Bốn chương trình hành động xây dựng trung tâm tài chính quốc tế

Phát biểu tại Hội thảo “Đề án phát triển TP.HCM thành trung tâm tài chính quốc tế”, diễn ra vào sáng 25/2, bà Phan Thị Thắng, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM cho biết Thành phố có lợi thế về vị trí địa lý, điều kiện chính trị, xã hội ổn định và sự năng động kinh tế. Thành phố đã và đang là một đầu tàu chủ yếu của nền kinh tế Việt Nam.

Với tiềm năng và sự phát triển mạnh mẽ của TP.HCM sẽ giúp củng cố động lực tăng trưởng cho vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, góp phần vào sự phát triển chung của Việt Nam cả trên phương diện nội tại lẫn trên trường quốc tế.

TP.HCM đặt mục tiêu là thị trường tài chính mạnh thứ hai trong khối ASEAN (Ảnh: Trọng Tín)

Việc xây dựng trung tâm tài chính quốc tế không chỉ là khát vọng của TP.HCM, mà còn là ý chí, quyết tâm của trung ương nhằm cụ thể hóa mục tiêu Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Tuy nhiên, để thực hiện tầm nhìn chiến lược trở thành trung tâm tài chính quốc tế đặt ra rất nhiều thách thức cho TP.HCM.

Vì vậy, để vận hành hiệu quả trung tâm tài chính có tầm cỡ khu vực và quốc tế, rất cần sự nỗ lực bao gồm định hướng mô hình cho phù hợp, xây dựng cơ chế chính sách, khung pháp lý, phát triển cơ sở hạ tầng, nền tảng công nghệ và nguồn nhân lực.

Đồng thời, xác định các chính sách chiến lược mang tính đột phá để có thể cạnh tranh, thu hút mời gọi các nhà đầu tư, các tập đoàn tài chính lớn đầu tư vào trung tâm tài chính Việt Nam; huy động các nguồn lực bên trong và bên ngoài, cũng như sự hỗ trợ kết nối với các trung tâm tài chính thế giới để phát triển hạ tầng phần cứng của trung tâm tài chính.

Trình bày tóm tắt dự thảo đề án phát triển TP.HCM thành trung tâm tài chính, bà Lê Ngọc Thùy Trang, Tổng giám đốc Công ty Đầu tư Tài chính nhà nước TP.HCM (HFIC), cho biết, từ tháng 3/2020, TP.HCM đã được đánh giá là một trung tâm tài chính thứ cấp trên bảng xếp hạng Chỉ số Trung tâm Tài chính toàn cầu (GFCI). Đến tháng 9/2021, thành phố đứng đầu danh sách 10 trung tâm tiềm năng được xem xét để đưa vào danh sách đánh giá chính thức của GFCI.

TP.HCM định hướng phát triển thành trung tâm tài chính quốc gia với nền tảng vững chắc trong giai đoạn 2021 - 2025 và chuẩn bị điều kiện cần thiết để trở thành trung tâm khu vực từ năm 2026 đến 2045. Mục tiêu là được xếp hạng trong nhóm 50 trung tâm tài chính hàng đầu thế giới của GFCI vào năm 2030 và trong nhóm 20 trung tâm hàng đầu thế giới vào năm 2045.

Để phát triển đến năm 2025, thành phố đặt ra 4 chương trình hành động: Phát triển Fintech, ngân hàng số và thị trường giao dịch tài chính số; thúc đẩy hội nhập tài chính khu vực; phát triển Khu Tài chính - Thương mại Thủ Thiêm; phát triển thị trường hàng hóa tại trung tâm tài chính quốc tế TP.HCM.

Ông Nguyễn Xuân Thành, giảng viên Đại học Fulbright Việt Nam nói rõ thêm, GFCI đánh giá TP.HCM là một trung tâm tài chính toàn cầu, nhưng xếp hạng không nói là trung tâm tài chính quốc gia hay quốc tế, mà là trung tâm tài chính toàn cầu thứ cấp. Tính chất thứ cấp này nằm ở năng lực cạnh tranh.

Để đánh giá năng lực cạnh tranh của thành phố, đề án so sánh với 14 trung tâm khác trong khu vực Đông Bắc Á, Đông Nam Á và Nam Á. Xét trên yếu tố địa kinh tế, thị trường tài chính trong khối ASEAN có thể phân thành ba nhóm: Yếu; trung bình; mạnh. Trong đó, Singapore là quốc gia duy nhất ở nhóm mạnh.

“Việt Nam bằng Manila, Jakarta, nhưng tốc độ tăng trưởng nhanh thì có thể vượt và tiến tới ngang Bangkok, Kuala Lumpur trong giai đoạn 2026 - 2030. Tuy nhiên, khách quan thì không thể bắt kịp Singapore, Hong Kong”, ông Thành nhận định.

Chính vì vậy, TP.HCM đặt mục tiêu là thị trường tài chính mạnh thứ hai trong khối ASEAN, chỉ sau Singapore. Tuy nhiên, ông Thành cũng đánh giá đề án này nhanh nhất phải đến cuối nhiệm kỳ mới có thể thông suốt chính sách đột phá, từ đó triển khai trong giai đoạn 2026 - 2030.

Cần khác biệt

Ông Nguyễn Xuân Thành cho biết thêm, Trung tâm Tài chính toàn cầu băn khoăn về một điểm yếu của TP.HCM là nơi đây hiện hữu nhiều dịch vụ mới nổi, tốc độ tăng trưởng nhanh, nhưng liệu sẽ phát triển ngắn hạn hay dài hạn. Ví dụ, TP.HCM có hơn 200 doanh nghiệp Fintech, nhưng câu hỏi là liệu những doanh nghiệp này có thành tổ chức tài chính số, hay chỉ là start-up rồi “chết yểu”?.

“Fintech và ngân hàng số là 2 xu hướng phù hợp mà thành phố nên tập trung phát triển”, ông Thành nói và đồng thời đánh giá một hạn chế lớn là Việt Nam chưa có không gian pháp lý cho tập đoàn tài chính đa ngành, đa dịch vụ hoạt động.

"Khi khung pháp lý chưa đủ thì sẽ không cho phép tổ chức tài chính hoạt động theo mô hình tập đoàn tài chính vì quá rủi ro. Nhưng nếu không dám nâng cao năng lực, không dám đột phá thì sẽ chỉ có các ngân hàng thương mại", ông Thành nói và nhấn mạnh, mấu chốt lớn nhất là cần sự xuất hiện của các tập đoàn tài chính đa ngành.

Ông Thành cho biết một số tổ chức trong nước, đặc biệt là ngân hàng thương mại, đã phát triển theo mô hình tập đoàn tài chính. Tuy nhiên, các tổ chức tài chính quốc tế chưa hiện diện nhiều do họ chỉ có giấy phép để kinh doanh ngân hàng truyền thống, khó xin thêm giấy phép hoạt động lĩnh vực khác.

“Số ngân hàng quốc tế còn trụ lại hầu hết phục vụ doanh nghiệp FDI, hoặc có tệp khách hàng lớn tại TP.HCM. Những ngân hàng quốc tế thấy không có hy vọng phát triển thành tập đoàn tài chính thì đều rút vốn, bán lại, hoặc thu hẹp thị trường tại Việt Nam”, ông Thành nói và kiến nghị cần có khung pháp lý cho tổ chức tài chính hoạt động theo mô hình tập đoàn tài chính. Cơ chế này hấp dẫn và ưu đãi hơn cả miễn giảm tiền thuê đất hay giảm thuế.

Ông Thành cũng cho hay, chỉ có các trung tâm tài chính quốc tế tại Trung Quốc có thể hình thành theo hướng không tự do hóa tài chính, dòng vốn nước ngoài vào ra được kiểm soát chặt chẽ. Lý do là bởi quy mô các thị trường này rất lớn. Còn các trung tâm tài chính ở Đông Nam Á khi xây dựng trung tâm tài chính thì bắt buộc phải có lộ trình tự do hóa tài chính. Trong khi đó, ít nhất từ nay đến năm 2030, Việt Nam chưa thể có tự do hóa tài chính mạnh mẽ. Đây là vấn đề cần phải được tháo gỡ bằng một lộ trình cụ thể.

TS Nguyễn Đức Kiên, Tổ trưởng Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng cũng ủng hộ triển khai trung tâm tài chính quốc tế, song đặt ở địa phương nào thì cần phải có sự xem xét dựa trên năng lực cạnh tranh. Ông góp ý đề án của TP.HCM còn thiếu phần đánh giá tác động với kinh tế về mặt định lượng; thiếu nội dung và quan điểm về việc sửa các luật liên quan.

Về chọn nhà đầu tư chiến lược, đề án đi từ đầu tư bất động sản. Phải đặt nó vào bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, ngân hàng số, Fintech (tài chính công nghệ). “Định hướng đi tắt đón đầu vào ngân hàng số và Fintech ra sao thì chưa nhấn mạnh nên chưa có nét riêng của trung tâm tài chính quốc tế TP.HCM”, ông Kiên góp ý.

Trong khi đó, ông Vũ Bằng, nguyên Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán nhà nướ, cho rằng, Thành phố cần xây dựng sở giao dịch hàng hóa phái sinh với bản chất là giao dịch tài chính. Ngoài ra, cần có sự đa dạng hóa hơn nữa các thị tường tài chính của TP.HCM, ví dụ có sàn giao dịch vàng ngay trong sàn giao dịch hàng hóa hay hình thành thị tường mua bán - sáp nhập (M&A), thị trường mua bán nợ.