Trong báo cáo vừa phát hành, chuyên gia phân tích VIS Rating cho rằng, quy định về siết tỷ lệ đòn bẩy nói trên giúp khung pháp lý cho các công ty không đại chúng trở nên đồng bộ với các công ty đại chúng theo Luật Chứng khoán 2024 mà vẫn không cản trở hoạt động phát hành trái phiếu của doanh nghiệp.

 “Chúng tôi cho rằng quy định mới sẽ ảnh hưởng không đáng kể đến hoạt động phát hành trái phiếu riêng lẻ. Dữ liệu của chúng tôi về toàn bộ các công ty không đại chúng ở Việt Nam trong 3 năm gần đây cho thấy chỉ có khoảng 25% các công ty có tỷ lệ này vượt quá 5 lần hoặc là có vốn chủ sở hữu âm”, báo cáo nhận định.

Mặc dù việc siết tỷ lệ đòn bẩy không ảnh hưởng lớn đến thị trường, song VIS Rating cũng cho rằng, tỷ lệ đòn bẩy cao không phải là nguyên nhân dẫn tới chậm trả nợ trái phiếu và khuyến nghị nhà đầu tư không nên coi đây là yếu tố quan trọng nhất khi xem xét đầu tư trái phiếu.

Dữ liệu của VIS Rating cho thấy, nguyên nhân khiến 182 doanh nghiệp chậm trả trái phiếu thời gian qua không phải do đòn bẩy cao mà chủ yếu do dòng tiền yếu và quản lý thanh khoản yếu kém.

Cụ thể, chưa đến 1/4 số doanh nghiệp trong số 182 doanh nghiệp nói trên có tỷ lệ đòn bẩy vượt quá 5 lần hoặc vốn chủ sở hữu âm. Tỷ lệ đòn bẩy của 3/4 doanh nghiệp chậm trả trái phiếu còn lại chỉ là 2,8 lần, bằng xấp xỉ mức bình quân của các tổ chức phát hành khác không bị chậm trả trái phiếu.

Theo thống kê của công ty, mặc dù tỷ lệ đòn bẩy ở mức vừa phải, 90% các tổ chức chậm trả trái phiếu không tạo ra đủ dòng tiền từ hoạt động kinh doanh để trả lãi định kỳ hoặc thiếu thanh khoản để trả khoản nợ gốc đến hạn. Gần 40% trái phiếu chậm trả có kỳ hạn phát hành rất ngắn từ 1 đến 3 năm, thường được dùng cho các dự án dài hạn không tạo ra dòng tiền kịp thời. Khi không có dòng tiền thu ổn định, các tổ chức phát hành phải phụ thuộc nhiều vào việc tái cấp vốn, nói cách khác là dùng nợ mới trả nợ cũ. Kết quả là 85% các trường hợp chậm trả xảy ra trong ba năm đầu tiên kể từ khi phát hành.

Ngoài ra, khoảng 40% số trái phiếu chậm trả có tài sản đảm bảo nhưng tài sản khó định giá hoặc khó thanh lý, ví dụ như như các khoản phải thu liên quan đến dự án bất động sản, hợp đồng hợp tác kinh doanh và quyền thu nhập từ dự án trong tương lai. Việc thiếu cơ chế tái cơ cấu nợ hiệu quả và hạn chế trong việc áp dụng cách tiếp cận bằng pháp lý càng làm tăng tỷ lệ chậm trả.

Chính vì vậy, dù coi đòn bẩy là một trong những rủi ro cần tính tới, song chuyên gia VIS Rating khuyến nghị nhà đầu tư nên xem xét nhiều yếu tố - đặc biệt là khả năng tạo dòng tiền - hơn là chỉ nhìn vào đòn bẩy tài chính khi mua trái phiếu doanh nghiệp.