Doanh nhân Trần Đình Long, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hoà Phát.

Điểm tựa của lời hứa triệu tấn

“2 - 3 năm nay, Tập đoàn Hòa Phát đã nghiên cứu dòng sản phẩm thép đường ray và tôi khẳng định, việc sản xuất thép đường ray của đường sắt tốc độ cao hoàn toàn nằm trong khả năng của Hòa Phát”, lời đáp của tỷ phú Trần Đình Long trước câu hỏi của lãnh đạo Chính phủ dựa trên thực tế hoạt động trong ngành thép hơn 25 năm qua và các công tác chuẩn bị đang được triển khai bài bản và tích cực.

Thậm chí, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hòa Phát còn cam kết: “Cung cấp đủ lượng thép các loại phục vụ Dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đặc biệt là thép đường ray và thép dự ứng lực cường độ cao với chất lượng quốc tế nhưng giá cạnh tranh hơn hàng nhập khẩu”.

Sau thành công với Khu liên hợp gang thép tại Hải Dương, Hòa Phát liên tiếp có những bước tiến mạnh mẽ trong ngành thép. Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quất 1 được xây dựng trên diện tích gần 400 ha, có công suất 5,6 triệu tấn/năm, vốn đầu tư hơn 3 tỷ USD, đang phát huy rất tốt trong sản xuất.

Dự án Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quất 2 có tổng vốn đầu tư 85.000 tỷ đồng, công suất thiết kế 5,6 triệu tấn/năm, sản phẩm chủ lực là thép cuộn cán nóng (HRC) chất lượng cao. Dự án bắt đầu vận hành từ quý I/2025 và sẽ hoàn thành toàn bộ trong năm 2026. Khi đó, năng lực sản xuất thép của Hòa Phát đạt trên 14 triệu tấn/năm, nếu được phát huy toàn bộ công suất, sẽ đưa Tập đoàn vào Top 30 các nhà sản xuất thép lớn của thế giới.

Là người cẩn trọng và bài bản, ông Long và các đồng sự đã chọn các công nghệ hiện đại nhất của châu Âu và các nước G7, thậm chí hiện đại hơn rất nhiều nhà máy thép của Trung Quốc, để áp dụng cho hoạt động sản xuất của Khu liên hợp gang thép Hòa Phát Dung Quất. Một lý do nữa là Hòa Phát có chiến lược không dừng lại với những sản phẩm phổ thông.

Ngay từ khi đặt chân tại Dung Quất, Hòa Phát đã hướng tới sản xuất các sản phẩm thép có yêu cầu cao về hàm lượng kỹ thuật công nghệ, đáp ứng nhu cầu đầu tư phát triển của đất nước, trong đó có các công trình hạ tầng giao thông đặc biệt quan trọng như đường sắt tốc độ cao, hệ thống đường cao tốc…

Để Hòa Phát bước lên được bậc thang cao về chất lượng, đội ngũ kỹ sư của Tập đoàn đã làm chủ công nghệ để cho ra đời những sản phẩm cao cấp như dây thép cho dập nguội, sợi thép hàn hồ quang, thép làm cáp thang máy, thép tấm kháng thời tiết và đặc biệt là thép cuộn làm tanh bố lốp ô tô (thép tirecord).

Được biết, những sợi tanh bố có đường kính rất nhỏ 0,15-1,8 mm, không khác gì sợi tóc, nhưng đòi hỏi có cơ lý tính đặc biệt, độ tinh khiết cực cao, tạp chất khí ở mức rất thấp đã được sản xuất ra tại dây chuyền cán 3 của Nhà máy Thép Hòa Phát Dung Quất từ năm 2022 để cung cấp cho Hyosung (Hàn Quốc), Bekeart (Bỉ). Không chỉ vậy, Hòa Phát cũng đạt chứng nhận cung cấp thép nguyên liệu cho sản xuất cáp thang máy, cáp cầu trục cho đối tác Nhật Bản.

Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên hồi tháng 4/2024, ông Long cho biết, Hòa Phát đang nghiên cứu sản xuất các mặt hàng chất lượng cao như tôn silic - sản phẩm mà chưa công ty nào ở Việt Nam làm được. Tập đoàn cũng đặt mục tiêu sản xuất thép đường ray chuyên dụng cho các loại tàu có vận tốc lên tới trên 800 km/h.

Tự tin về con đường đã chọn, các lãnh đạo Hòa Phát cho biết, trong bảng phân cấp chất lượng, nếu sản xuất thép làm ổ bi, lò xo van, lò xo hợp kim, thép làm tanh bố lốp ô tô… khó 10, thì làm thép đường ray tàu cao tốc chỉ ở mức 8. Để hiện thực hóa các mục tiêu đặt ra, Hòa Phát đang xúc tiến hoàn thiện các thủ tục cần thiết để giải phóng mặt bằng, triển khai các dự án tại Khu công nghiệp Hòa Tâm (thuộc Khu kinh tế Nam Phú Yên).

Trong các dự án ở tỉnh Phú Yên của Hòa Phát, dự án thu hút được nhiều sự quan tâm nhất là Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát, thường được vị thuyền trưởng của Hòa Phát gọi tắt là Dự án Dung Quất, 3 có quy mô vốn đầu tư 5 tỷ USD. Dự kiến cơ cấu sản phẩm của Dự án tập trung vào các dòng thép chất lượng cao phục vụ cơ khí chế tạo như thép đường ray, thép tấm, thép kết cấu, thép hình, thép thanh tròn trơn (SBQ).

Sẵn sàng cho kỷ nguyên mới

Sau thời gian dài nghiên cứu, tháng 10-11/2024, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hòa Phát cùng đội ngũ chuyên gia công nghệ đi tìm hiểu thực tế tại nhiều nhà máy sản xuất ray thép hàng đầu thế giới ở châu Âu. Hòa Phát cũng bắt đầu đàm phán với các đối tác, nhà cung cấp thiết bị sản xuất ray thép cho đường sắt cao tốc hàng đầu thế giới. Điều thuận lợi là các nhà cung cấp này đa phần đều là các đối tác đã đồng hành cùng Tập đoàn nhiều năm qua.

Cần nhanh chóng tháo gỡ về thể chế

- Chủ tịch Tập đoàn Hòa Phát Trần Đình Long

Để đất nước phát triển, hoạt động sản xuất - kinh doanh tốt hơn, theo tôi, cần đặc biệt tháo gỡ về thể chế chính sách. Luật do con người làm ra và có thể điều chỉnh được. Việc này cần làm nhanh hơn, nhanh hơn và nhanh hơn nữa. Nếu làm nhanh, thì rất có lợi cho doanh nghiệp. Tiếp đó, cần có văn bản thể hiện rõ ràng việc ủng hộ, bảo vệ sản xuất trong nước.

Gần đây, các lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ có nhiều chỉ đạo khiến chúng tôi thấy ấm lòng, vì nhận được sự quan tâm kịp thời. Rất mong Chính phủ, các bộ, ban, ngành có chính sách cụ thể, ủng hộ, bảo hộ chính đáng theo các quy định của Việt Nam và thế giới cho sản xuất trong nước để doanh nghiệp yên tâm đầu tư.

Các chuyến đi nhằm tham khảo cách bố trí dây chuyền thiết bị công nghệ cho nhà máy, cách thức vận hành tổ chức sản xuất, quy trình công nghệ sản xuất, quy trình kiểm tra chất lượng xuyên suốt toàn bộ quá trình từ chuẩn bị nguồn nguyên liệu sạch sản xuất từ quặng sắt, tinh luyện chân không tinh chế kim loại có độ sạch cao nhất và khử tạp chất khí có hại, hệ thống kiểm soát chất lượng online, thiết bị UT kiểm tra khuyết tật bên trong ray thép (Ultrasonic testing)...

Cùng lúc, Thép Hòa Phát Dung Quất phối hợp với Trường Vật liệu - Đại học Bách khoa Hà Nội liên tục tổ chức khóa đào tạo chuyên sâu về sản phẩm thép chất lượng cao, tập trung vào các loại thép đặc thù và kỹ thuật sản xuất phức tạp là thép làm tanh bố lốp ô tô; thép kỹ thuật điện (thép silic); thép làm đường ray cho tàu tốc độ cao.

Tất cả những động thái trên nhằm sẵn sàng triển khai dự án sản xuất thép ray cho đường sắt cao tốc, cả về công nghệ, đội ngũ nhân lực ngay khi có mặt bằng, với cam kết đầu tư thiết bị, chuyển giao công nghệ để sản xuất thép ray tốt nhất, chất lượng cao nhất như châu Âu đang sản xuất.

Thực tế, Việt Nam từng làm thanh ray của đường sắt với độ dài 20-25 m. Tuy nhiên, nếu làm đường ray tàu cao tốc 150-200 km/h, thì thanh ray có độ dài cỡ 50 m. Còn với đường sắt tốc độ cao mà vận tốc lên tới 350 km/h, thì đường ray bắt buộc phải dài 100 m. Hòa Phát thậm chí đã tính toán tới thanh ray có chiều dài đến 120 m nhằm giảm mối hàn trên đường ray cao tốc, cho phép hệ thống hoạt động ổn định ở tốc độ cao.

Dẫu vậy, doanh nhân Trần Đình Long cho hay, làm đường ray cũng có đặc thù và khó khăn khác. Đơn cử, các nhà máy sản xuất thép ray ở Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc đều nằm ngay cạnh dự án đường sắt tốc độ cao. Nếu nhà máy không gần dự án, thì việc vận chuyển các thanh ray dài cả trăm mét sẽ phức tạp và khó khăn hơn cả vận chuyển cánh quạt điện gió có chiều dài tầm 70-75 m từng gây sốt tại Việt Nam hơn 2 năm trước.

Chia sẻ về những chủ trương, quyết sách lớn mang tính cách mạng của Đảng, Nhà nước để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, lãnh đạo Tập đoàn Hòa Phát cho hay, chủ trương đẩy mạnh đầu tư công, tập trung xây dựng hạ tầng, đường cao tốc, hiện đại hóa, nâng cấp các sân bay, bến cảng… đã mở ra những cơ hội phát triển kinh tế, thu hút đầu tư tốt hơn ở khắp các địa phương.

Dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam vừa được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư là dự án mang tầm chiến lược quan trọng của quốc gia. Việc Chính phủ yêu cầu các nhà thầu sử dụng những sản phẩm, hàng hóa trong nước sản xuất được để thúc đẩy ngành công nghiệp đường sắt, công nghiệp phụ trợ, nhằm tăng tính tự chủ, nâng tầm doanh nghiệp trong nước là chủ trương đúng đắn.

“Hòa Phát sẵn sàng tham gia đấu thầu cung cấp đủ tất cả các loại thép cho Dự án, đảm bảo tiến độ, chất lượng theo tiêu chuẩn châu Âu”, lãnh đạo Tập đoàn cho biết và đề xuất Chính phủ “đặc biệt tháo gỡ về thể chế chính sách, thủ tục hành chính, bởi điều này sẽ giúp doanh nghiệp phát huy được mọi nguồn lực vốn có để vươn tầm, phát triển mạnh mẽ hơn”.

Cùng với đó là các chính sách quy định cụ thể nhằm khuyến khích, ủng hộ và bảo vệ hợp lý cho hoạt động đầu tư, sản xuất trong nước theo các quy định của Việt Nam và thế giới. Như thế các doanh nghiệp sẽ yên tâm đẩy mạnh đầu tư hơn, mở rộng quy mô hoạt động và tham gia sâu hơn chuỗi giá trị gia tăng toàn cầu. Qua đó, Việt Nam sẽ hình thành được thêm nhiều “sếu đầu đàn” là các doanh nghiệp sản xuất trong nước đủ mạnh để vươn tầm quốc tế. 

Sẽ không khó để hình dung về một Hòa Phát nằm trong Top 20 nhà sản xuất thép lớn của thế giới khi Dự án Khu liên hợp gang thép tại Phú Yên được đưa vào vận hành mà ông Long từng nhắc tới hồi tháng 4/2024. Đó chắc chắn là thành quả ngọt ngào của hành trình dấn bước bền bỉ, vượt ngàn chông gai của những người luôn tìm được lối đi hợp lý để phát triển lên những nấc thang mới tại Hòa Phát.