Ông Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách, Tài nguyên và Môi trường (ISPONRE). Ảnh: Dũng Minh

Sự kiện ông Donald Trump đắc cử Tổng thống Hoa Kỳ vừa qua dấy lên những lo ngại, dự đoán về việc Tổng thống đắc cử Donald Trump có thể một lần nữa rút Mỹ khỏi Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu sau khi trở lại Nhà Trắng.

Theo New York Times, ngày 8/11, nhóm chuyển giao quyền lực của Tổng thống đắc cử Donald Trump đã chuẩn bị các sắc lệnh hành pháp và thông cáo về việc rút Mỹ khỏi thỏa thuận khí hậu Paris.

Trước đó, trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên, ông Trump đã hủy bỏ hàng trăm biện pháp bảo vệ môi trường và quyết định rút Hoa Kỳ khỏi Hiệp định Paris về chống biến đổi khí hậu vì cho rằng các hoạt động chống biến đổi khí hậu quá tốn kém.

Trả lời câu hỏi của Tổng Biên tập Báo Đầu tư Lê Trọng Minh tại Hội thảo thường niên Phát triển bền vững sáng 12/11, liên quan đến vấn đề này, ông Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách, Tài nguyên và Môi trường (ISPONRE) cho rằng, Việt Nam chịu ảnh hưởng rất lớn bởi “cuộc chơi” thương mại và đầu tư toàn cầu, nên phải có cách nhìn và tiếp cận không phụ thuộc vào nhiệm kỳ của Tổng thống Hoa Kỳ.

Theo ông Thọ, thế giới đang ở thời kỳ chuyển đổi từ cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 sang Cách mạng công nghiệp lần thứ 5 là “Cách mạng xanh”.

“Liệu ông Trump có thay đổi, đảo ngược những cam kết về giảm phát thải toàn cầu, hay cam kết phát triển bền vững toàn cầu, bảo vệ sinh thái? Trong quá khứ, ông Trump không phải là người tin vào biến đổi khí hậu, nhưng chúng ta có đảo ngược được cuộc chơi thương mại và đầu tư toàn cầu hay không thì chắc chắn là không”, ông Thọ khẳng định.

Dẫn chứng, ông Thọ cho biết, Liên minh châu Âu (EU) đã đưa vấn đề báo cáo phát triển bền vững trở thành bắt buộc cho tất cả các công ty niêm yết từ tháng 1/2023. Từ tháng 6/2024, EU đã thể chế hóa vào luật của mình và bắt đầu áp dụng, theo đó tất cả các công ty niêm yết bắt buộc phải thực hiện báo cáo phát triển bền vững.

Việc yêu cầu giảm phát thải và báo cáo phát triển bền vững này là áp dụng với toàn bộ chuỗi cung ứng, toàn bộ hệ thống, nếu không đạt được thì sẽ bị loại bỏ về thương mại và đầu tư.

Trong khi đó, Việt Nam đang hướng tới mốc thương mại toàn cầu đạt 1.000 tỷ USD. Chúng ta đang ở Top 20 các nước có thương mại lớn nhất thế giới, cũng là Top 20 nước có phát thải lớn nhất thế giới, trong khi quy mô của chúng ta nhỏ chỉ 0,8 - 1% toàn cầu.

Tại COP26 năm 2021, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đưa ra cam kết mạnh mẽ về giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, đi trước nhiều đối thủ cạnh tranh là Brazil, Ấn Độ, Indonesia, Thái Lan, Trung Quốc, Nga… đều là những nước phát thải lớn và cạnh tranh mặt hàng trực tiếp với Việt Nam.

Theo ông Thọ, Việt Nam đã trải qua các cuộc cải cách rất lớn, vào năm 1986 là chuyển từ kinh tế tập trung sang kinh tế thị trường, năm 2006 là từ kinh tế trong nước sang kinh tế quốc tế, gia nhập WTO. Gia nhập WTO là sức ép để Việt Nam thay đổi toàn bộ thể chế theo nền kinh tế thị trường.

Ông Thọ dự báo, năm 2026 sẽ là thời điểm chúng ta thay đổi toàn bộ thể chế để đáp ứng yêu cầu xanh, số, bền vững và bao trùm. “Đây là yêu cầu không thể thay đổi”, ông Thọ nhấn mạnh.

Vị chuyên gia này cũng lưu ý, người ủng hộ lớn nhất của Tổng tống đắc cử Donald Trump là tỷ phú Elon Musk – người đang thúc đẩy hệ thống giao thông sử dụng xe điện. Ngoài ra, các công ty lớn nhất của Mỹ như Apple, IBM, Intel đều đã đưa ra chính sách Net Zero. Tỷ phú Elon Musk cũng nhiều lần nói rằng, ông sẽ thuyết phục được ông Trump về vấn đề xe điện.

Chia sẻ thông tin về các cuộc làm việc với Intel, IBM, ông Thọ cho biết, các doanh nghiệp này đều khẳng định khi đầu tư vào Việt Nam, các nhà máy đều phải đạt tiêu chuẩn, phát thải sử dụng năng lượng mặt trời, nước tuần hoàn. Đây là những yếu tố bắt buộc phải thực hiện.

Tóm lại, ông Thọ khẳng định, Việt Nam cần tận dụng tốt cơ hội trong bối cảnh hiện nay để thực hiện tốt chuyển đổi xanh – chuyển đổi số trong thời gian tới, đáp ứng tiêu chuẩn toàn cầu về phát thải.

Phiên thảo luận với chủ đề "Động lực từ chuyển đổi kép" trong khuôn khổ Hội thảo thường niên Phát triển bền vững năm 2024. Ảnh: Dũng Minh

Đồng tình với quan điểm của ông Thọ về nhận định rằng Chính phủ cẩn trọng trong chính sách, ông Lê Việt Anh, Vụ trưởng Vụ Khoa học, Giáo dục, Tài nguyên và Môi trường, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, điều này hoàn toàn hợp lý.

Theo ông Lê Việt Anh, thời gian tới, chắc chắn Việt Nam phải đối diện cuộc chơi khác so với hiện nay, khi cuộc bầu cử Mỹ đã định hình lại toàn bộ chính sách về khí hậu và chính sách toàn cầu của Mỹ. "Chúng ta phải tính toán điều này, có thể là 4 năm hoặc đà này sẽ kéo dài hơn. Chúng ta phải chủ động thích ứng với mọi biến động như vậy", ông Việt Anh nói.

Song ông Lê Việt Anh cũng tin tưởng, với năng lực của các doanh nghiệp, cũng như năng lực hoạch định, điều chỉnh chính sách của Chính phủ, Việt Nam sẽ thích ứng để giải quyết hài hòa những yếu tố này.