, tám thương vụ M&A đã được ghi nhận trong giai đoạn nửa đầu năm 2016. Những tên tuổi lớn để mắt tới tiềm năng của ngành bao bì việt nam bao gồm Shibusawa Warehouse (Nhật Bản), Aeroport De Paris (Pháp) và DB Schenker (Đức). Ngành này được dự kiến sẽ nổi bật hơn trong những năm tiếp theo.

Bảng 2: Các thương vụ M&A lớn trong ngành kho vận Việt Nam

Nguồn: StoxPlus