Tập đoàn bất động sản Trung Quốc Country Garden bị các nhà đầu tư công bố vỡ nợ do không thể trả lãi 15,4 triệu USD cho trái phiếu bằng USD của mình sau khi được gia hạn đến lần thứ 2 vào ngày 18/10/2023. Ảnh: AFP

Hàng trăm tỷ USD nợ sắp đáo hạn

Tình thế trên ngăn chặn các công ty ở thị trường mới nổi tiếp cận cơ hội tái cấp vốn cho các khoản nợ trị giá 400 tỷ USD của họ trong năm mới.

Khi lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ tăng vọt lên mức cao nhất trong 15 năm và chi phí đi vay tăng vọt, các công ty hoạt động tại các quốc gia đang phát triển chỉ xoay sở được 1/10 số tiền họ cần, theo Bloomberg. Hơn nữa, các nỗ lực xoay tiền của họ có thể chỉ mới ở giai đoạn đầu khi những thách thức tái cấp vốn có thể sẽ trở nên tồi tệ hơn khi một lượng trái phiếu doanh nghiệp trị giá 300 tỷ USD sẽ đáo hạn vào năm 2025.

Các nhà quản lý tiền tệ và các công ty xếp hạng tín dụng cho biết lãi suất càng cao thì tình hình trên càng trở nên phức tạp. Đối với các công ty ở nhóm trên, họ có thể chống đỡ được một đợt tăng lãi suất đột biến, nhưng đối với một số công ty được xếp hạng thấp hơn, lãi suất tăng cao có thể đồng nghĩa với các giao dịch tái cấp vốn không thành công, có thể dẫn đến vỡ nợ hoặc thậm chí phá sản.

Cho nên, trong lúc một số công ty khá giả có thể tránh được trượt dốc vỡ nợ, thì một số khác ở thị trường mới nổi vẫn rất dễ bị tổn thương, theo ông Sergey Dergachev, Giám đốc quản lý danh mục đầu tư và nợ doanh nghiệp ở thị trường mới nổi của công ty quản lý đầu tư Union Investment Privatfonds (Đức).

"Đặc biệt, tôi thấy một số công ty ở Trung Quốc, Argentina, Brazil và Ukraine dễ bị tổn thương trước các khoản nợ tái cấp vốn trong tình hình hiện nay", ông Dergachev cho biết.

Tình hình cũng tương tự tại Colombia và Dubai, nơi một số công ty không có lựa chọn nào khác ngoài việc gồng gánh các khoản nợ sắp đáo hạn với lãi suất gần hai con số. Đơn cử, công ty xăng dầu Ecopetrol SA của Colombia phải trả lãi suất 8,625% và 9% để vay 1,5 tỷ USD vào tháng 6, chi phí đi vay này đã tăng 4 điểm phần trăm trong hai năm qua. Tương tự, công ty khai thác dầu mỏ Shelf Drilling Holdings có trụ sở tại Dubai đã phát hành 1,1 tỷ USD trái phiếu vào tháng trước với lãi suất 10,125% trong một khoản tái cấp vốn và đây là mức lãi suất trái phiếu cao nhất mà công ty này từng đưa ra.

Theo dữ liệu do Bloomberg tổng hợp, tính đến năm 2023, các công ty hoạt động ở thị trường mới nổi đã vỡ nợ với khoản nợ 26 tỷ USD, nâng tổng số tiền chưa thanh toán trong chu kỳ thắt chặt tiền tệ hiện nay của Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) lên tới 80 tỷ USD. Con số này cao gấp gần chục lần so với mức 9,3 tỷ USD trong năm 2021 và 9,5 tỷ USD vào năm 2020.

"Lợi suất trái phiếu cao là vấn đề đáng lo ngại", ông Warren Hyland, nhà quản lý tiền tệ tại công ty đầu tư Muzinich & Co. (Mỹ), lưu ý. "Chúng ta đang ở thời điểm trong chu kỳ mà chúng ta kỳ vọng các công ty ma trận tín dụng yếu hơn sẽ hoạt động kém hiệu quả và khi nguồn vốn trở nên hạn hẹp, việc phân bổ cho xếp hạng tín dụng ở mức B hay CCC và thị trường cận biên nên giảm bớt", ông Hyland nói thêm.

Các nhà đầu tư thường có thể tìm thấy cơ hội mua vào trong lúc thị trường nhiều thách thức, ngay cả khi họ hơi thiếu thận trọng. Từng đặt cược vào khả năng khủng hoảng nợ của các thị trường mới nổi sẽ giảm bớt trong năm nay và giúp trái phiếu tăng giá, nhưng nay các nhà giao dịch đã thất vọng.

Chỉ số Bloomberg EM USD Aggregate Corporate Index đã khiến các nhà quản lý tiền tệ lỗ tổng cộng 0,6% trong năm nay, trái với mức lợi 4,3% mà họ kiếm được từ thước đo tương tự về nợ doanh nghiệp lợi suất cao của Mỹ. Điều này đang thúc đẩy các nhà đầu tư thắt chặt hầu bao trên thị trường sơ cấp để vay bằng ngoại tệ mạnh.

Bloomberg EM USD Aggregate Corporate Index đo lường hiệu suất của khoản nợ bằng tiền mạnh ở các thị trường mới nổi, bao gồm cả khoản nợ cố định và lãi suất thả nổi bằng đồng đô la Mỹ được phát hành từ các tổ chức của chính phủ và bán chính phủ, và doanh nghiệp ở các thị trường mới nổi.

Nỗi đau lợi suất trái phiếu cao

Hầu hết các khoản nợ doanh nghiệp sắp đáo hạn ở các thị trường mới nổi đều thuộc loại đầu tư, thì một khoản nợ đáng kể sắp đáo hạn trị giá 110 tỷ USD mà các tổ chức phát hành sẽ đối mặt trong hai năm tới. Đây là thời điểm mà các nhà quản lý tiền tệ xác định rằng hầu hết các khó khăn tái cấp vốn và thất bại trong giao dịch sẽ xuất hiện.

Trong khi các công ty xếp hạng cao vẫn gặp khó khăn trong việc tái cấp vốn trái phiếu trong năm nay, thì các công ty có mức xếp hạng thấp chỉ hoàn tất được khoảng 25% các thỏa thuận. Nhóm công ty này đã huy động được tổng cộng 11 tỷ USD tiền tái cấp vốn, bằng một phần nhỏ so với con số 75 tỷ USD huy động trong năm 2021. Trong khi các công ty có mức xếp hạng thấp nhận thấy sức hấp dẫn đầu tư của họ bị xói mòn do áp lực tái cấp vốn, thì các công ty được xếp hạng cao hơn sẽ được hưởng lợi.

Ông Peter Varga, nhà quản lý danh mục đầu tư chuyên nghiệp tại công ty quản lý tài sản Erste Asset Management, cho biết: "Bây giờ tôi rất chọn lọc". "Những tên tuổi yếu tồn tại với chi phí tái cấp vốn thấp sẽ bị loại bỏ. Nhưng tôi rất vui khi mua vào những cái tên mà tôi cho rằng công tác quản lý hiệu quả và có thể kiểm soát sự sụt giảm về các yếu tố cơ bản".

Ông Arnaud Boué, giám đốc điều hành kiêm giám đốc cấp cao quản lý danh mục thu nhập cố định tại công ty dịch vụ ngân hàng Julius Baer (Thụy Sĩ) nhận định, khi khả năng tiếp cận các nguồn vốn bằng đồng đô la Mỹ và đồng euro cạn kiệt, các công ty có mức xếp hạng thấp hơn có thể tìm thấy các con đường khác như huy động trái phiếu bằng nội tệ hoặc vay ngân hàng để vượt qua nút thắt tái cấp vốn.

"Trong những năm qua, họ đã chủ động tái cấp vốn", ông Boué cho biết. Nhà phân tích này cũng cho hay: "Các công ty cũng có thể tiếp cận thị trường nội địa hoặc thị trường cho vay để tái cấp vốn ở mức độ tốt hơn trong hầu hết thời gian. Sau đó, họ có thể sử dụng vị thế tiền mặt của mình hoặc chấp nhận bán tài sản để xử lý các kỳ hạn nợ".

Theo các nhà phân tích của S&P Global, cạnh tranh về thanh khoản giữa các tổ chức phát hành ở các nền kinh tế mới nổi sẽ rất khốc liệt trong hai năm tới, đặc biệt là đối với các tổ chức phát hành được xếp hạng thấp hơn, do phần bù rủi ro quốc gia cao hơn so với các nền kinh tế phát triển. Khi kỳ nghỉ cuối năm đến gần và căng thẳng ở Trung Đông leo thang, cơ hội bán nợ cho những tên tuổi rủi ro sẽ khép lại.

Ông Stefan Weiler, trưởng bộ phận thị trường vốn nợ khu vực Trung và Đông Âu, Trung Đông và châu Phi tại JPMorgan Chase, cho biết: "Chúng tôi vẫn có một số công ty đang theo dõi chặt chẽ các điều kiện thị trường để tìm cơ hội phát hành thuận lợi, nhưng cơ hội có thể xuất hiện nhiều hơn từ tháng 11".

Nhà phân tích của JPMorgan Chase dự đoán dòng tiền nợ nước ngoài của các thị trường mới nổi sẽ tăng đáng kể trong vài năm tới. Trong bối cảnh lợi suất trái phiếu Mỹ "cao hơn trong thời gian dài hơn", một số công ty có thể gặp khó khăn khi tái cấp vốn ở mức bền vững trên thị trường trái phiếu quốc tế.